Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Birkan Taha Özkan, yaz mevsiminde yaygınlaşan havuz alışkanlığının, klorlu suyun diş sağlığı üzerindeki zararlı etkilerini gündeme getirdiğini belirtti. Prof. Dr. Özkan, özellikle pH seviyeleri düzgün ayarlanmamış havuzlarda yüzmenin diş minesi erozyonuna neden olduğunu ve bu durumun dişlerde hassasiyet, renk bozulmaları ve çürük tehlikesini önemli ölçüde yükselttiğini ifade etti.
**HAVUZLARDAKİ ASİT TEHDİDİ DİŞ MİNESİNİ YOK EDİYOR**
Prof. Dr. Özkan, “havuz erozyonu” teşhisiyle kliniğe müracaat eden hasta sayısının son beş yıl içerisinde üç katına çıktığına dikkat çekti ve “Türkiye’deki yüzme havuzlarının %68’inin pH dengesi güvenli seviyelerin dışında kalıyor. Bu durum, diş minesinin mikron seviyesinde aşınmasına sebep oluyor” diye ekledi. Bu tespiti, Sağlık Bakanlığı’nın 2024 yılı denetim raporu da desteklemektedir; incelenen 326 havuzun 222’sinde pH seviyesinin 6.4 gibi tehlikeli derecede asidik olduğu ve diş minesini doğrudan tehdit ettiği saptanmıştır.
**ARAŞTIRMALAR DURUMUN CİDDİYETİNİ GÖSTERİYOR**
Bilimsel araştırmalar, konunun ciddiyetini gözler önüne sermektedir.
* **Journal of Dental Research (2023):** Yapılan bir çalışmada, Olimpik yüzücülerin %74’ünde mine erozyonu bulgularına rastlanmıştır.
* **İstanbul Üniversitesi Klinik Verileri (2023):** 15-25 yaş aralığındaki aktif yüzücüler üzerinde yapılan incelemede, ortalama 0.43 mm’lik bir mine kaybı tespit edilmiştir. Bu rakam, yüzücü olmayan bireylerdeki kaybın tam 4 katına denk gelmektedir.
Prof. Dr. Özkan, yaygın bir yanılgıya işaret ederek, “Her parlayan diş sağlıklı demek değildir. Mine katmanı aşındığında, altta yer alan sarı renkli dentin tabakası ortaya çıkar. İnsanlar bunu dişlerinin beyazladığı şeklinde yanlış yorumlayabiliyor, fakat bu aslında ciddi bir mine kaybının işaretidir” dedi. Uzman, erozyon tehlikesinin 12 yaşından küçük çocuklarda iki kat daha yüksek olduğunu belirtiyor, çünkü çocukların diş minesi yetişkinlere kıyasla daha zayıf ve incedir.
**TEK BİR YÜZME SEANSI BİLE ZARAR VEREBİLİR**
Havuz suyunun pH değeri 6.8’in altına indiği anda, diş minesinin temel yapı taşı olan hidroksiapatit kristalleri çözülmeye başlar. Prof. Dr. Özkan, bu durumun ciddiyetini, tek bir yüzme seansında dahi 1 ila 3 mikron arasında mine kaybı oluşabileceğini söyleyerek açıklıyor. Yüzme sonrası yapılan en büyük yanlışlardan birinin hemen diş fırçalamak olduğunu vurgulayan Özkan, şu önemli uyarıyı yapıyor:
“Asidik ortamdan ötürü yumuşayan mine yüzeyini fırçalamak, zımparalamaktan farksızdır. Bu nedenle, havuzdan çıktıktan sonra en az 30 dakika beklenmeli ve sonrasında aşındırıcı partikül içermeyen florürlü bir diş macunu tercih edilmelidir.”
**DİŞ SAĞLIĞI İÇİN 5 GÖZ ARDI EDİLEN TEHLİKE**
1. **YOĞUN KLOR KOKUSUNA DİKKAT:** Bu keskin koku, klorun kendisinden değil, mineye zarar veren kloramin birikiminden kaynaklanır.
2. **TUZLU SU HAVUZLARI MASUM DEĞİL:** Bu havuzlarda elektroliz yöntemiyle oluşan hidrojen peroksit, klordan daha agresif bir aşındırıcı etkiye sahip olabilir.
3. **RENKTEKİ DEĞİŞİM BİR UYARIDIR:** Dişlerdeki sarımsı görünüm, bir beyazlama belirtisi değil, incelen minenin altındaki dentin tabakasının yansımasıdır.
4. **AĞIZ KORUYUCU SEÇİMİ ÖNEMLİ:** Yanlış tasarlanmış ağız koruyucular, asidik havuz suyunun ağız içinde hapsolmasına yol açabilir.
5. **DİŞ MACUNU VE KLOR REAKSİYONU:** Bazı diş macunlarının içeriği, klor ile kimyasal reaksiyona girerek aşındırıcı bir bileşik oluşturabilir.
**KORUNMA İÇİN UYGULANABİLECEK YÖNTEMLER**
* **pH KONTROLÜ YAPIN:** Kişisel pH ölçüm cihazlarıyla suyun seviyesini kontrol edin; değer 7.2’nin altındaysa havuza girmekten kaçının.
* **NÖTRALİZE EDİCİ SPREYLER KULLANIN:** Kalsiyum fosfat içeren ağız spreyleri, yüzme sonrası ağızdaki asit seviyesini dengelemeye yardımcı olur.
* **FLORÜR JELİ İLE GÜÇLENDİRİN:** Haftada iki kez uygulanacak florür jeli, mine direncini artırarak hassasiyeti önler.
* **AYLIK BİYOFİLM TEMİZLİĞİ YAPTIRIN:** Ayda bir profesyonel biyofilm temizliği, diş yüzeyinde asit birikimini engeller.
* **MEVCUT RİSKLİ DİŞLERİ KORUYUN:** Halihazırda zayıf veya hasarlı dişler için diş hekiminizden koruyucu tedaviler talep edin.
**“YAZ DÖNEMİ, HAVUZ KAYNAKLI DİŞ HASARLARINI TAMİR ETTİĞİMİZ BİR MEVSİM OLUYOR”**
Prof. Dr. Özkan, diş minesi aşınmasının genellikle belirti vermeden ilerleyen sinsi bir problem olduğunu vurgulayarak sözlerini şöyle tamamladı:
“Eğer sıcak bir içecek tükettiğinizde sızlama hissediyorsanız veya geceleri diş ağrısı yaşıyorsanız, sebebini yalnızca bilinen faktörlerde aramamalısnız. Yüzme havuzları ne kadar zararsız görünse de, suyun içindeki kimyasal dengesizlikler ve asitler dişlerinize ciddi hasarlar verebilir. Bu konuda bilinçli olmak çok önemli, zira alınacak basit önlemlerle bu ciddi sorundan korunmak tamamen mümkündür.”