Oluşturulma Tarihi: Ekim 06, 2024 07:00
Trafikte sürücülerin görüşünü anlık olarak yok eden LED farlar, sosyal medyada her geçen gün artan şikâyetlerin odağında yer alıyor. Yapılan denetimlerin yetersiz kalmasıyla, halk arasında ‘LED Xenon’ olarak bilinen bu aydınlatma sistemlerinin kullanımı hızla yaygınlaşıyor. Genellikle Çin menşeli olan ve 800-900 TL gibi rakamlara kolayca monte ettirilebilen bu farlar, araç muayenelerinden de sorunsuz bir şekilde geçebiliyor. Alanında uzman isimler ise herhangi bir sertifikası bulunmayan bu ürünlerin ciddi sağlık riskleri taşıdığı konusunda sürücüleri ikaz ediyor.
Son dönemde trafikte seyreden sürücüler, hem karşı şeritten gelen hem de dikiz aynalarına yansıyan yoğun LED ışıklarına maruz kalıyor. Bu ışıkların şiddeti zaman zaman o kadar yükseliyor ki, sürücünün kısa bir süre için çevresini tamamen görmesi imkânsız hale geliyor. Bu durumu yaşayan sürücülerin şikâyetleri, sosyal medyada neredeyse her gün yeni bir gündem maddesi oluşturuyor. Ancak denetim mekanizmalarının etkisizliği nedeniyle, kamuoyunda “LED Xenon” olarak isimlendirilen bu standart dışı farların popülaritesi katlanarak artıyor. Çoğunlukla Çin’den ithal edilen ve “şimşek etkili” sloganıyla pazarlanan bu sertifikasız farlara internet üzerinden 800-900 TL karşılığında sahip olmak oldukça kolay.
Artan bu şikâyetler doğrultusunda konuyu hem otomotiv sektörü temsilcilerine hem de tıp uzmanlarına danıştık. Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Özçete, bu aydınlatma elemanlarının teknik adının ‘değiştirilebilir LED lambalar’ olduğunu ifade etti. Beyaz bir ışık yayan bu lambaların büyük bir bölümünün Uzak Doğu, özellikle de Çin’den geldiğini vurgulayan Özçete, ürünlerin hiçbir sertifikasyona sahip olmadığının altını çizdi. Özçete, “Bu lambalar, olması gereken elektriksel değerlerin çok üzerinde çalışıyor ve optik standartları karşılamıyor. Bu durum, araçlarda elektriksel arıza riskine yol açtığı gibi yol güvenliğini de doğrudan tehdit ediyor” şeklinde konuştu.
Özçete, mevcut düzenlemelere dikkat çekerek, “Karayolları Trafik Yönetmeliği uyarınca, kamuya açık yollarda kullanılan taşıtlardaki bütün parçaların E sertifikasına sahip olması zorunludur. Farlar ve lambalar da bu kurala dahildir. Fakat değiştirilebilir LED lambalar için henüz dünya çapında geliştirilmiş bir ECE standardı mevcut değil. Bu sebeple E sertifikası almaları mümkün olmuyor. Dünyanın en büyük iki lamba üreticisi, artan LED talebine yanıt olarak Avrupa’da bu ürünlerin kullanımını düzenlemek amacıyla, Halojen lambaların ECE normlarını temel alarak TÜV ile araç bazlı bir onay mekanizması oluşturdu. Söz konusu lambalar, araçlarda fiziksel, elektriksel ve optik uygunluk testlerinden geçtikten sonra yasal olarak kullanılabiliyor. Türkiye’de ise ne yazık ki trafik muayenelerinde veya polis kontrollerinde bu ürünlere yönelik herhangi bir işlem yapılmıyor. Bu boşluk, kullanım sayılarının ciddi oranda artmasına ve dolayısıyla yol güvenliğinin tehlikeye atılmasına neden oluyor” dedi.
Özçete, alınması gereken önlemleri şu sözlerle özetledi: “Piyasada dolaşımda olan bu ürünler, standart lambalara kıyasla daha yüksek güç tüketerek ve standart dışı bir ışık yoğunluğu üreterek hem can hem de mal güvenliği için risk oluşturmaktadır. Bu nedenle, uluslararası uygunluk belgesi olmayan tüm ürünlerin Türkiye’ye ithalatı ve satışı derhal engellenmelidir. Bu ürünlerin satışı, bir ECE normu oluşturulana dek, yalnızca uluslararası akredite kurumlardan araç bazlı uygunluk onayı almış markalar tarafından yapılmalı ve bu şekilde yol güvenliği teminat altına alınmalıdır.”
Almanya, Avusturya ve Fransa gibi birçok Avrupa ülkesinde değiştirilebilir LED lambaların kullanımının yasak olduğunu belirten OSS Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Özçete, “TÜV onayı almış ürünler dahi sadece onay verildiği spesifik araç modellerinde kullanılabiliyor. Avrupa’da onaysız ampul kullanan sürücülerin araçlarına el konulurken, ehliyetleri de belirli bir süreliğine alıkonuluyor. Türkiye’deki yönetmelikte belirtilen sertifikasyon şartı karşılanmadığı için trafik polislerinin araçları trafikten men etme yetkisi teorik olarak mevcut. Fakat bu yetki pratikte uygulanmıyor” diye ekledi.
Sağlık uzmanları, değiştirilebilir LED lambaların hem sürücülerin yolla olan görsel bağını koparması hem de uzun süreli maruziyette göz sağlığını tehdit etmesi bakımından tehlikeli olduğunu vurguluyor. Medipol Sağlık Grubu Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sevil Karaman, konuya ilişkin sorularımıza yanıt verdi. Karaman, “Bu lambalar, kullanan kişinin yol görüşünü iyileştirse de karşıdan gelen sürücüler için ciddi bir rahatsızlık kaynağıdır; kamaşmaya ve görme kalitesinde düşüşe yol açan bir etkiye sahiptir. Zira bu farlar, geleneksel farlara göre iki ila üç kat daha fazla ışık yaymaktadır. Bu aşırı parlaklık, gözlerde ‘rahatsızlık kamaşması’ ve ‘görmeyi engelleyen kamaşma’ olarak adlandırılan durumlara sebep olabilir. Rahatsızlık veren kamaşma sürücünün gözlerini kısmasına ve yoldan gözünü ayırmasına neden olurken, görmeyi engelleyen kamaşma ise yoldaki tehlikelerin fark edilmesini güçleştirebilir. Özellikle ileri yaştaki sürücülerde ve uzun süreli maruz kalma durumlarında bu lambaların göz sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği” konusunda uyarılarda bulundu.