Güneş enerji santrallarının (GES) temiz bir enerji kaynağı olmasına karşın, kurulum yerlerinin seçimi uzmanlar tarafından hayati bir konu olarak görülüyor. Fakat Türkiye’de birçok güneş paneli, verimli tarım arazileri üzerine tesis ediliyor. Bu durumun en son yansımalarından biri de Eskişehir’de gözlemlendi. Türkiye Genç İş İnsanları Derneği (TÜGİAD) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olan Tolunay Yıldız’a ait YEO Enerji firması, Sivrihisar ilçesindeki tarım arazileri üzerine depolama özellikli bir GES kurma sürecini nihayete erdirdi. Firmanın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yaptığı ikinci müracaat, yine “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararıyla sonuçlandı. Bu onayın ardından, Kurşunlu Mahallesi’nde bulunan 74.29 hektarlık, yani yaklaşık 104 futbol sahası genişliğindeki tarlalara GES kurulmasının önü açılmış oldu.
Firma tarafından hazırlanan ÇED raporuna göre, projeyle bölgeye toplam 92 bin 593 adet güneş paneli monte edilecek. Ek olarak, üretilen enerjinin depolanması amacıyla ayrı bir tesis de inşa edilecek. YEO Enerji’nin bu proje için 695 milyon TL’lik bir yatırım yapacağı ve tesisin faaliyete geçmesiyle yılda 1527 kilovatsaat elektrik üretimi hedeflendiği belirtiliyor. Tarım ve orman alanlarının korunmasından sorumlu olan Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinden ise bu projeye ilişkin yalnızca Devlet Su İşleri’nin bir görüş bildirmesi dikkat çekti.
PROJE İLK OLARAK 2024 BAŞINDA ONAYLANMIŞTI
Şirket, proje için ilk iznini Ocak 2024’te almıştı. Ancak o dönemde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin sunduğu olumsuz görüşe rağmen verilen bu onay, hukuki sürece taşınmıştı. Belediye tarafından açılan davanın sonucunda, Eskişehir 2. İdare Mahkemesi, Kasım 2024 tarihinde projeye verilen onayı hükümsüz kıldı. Buna rağmen, yaşam savunucuları ve uzmanların sıklıkla eleştirdiği 2009/7 sayılı genelge sayesinde proje tekrar bakanlığın gündemine geldi. Bu genelgeyi kullanan şirket, yeni bir ÇED raporu hazırlama zahmetine girmeden, sadece “eksiklikleri” gidererek yeni başvurusunu gerçekleştirdi. Vatandaşlar, söz konusu genelgenin mahkeme kararlarını işlevsiz hale getirdiğini ve sermayenin doğa üzerindeki tahribatını kolaylaştırdığını vurguluyor.
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin projeye dair o dönemde sunduğu olumsuz görüş raporunda önemli tespitler yer alıyordu: “Bölgenin tarım ve mera alanı niteliği taşımasının yanı sıra, agrivoltaik sistemlerin kurulmasının tarım ve hayvancılık için faydalı olabileceği düşünülmektedir. GES panellerinin kurulumu esnasında, bitkisel üst toprak sıyrılarak araziye yerleştirilecektir. 49 yıl süresince faaliyet gösterecek olan bu proje nedeniyle toprak hiç güneş ışığı almayacak ve bölgedeki fauna bütünüyle ortadan kalkacaktır.”
‘UYGUN GÖRÜLMEMEKTEDİR’
Belediye raporunda ayrıca, “Eskişehir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’müzün yaptığı kaynak tespiti ile bahsi geçen rapordaki ‘Projenin planlandığı parsel içerisinde herhangi bir yüzeysel su kaynağı bulunmamaktadır’ ifadesi arasında bir çelişki olduğu görülmektedir” denilmişti. Rapor, şu ifadelerle son buluyordu: “Projenin tarımsal niteliği korunacak bir alana denk gelmesi ve uygulanmasının canlı hayatına, tarım ve mera sahalarına, doğal çevreye, flora ve faunaya vereceği zararlar gerekçesiyle başkanlığımızca uygun görülmemektedir.”