AKP tarafından parlamentoya sunulan yeni bir “torba teklif”, Muğla’nın Milas ilçesindeki Akbelen’den Gökova Körfezi’ne uzanan geniş bir coğrafyadaki zeytinliklerin madencilik faaliyetleri için “taşınmasına” olanak sağlıyor. Yasa tasarısı bu sahaların madencilik bittikten sonra yeniden ağaçlandırılacağını vaat etse de, Sayıştay raporları mevcut rehabilitasyon çalışmalarının başarısız olduğunu ortaya koymaktadır.
Yasa teklifinin özellikle belirli bölgeleri hedef alan 11. maddesi uyarınca, Muğla’nın Milas ve Yatağan ilçelerinde koordinatları önceden belirlenmiş sahalardaki zeytin ağaçlarının sökülerek başka bir yere nakledilmesi mümkün hale geliyor. Düzenlemeye göre, bu taşıma işleminde öncelik, maden sahasının yer aldığı ilçe ve il sınırları içerisindeki yeni konumlara verilecek.
Ağaçların naklinin olanaksız olduğu durumlarda ise bir alternatif sunuluyor. Biyolog ve ziraat mühendisi gibi uzmanların görüşleri doğrultusunda, madencilik yapılacak alanla eşdeğer büyüklükte yeni bir zeytinlik sahası oluşturulacak. Bu yeni sahanın konumlandırılmasında da yine madenin bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik tanınacak. Bu düzenlemeyle, sökülemeyen zeytinliklerin yerine farklı bir lokasyonda arazi tahsis edilmesine imkan tanınıyor. Ayrıca, zeytinliği kamulaştırılan mülk sahiplerine, talep etmeleri halinde, rayiç bedel üzerinden 10 yıl süreli kiralık araziler sunulması seçeneği de bulunuyor.
Taşınma sürecinin kendisi de ağaçlar için zorlu bir işlemdir. Bir zeytin ağacının başarılı bir şekilde nakledilebilmesi için dallarının budanması zorunludur ve bu budama sonrası ağacın yeni yerinde tekrar eski verimliliğine ve sağlığına kavuşması uzun yıllar süren bir süreçtir.
CHP, yasa teklifinde belirtilen koordinatları inceleyerek sökülme tehlikesiyle karşı karşıya olan zeytinliklerin konumunu belirledi. Yapılan tespite göre, etkilenecek bölge Akbelen’den başlayıp Gökova Körfezi’ne dek uzanan oldukça geniş bir alanı içeriyor. Dikkat çekici bir diğer nokta ise, düzenlemenin kapsadığı alanların bir kısmının 2021’de Muğla’da meydana gelen büyük orman yangınlarından etkilenen bölgelerle örtüşmesidir.
Teklif, madencilik faaliyetleri tamamlandıktan sonra sahaların, sökülen ağaçlarla eşdeğer sayıda yeni zeytin ağacı dikilerek rehabilite edileceği taahhüdünü içeriyor. Ancak bu vaadin gerçekleşebilirliği, mevcut uygulamalar ışığında şüpheli görünüyor. Nitekim, Sayıştay’ın Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü için hazırladığı denetim raporu, bu konuda ciddi bir soruna işaret ediyor. Rapora göre, Maden Yasası uyarınca rehabilitasyon için toplanan çevre uyum bedelleri, gerçek maliyetleri karşılamaktan oldukça uzak ve işlevsiz kalmaktadır.