Hollywood’un efsanevi yapıtlarından biri olan “The Gold Rush” (Altına Hücum), Charlie Chaplin’in 1925 tarihli orijinal versiyonuyla, tam 99 yıl aradan sonra ilk defa sinema salonlarına geri dönüyor. Bu dönüş, günümüzün gelişmiş dijital teknolojileriyle 4K çözünürlükte restore edilmiş, pırıl pırıl bir kopyayla gerçekleşiyor.
Senelerdir seyircilerin aşina olduğu “The Gold Rush” versiyonu, aslında Chaplin’in 1942 yılında filmi yeniden kurgulayıp sesli anlatım eklediği haliydi. Chaplin, 1925 tarihli orijinal sessiz filmin neredeyse tüm kopyalarının imha edilmesi talimatını vermişti. Ancak sinema tarihçileri Kevin Brownlow ve David Gill, 1980’li yıllarda bu kayıp klasiği yeniden gün yüzüne çıkarmak amacıyla önemli bir girişimde bulundu. Onların 1993 yılında hazırladığı versiyon, bugün gerçekleştirilen kapsamlı 4K restorasyon çalışmasının zeminini hazırladı.
RESTORASYONUN MERKEZİ BOLOGNA OLDU
Popsci’nin haberine göre, Chaplin Ofisi’nin liderliğinde yürütülen bu iddialı projeyi, İtalya’nın Bologna şehrinde bulunan ve alanında dünya çapında bir üne sahip olan L’Immagine Ritrovata adlı film restorasyon laboratuvarı üstlendi. Laboratuvarın restorasyon yöneticisi Elena Tammaccaro, sürecin 10 ay sürdüğünü ve her bir sahnenin, hatta her bir karenin büyük bir hassasiyetle analiz edilerek ilerlediğini belirtti.
Restorasyon sürecinde üç ana materyalden faydalanıldı. Görüntünün yaklaşık %70’lik kısmı, hem yüksek çözünürlük kalitesi hem de orijinal çerçeve oranını (full aperture) barındırması nedeniyle 1993’te hazırlanan negatif kopyadan elde edildi. Bununla birlikte, MoMA (New York) ve George Eastman Müzesi (Rochester) gibi prestijli kurumların arşivlerinde uzun yıllardır saklanan 1925 tarihli nadir kopyalar da denkleme dahil edildi. Son olarak, sessiz sinema döneminin en yaygın formatı olan 4:3 oranındaki orijinal nitrat film makaraları, restorasyona otantik bir nitelik kattı.
DİJİTAL DOKUNUŞLARDA HASSAS YAKLAŞIM
Tammaccaro, restorasyon felsefelerini “müdahaleci olmayan” bir politika olarak ifade ediyor. Bu yaklaşım, görüntü netliğini veya parlaklığını artırma pahasına filmin orijinal dokusuna zarar vermekten kaçınmayı amaçlıyor. Buna rağmen, bazı karelerdeki netliği iyileştirmek amacıyla yapay zekâ tabanlı dijital keskinleştirme teknolojilerinden yararlanıldı.
Film tanecik yapısı (grain), renklerdeki solmalar, çerçeve kayıpları ve fiziksel yıpranmalar gibi faktörler ayrı ayrı incelenerek her sahne için en uygun kaynak titizlikle seçildi. Özellikle netliğini yitirmiş sahnelerde, detayların yeniden hayata geçirilmesi için yapay zekâ destekli “frame enhancement” teknolojisi devreye sokuldu.
ARŞİV İÇİN FİZİKSEL BİR KOPYA DA HAZIRLANDI
Dijital kopyanın oluşturulmasına ek olarak, restorasyonun gelecek nesillere aktarılması amacıyla tamamen yeni bir 35mm film baskısı da üretildi. Bu fiziksel kopya sinemalarda gösterim için değil, yalnızca arşivleme amacıyla korunacak. Chaplin Ofisi yöneticisi Arnold Lozano, “İleride gerekirse robotlar tarafından tekrar taranabilecek fiziksel bir kopyaya sahip olmak stratejik bir önem taşıyor,” sözleriyle bu adımın ardındaki ileri görüşlülüğü ortaya koyuyor.
Restore edilen filmin dünya prömiyeri 13 Mayıs’ta Cannes Film Festivali’nde yapıldı. Ardından 26 Haziran tarihinde 70 ülkede 250 sinemada eş zamanlı olarak vizyona girdi. Böylelikle, yaklaşık bir asır sonra, “The Gold Rush” Chaplin’in orijinal vizyonuyla dijital çağın seyircisiyle ilk kez buluşmuş oldu.