HABER MERKEZİOluşturulma Tarihi: Temmuz 03, 2025 16:07
Uluslararası bir araştırma grubu, Mezopotamya döneminden kalma ve yaklaşık bin senedir sırrını koruyan esrarengiz bir ilahinin şifresini çözmeyi başardı. Kil tabletler üzerine işlenmiş olan ve “Babil İlahisi” olarak bilinen bu metin, antik Babil şehrinin görkemini betimlerken, kent halkının gündelik yaşantısına dair daha önce bilinmeyen detaylar sunuyor. Bu çığır açan keşfin bulguları, Iraq adlı bilimsel dergide yayımlandı.
Yaklaşık 4 bin yıl evvel Mezopotamya’da inşa edilen Babil, o çağda gezegenin en büyük şehri olarak kabul edilmekteydi. Günümüzde Irak’ın başkenti Bağdat’ın 84 kilometre güneyinde konumlanan bu antik kentin kalıntıları, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde korunmaktadır. Babil’in zengin kültürel mirası, günümüze ulaşmayı başarmış önemli yazılı yapıtlara da kaynaklık etmiştir. Bu yapıtlar arasında, evrenin yaratılışını ve şehrin baş tanrısı Marduk’un yükselişini konu alan “Enuma Eliş” (Babil Yaratılış Destanı) ile tarihin ilk hukuk metinlerinden biri olarak kabul edilen “Hammurabi Kanunları” öne çıkmaktadır.
**YAPAY ZEKÂ SAYESİNDE METİNLER BÜTÜNLEŞTİRİLDİ**
Babil’e ait metinler, “çivi yazısı” olarak bilinen antik bir yazı sistemiyle çoğunlukla kil tabletlere kazınmıştı. Ne var ki, bu tabletlerin büyük bir kısmı günümüze yalnızca fragmanlar halinde kalabilmiştir. Bu zorluğun üstesinden gelmek için Almanya Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi ve Irak Bağdat Üniversitesi’nden bilim insanlarının ortaklığındaki bir grup, Irak’taki antik Sippar şehrindeki Şamaş Tapınağı’nda keşfedilen Sippar Kütüphanesi’ne ait yüzlerce çivi yazılı tableti çözmeyi hedeflemektedir.
Asuroloji uzmanı ve araştırmanın eş yazarı olan Enrique Jiménez, tasarladıkları Elektronik Babil Kütüphanesi Platformu’nu kullanarak, dünyanın farklı yerlerindeki çivi yazısı fragmanlarını yapay zekâ (YZ) aracılığıyla nasıl bir araya getirip bütünleştirdiklerini açıkladı. Jiménez, “YZ ile çalışan platformumuz, kayıp ilahiyle ilişkili 30 ek el yazması daha tespit etmemizi sağladı. Geçmişte bu tür bir birleştirme işlemi onlarca yıl alırdı,” şeklinde konuştu.
**BABİL HAYATININ GİZLİ KALMIŞ YÖNLERİ AYDINLANDI**
Yaklaşık 250 mısradan oluşan ilahinin bütünüyle deşifre edilmesi, Babil toplumunun şimdiye dek gizli kalmış taraflarını ortaya çıkardı. Metin, Babil’in görkemli mimarisinin ve Fırat Nehri’nin sunduğu bolluğun altını çiziyor. Bunun yanı sıra, şehirdeki kadınların kayda değer bir bölümünün rahibe olarak hizmet ettiğine dair bilgi de ilk defa bu metinle keşfedildi. Özellikle Babil halkının yabancılara karşı toleranslı ve hürmetkâr olduğunu belirten ifadeler, araştırmacılar için oldukça dikkat çekici bulundu.
**BABİL İLAHİSİ’NDEN BİR KESİT:**
“Bilge efendi Nudimmud tarafından tesis edilmiş Fırat,
Çayırları sulayıp, sazlıkları doyurur,
Sularını lagünlere ve denize salar,
Tarlaları otlar ve çiçeklerle coşar,
Çayırlarında parlak başaklar, arpa filizlenir,
Biçilen ekinler yığınlara dönüşür,
Sürü ve hayvanlar yeşil meralarda yatar,
Servet ve ihtişam, insanlara yakışan—
Cömertçe sunulur, çoğalır ve asilce verilir.”
Bilim insanları, yapay zekâ tabanlı bu çalışmaların sürdürülmesi halinde, Babil’in ihtişamını çok daha net bir şekilde ortaya koyacak yeni bulgulara ulaşmanın mümkün olacağının altını çiziyor.