Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Derneği (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, enerji ve işçilik giderleri konusunda esnaf ve sanatkarlar için özel ayrıcalıklar sağlanması yönünde bir çağrıda bulundu. Palandöken, TESK’in resmi X sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı bir paylaşımda, elektrik, doğalgaz, su ve personel maliyetlerindeki son artışların Türk ekonomisine yarardan çok zarar getireceğini ifade etti.
Palandöken’in değerlendirmeleri şu şekilde devam etti:
“En son yapılan fiyat düzenlemeleriyle doğalgaza yansıyan artış, esnafın içinde bulunduğu zor durumu daha da kötüleştirecektir. Bu artışların fiyatlara yansıması kaçınılmazdır, bu da enflasyonun tırmanmasına ve maliyetlerin genel olarak yükselmesine yol açacaktır. Bu nedenle, esnafa yönelik özel bir tarife oluşturulması zorunludur. Enerji, esnafın en temel girdi maliyetleri arasında başı çekmektedir. Günümüzde çok sayıda işletme, üretimini elektrikli veya doğalgazlı fırınlar gibi modern cihazlarla gerçekleştirmektedir. Üretimin en büyük gider kalemini oluşturan enerji maliyetleri, esnafı ciddi anlamda mağdur etmektedir. Elektrik tarifelerinde sanayici ve konutlar için farklı uygulamalar mevcutken, esnaf ticarethane statüsünde değerlendirilerek en yüksek bedel üzerinden faturalandırılmaktadır. Konutlarda elektrik tüketimini azaltmaya yönelik çeşitli önlemler alınırken, bir esnafın dükkanını aydınlatması hem can hem de mal güvenliği için bir gerekliliktir. Sokakların aydınlık olması, insanların o caddede veya mahallede kendilerini güvende hissetmelerini sağlar.
**ESNAFIN ENERJİ MALİYETİ YÜKÜ AZALTILMALI**
İşletme tabelaları da benzer bir öneme sahiptir; bir sokağı aydınlatarak o bölgeye canlılık ve işlevsellik kazandırır. Bu doğrultuda atılması gereken adım, esnafın enerji tarifelerinin daha makul seviyelere indirilmesidir. Doğalgaza yapılan yaklaşık yüzde 25’lik zam, oldukça yüksek bir orandır ve maliyetlerde dörtte bir oranında bir artış demektir. Başka bir deyişle, 1 liralık bir maliyetin üzerine yüzde 25 eklendiğinde toplam bedel ciddi şekilde artmaktadır. Esnafın gelirini artıracak alternatif çözümler geliştirilmelidir, aksi takdirde zaten ayakta durmakta zorlanan esnaf daha da güç duruma düşecektir. Elektrik ve doğalgaz faturaları, sosyal güvenlik primleri ve diğer girdi giderleri esnafın belini bükmektedir. Esnaf ve zanaatkarın olmadığı bir toplumda enflasyonla mücadelenin çok daha uzun süreceği öngörülürken, esnafın varlığını sürdürme süresinin giderek kısaldığı herkesin malumudur. Bu sebeple, elektrik ve doğalgaz tarifelerinde acil bir düzenleme yapılmalıdır. Bu kalemler girdi maliyeti olarak değerlendirilirse; bir pastacının, simitçinin, fırıncının, buzdolabı çalıştıran bir bakkalın veya bir kasabın kullandığı enerjinin maliyeti vatandaşa bu denli yansımaz. Bu tür zamlar yapılırken, fiyatların kontrol altında tutulması ve maliyetlerin düşürülmesi için önleyici tedbirler alınmalıdır. Klimaların çalışması, sokakların aydınlatılması ve tabelaların yanması gerekmektedir. Bu nedenle, o ticari canlılık, parlaklık ve dükkanların hangi işi yaptığını gösteren kimlikleri korunmalıdır.
**BU ARTIŞLAR EKONOMİYİ İYİLEŞTİRMEZ, ZARARA UĞRATIR**
Dört temel girdi büyük önem taşımaktadır: birincisi elektrik, ikincisi doğalgaz, üçüncüsü su ve dördüncüsü de işçilik maliyetleridir. Bunun yanı sıra, iş yeri kiralarıyla ilgili yaşanan sorunların da sürdüğü bilinmektedir. Mülk sahipleri, ’10 yıllık süren doldu, iş yerimi boşalt’ talepleriyle esnafın karşısına çıkmaya başlamıştır. Oysa bir esnaf, müşteri çevresini ancak 10 yıl gibi bir sürede oluşturabilmektedir. Bu durumda dükkanını boşaltmak zorunda kalması, doğrudan işsiz kalması anlamına gelmektedir. Hem Maliye Bakanlığı, hem Enerji Bakanlığı hem de Ticaret Bakanlığı’nın ortak bir çalışma yürüterek esnafın bu mağduriyetine bir çözüm bulması gerekmektedir. Diğer yandan, esnaf artık bir kamu hizmeti sunan kurum niteliği kazanmıştır. Ticarethanelerin tasarruf yapma gibi bir seçeneği yoktur; faaliyetlerini sürdürmek için bu enerjiyi kullanmak zorundadırlar. Teknoloji ilerledikçe, herkes işini elektrik veya doğalgaz ile yürütmektedir. Artık eskisi gibi odun veya kömür kullanılmamakta, gaz lambası da tarihe karışmıştır. Bu yeni maliyetler, dar gelirli esnafı olumsuz etkilemektedir. Bu konuda acilen önlem alınması elzem hale gelmiştir. Dolaylı vergiler de aynı şekilde, ÖTV ve KDV’deki artışlar yine vatandaşa yansımakta, küçük esnafın ayakta kalmasını zorlaştırmaktadır. Bu zamlar, ekonomide bir iyileşme sağlamak yerine daha çok zarar verecektir. Ekonomik tedbirlerin başarılı bir düşüş trendine girmesi hedeflenmelidir; bu konu, mevsimsel etkiler bir yana, herkesin şikayetçi olduğu bir durumdur. Her fiyat artışı, devletin gelirini artıracak bir kalem gibi görülse de, bu zamların hem tüketiciye hem de ticareti yürütenlere ciddi bir yük getirdiği ve maliyetin nihayetinde yine dar gelirliye yansıdığı herkes tarafından bilinen bir gerçektir.”