Eklemler, günlük aktivitelerimizi sürdürmemizi sağlayan hayati yapılardır. Fakat kıkırdak dokusunun zamanla aşınması, yaşanan travmalar veya çeşitli romatizmal rahatsızlıklar, eklemlerde önemli hasarlar yaratabilmektedir. Bu tür sorunlar bilhassa kalça ve diz bölgelerinde yoğunlaşarak, şiddetli ağrı ve hareket kabiliyetinde azalma gibi şikayetlerle bireylerin yaşam standardını ciddi anlamda etkileyebilir. Bu gibi durumlarda, protez cerrahisi olarak bilinen artroplasti, etkili bir çözüm olarak öne çıkmaktadır.
**Artroplasti nedir?**
Artroplasti, işlevini yitirmiş veya hasar almış bir eklem yüzeyinin, cerrahi bir müdahale ile yapay bir eklemle değiştirilmesi ya da yeniden biçimlendirilmesi işlemidir. Genellikle kalça ve diz eklemlerinde uygulanan bu operasyon, protez olarak isimlendirilen yapay eklemler aracılığıyla hastanın hareket kabiliyetini ve konforunu yeniden kazanmasına olanak tanır.
**Hangi durumlarda uygulanır?**
Kalça ve diz protezi cerrahisine başvurulmasını gerektiren başlıca durumlar şunlardır:
• Osteoartrit (halk arasında kireçlenme) rahatsızlığının ileri seviyeye ulaşması
• Romatoid artrit benzeri iltihaplı romatizmal rahatsızlıklar
• Geçirilmiş travmalara bağlı olarak eklemde oluşan bozulmalar
• Kalça kırıklarının ardından eklem bütünlüğünün kaybolması
• Konservatif tedavi metotlarının yetersiz kaldığı ve gündelik hayatı olumsuz etkileyen şiddetli eklem ağrıları ve hareket kısıtlılığı
Protez uygulaması, bu gibi senaryolarda ağrıyı gidermek ve hareket yeteneğini iyileştirmek hedefiyle bir seçenek olarak düşünülür.
**Hangi faydaları sağlar?**
Kalça ve diz protezlerinin sağladığı en büyük faydalar arasında ağrının ortadan kalkması, mobilite artışı ve günlük aktivitelerin çok daha rahat bir biçimde yapılabilmesi yer alır. Başarılı bir cerrahi operasyon sonrası, merdiven kullanma, yürüme veya oturup kalkma gibi basit eylemlerdeki zorluklar önemli ölçüde giderilebilir. Modern protez teknolojisi, biyouyumlu ve dayanıklı malzemeler kullanarak bu implantların ömrünü uzatmıştır. Doğru cerrahi yaklaşım, uygun hasta profili ve etkili bir rehabilitasyon programı birleştiğinde, protezlerin 15-20 yıl veya daha uzun süre problemsiz bir şekilde kullanılabildiği gözlemlenmektedir. Bu operasyonlar yalnızca ileri yaştaki hastalar için değil, aynı zamanda travma sonucu genç yaşta eklem hasarı yaşayan kişiler için de uygun koşullar altında değerlendirilebilen bir tedavi yöntemidir.
**Kalça ve diz protezleri arasındaki farklar nelerdir?**
Her iki protez cerrahisinin temel amacı ağrıyı dindirmek ve eklemin işlevselliğini restore etmek olsa da, uygulama tekniği ve anatomik yapıları bakımından aralarında farklar bulunur. Kalça protezi operasyonunda femur başı ile leğen kemiğindeki asetabulum isimli yuva değiştirilir. Diz protezi uygulamasında ise uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiğinin (tibia) eklem yüzeyleri, bazı durumlarda ise diz kapağının (patella) ilgili yüzeyi protez parçalarıyla kaplanır.
**Ameliyat sonrası dönem hakkında merak edilenler**
Operasyonun ardından başlayan rehabilitasyon ve fizik tedavi süreci, tedavinin başarısı için kritik bir role sahiptir. Protezin ömrünü uzatmak ve en iyi sonucu almak adına, hekim tarafından verilen talimatlara eksiksiz uyulması şarttır. Hastaların büyük bir kısmı operasyondan sonraki ilk günlerde destek yardımıyla yürümeye başlayabilir; ancak tam fonksiyonel iyileşmenin tamamlanması kişiden kişiye değişmekle birlikte haftalar veya aylar sürebilmektedir.
Sonuç olarak artroplasti, doğru hasta seçimi yapıldığında ve belirli kriterler karşılandığında yaşam kalitesini ciddi oranda yükselten cerrahi bir alternatiftir. Her bireyin durumu kendine özgü olduğundan, değerlendirme süreci de kişiye özel planlanmalıdır. Bu sebeple, kalça veya diz bölgesinde kronik ağrı şikayeti olan kişilerin, durumlarının ayrıntılı bir analizi için mutlaka bir ortopedi uzmanına danışmaları tavsiye edilir.