Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, enerji fiyatlarına yapılan son düzenlemelerin, özellikle kırılgan bir gelir-gider dengesine sahip olan küçük esnaf üzerinde ağır bir yük oluşturduğunu ifade etti. Doğalgaza gelen yüzde 25’lik fiyat artışının maliyetleri doğrudan tırmandıracağını belirten Palandöken, bu durumun ürün ve hizmet fiyatlarına yansımasının zorunlu hale geleceğini vurguladı.
**FİYAT ARTIŞLARI ENFLASYONU KÖRÜKLEYECEK**
Palandöken, konuya dair değerlendirmesinde, “Yapılan son zamlar ve doğalgazdaki artış, esnafın yaşadığı zorlukları daha da büyütecektir. Elbette bu durum fiyatlara yansıyacak ve hem maliyetleri hem de enflasyonu yukarı çekecektir. Bu sebeple esnafa yönelik özel bir tarife oluşturulması şarttır,” dedi. Enerjinin, esnafın en temel girdi maliyetleri arasında olduğunu hatırlatan Palandöken, günümüzde çok sayıda iş yerinde elektrikli veya doğalgazlı sistemlerin kullanıldığını belirtti. “Üretimin en kritik kalemi olan enerji maliyetleri esnafı zor durumda bırakıyor. Sanayiciye ve konutlara farklı elektrik tarifeleri uygulanırken, esnafımız ticarethane kapsamında en yüksek bedelleri ödemek zorunda kalıyor,” diye ekledi. Palandöken, konutlarda tasarruf tedbirleri alınırken, esnafın dükkânını aydınlatmasının hem can hem de mal güvenliği için bir zorunluluk olduğunu, aydınlık sokakların insanların güven içinde dolaşmasını sağladığını dile getirdi.
**”GİDERLER ESNAFI BİTİRME NOKTASINA GETİRDİ”**
Doğalgaza uygulanan yüzde 25’lik zammın çok yüksek bir oran olduğuna dikkat çeken Palandöken, bunun maliyetlerde dörtte bir oranında bir yükseliş demek olduğunu belirtti. “Aynı şekilde tabela da bir işletme için hayatidir. Bir sokağı aydınlatmazsa, o bölge ticari canlılığını yitirir. Yapılması gereken, esnafın kullandığı enerji tarifelerinin daha makul seviyelere çekilmesidir,” ifadelerini kullandı. Palandöken, esnafın gelirini artıracak alternatif politikalar geliştirilmesi gerektiğini, aksi takdirde işletmelerin ayakta durmakta zorlandığını söyledi. “Elektrik ve doğalgaz faturaları, sosyal güvenlik primleri ve diğer işletme giderleri esnafı perişan ediyor. Esnaf ve zanaatkârın olmadığı bir ekonomide enflasyonla mücadelenin başarıya ulaşması zordur ve herkes görüyor ki esnafın dayanma gücü azalıyor. Bu nedenle elektrik ve doğalgaz tarifelerinde acil bir düzenleme yapılmalıdır. Eğer bu kalemler girdi maliyeti olarak kabul edilirse; bir pastacının, fırıncının, bakkalın veya kasabın kullandığı enerji maliyetleri vatandaşa bu kadar ağır yansımaz. Bu tür zamlar yapılırken, maliyetleri düşürecek ve fiyatları kontrol altında tutacak önlemler de düşünülmelidir. Klimalar çalışacak, sokaklar aydınlanacak, tabelalar yanacak; o ticari canlılık ve dükkânların kimliği muhafaza edilmelidir,” diye konuştu.
**”ZAM BİR ÇÖZÜM DEĞİLDİR”**
Palandöken, enerji fiyatlarındaki artışların hem üretici hem de tüketiciyi olumsuz etkilediğine işaret ederek, bu politikanın ekonomik bir iyileşme sağlamak yerine ciddi bir tahribat yaratma potansiyeli taşıdığını belirtti.
Palandöken sözlerini şöyle sürdürdü: “4 temel girdi çok kritiktir: elektrik, doğalgaz, su ve işçilik maliyetleri. Bunlara ek olarak iş yeri kiralarıyla ilgili sıkıntılar da devam ediyor. Mülk sahipleri artık ’10 yılın doldu, iş yerimi boşalt’ demeye başlıyor. Ancak bir esnaf, müşteri kitlesini ancak 10 senede oluşturabiliyor. Bu durumda dükkânını kapatması, işsiz kalması anlamına geliyor. Maliye Bakanlığı, Enerji Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı bir araya gelerek esnafın bu mağduriyetini giderecek adımlar atmalıdır. Diğer yandan, esnaf artık bir nevi kamu hizmeti gören bir yapıya dönüştü. Ticarethanelerin tasarruf yapma gibi bir lüksü bulunmuyor; bu enerjiyi mecburen kullanmak zorundalar. Teknoloji gelişti, kimse artık odun veya kömürle iş yapmıyor. Bu yüksek maliyetler dar gelirli esnafı mağdur ediyor ve bir an evvel önlem alınması elzemdir. ÖTV ve KDV gibi dolaylı vergilerdeki artışlar da yine vatandaşa yansırken, küçük esnaf ayakta kalamıyor. Bu zamlar ekonomide düzelme yerine zarar getirecektir. Her fiyat artışı, devletin gelirini artırma hamlesi olarak görülse de, bu yükün hem tüketiciye hem de ticareti yürüten esnafa bindiği ve maliyetin yine dar gelirliye yansıdığı bir gerçektir. Bu zamlardan kaçınılmalıdır, çünkü zam çare değildir.”