Kaynak, @TBMMresmi52 dakika önceAnkara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret”, “suç işlemeye alenen tahrik” ve “kamu görevlilerine görevleri nedeniyle hakaret ve tehdit” gibi suçlamalarla re’sen bir soruşturma başlatıldı.Özgür Özel ve CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan ile ilgili hazırlanan dokunulmazlık dosyaları, 2 Temmuz tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Anayasa ve Adalet Komisyonu mensuplarından meydana gelen Karma Komisyon’a iletilmişti. Bu gelişmenin ardından Özel, “Bir ben kaldım, beni de atsın hapse. Demirden korksaydık, trene binmezdik. Bizim gündemimiz fezleke değil, halkın sorunlarıdır” şeklinde bir açıklama yapmıştı. CHP lideri ayrıca, yargının bir “siyasi baskı aracı” olarak kullanıldığını ileri sürerek, siyaseti millete güvenerek yaptıklarını belirtmişti. Peki, bir milletvekilinin dokunulmazlığı hangi prosedürler izlenerek kaldırılabiliyor?Sürecin ilk adımı Hazırlık Komisyonu’nun kurulmasıdır. Meclis Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden teşkil edilen Karma Komisyon’un başkanı, dokunulmazlık dosyalarını değerlendirmek amacıyla, her siyasi partinin Hazırlık Komisyonu’na önerebileceği isimler arasından kura ile 5 kişilik bir Hazırlık Komisyonu tesis eder. Bu komisyon, gizli oylama yoluyla bir başkan ve aynı zamanda sözcülük görevini üstlenecek bir katip belirler. Komisyon, oluşturulduğu tarihten itibaren en fazla 1 ay içerisinde dosyayı tetkik ederek raporunu tanzim eder. Bu süreçte tüm belgeler incelenir ve lüzum görülürse ilgili milletvekili dinlenir, ancak tanık dinleme yetkisi bulunmaz.Eğer Hazırlık Komisyonu, yasama dokunulmazlığının kaldırılması yönünde bir karar alırsa, dosya Karma Komisyon’a sevk edilir. Karma Komisyon da yine 1 aylık bir süre zarfında Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini müzakere ederek bir sonuca varır.Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına ya da kovuşturmanın milletvekilliği görevinin bitimine dek ertelenmesine hükmedebilir. Kovuşturmanın ertelenmesi kararı alınmışsa, bu yöndeki rapor Meclis Genel Kurulu’nda okunarak milletvekilleri süreç hakkında bilgilendirilir. Milletvekilleri tarafından bu rapora 10 gün içinde bir itiraz gelmezse, rapor nihaileşir. İtiraz durumunda ise rapor Genel Kurul gündemine taşınır. İtiraz edilmeyen dosyalar ise Cumhurbaşkanlığı’na sevk edilir.Karma Komisyon’un dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki raporları, vasıtasız olarak Genel Kurul’un gündemine alınır. Genel Kurul, raporu onaylayarak dokunulmazlığın kaldırılmasına hükmedebileceği gibi, raporu reddederek yargılamanın yasama dönemi sonuna tehir edilmesine de karar verebilir.Kovuşturma ertelenmiş ve bu karar Genel Kurul tarafından değiştirilmemişse, yasama dönemi yenilense dahi, milletvekilinin bu sıfatı sürdüğü müddetçe ilgili vekil hakkında kovuşturma yapılamaz.Kaynak, @TBMMresmiGenel Kurul’daki süreçMilletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Meclis Genel Kurulu’nda okunur ve müzakereye açılır. Rapor üzerine biri lehte, diğeri aleyhte olmak üzere iki milletvekili söz alır. Hakkında fezleke bulunan milletvekili, arzu ederse Hazırlık Komisyonu’nda, Karma Komisyon’da veya Genel Kurul’da savunma hakkını kullanabilir ya da bu hakkını başka bir milletvekiline devredebilir. Söz ve savunma talebi olmaması halinde görüşmeler sona erer. Akabinde, Karma Komisyon tarafından tanzim edilen yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin rapor oylamaya sunulur. Genel teamüle göre oylama açık olarak yapılır. Meclis Genel Kurulu’nda dokunulmazlıkların kaldırılmasına yönelik oylamalarda, karar yeter sayısı olan 151 oy kafi gelmektedir.Her vekil ve dosya için ayrı oylama yapılırMeclis Genel Kurulu’ndaki oylamada, her milletvekili ve her fezleke için ayrı bir oylama gerçekleştirilir. Bir milletvekilinin iki ayrı dosyası varsa, bu iki dosya için ayrı ayrı oylama yapılarak karar alınır. Dokunulmazlık hangi dosya için kaldırıldıysa, yargılama sadece o fezleke kapsamında yürütülebilir. Milletvekilinin dönem sonuna bırakılan diğer dosyasındaki dokunulmazlığı ise devam eder.Genel Kurul kararı neticesinde milletvekilinin dokunulmazlığı, bahsi geçen dosya için kaldırılmış olur.Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı kanalıyla Adalet Bakanlığı’na iletir. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında gereğinin yapılması amacıyla dosyayı ilgili savcılığa intikal ettirir. Dosyanın ulaşmasının ardından savcılık, soruşturmaya kaldığı yerden devam eder ve ilgili milletvekilinin tutuklanması talebiyle mahkemeye sevk edilmesi ya da tutuksuz yargılanması yönünde karar verebilir.Dokunulmazlık kalksa da vekillik statüsü sürerBir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması, milletvekilliğinin düşmesi anlamına gelmez; vekillik statüsü sürer. İlgili milletvekili maaşını almaya ve diğer sosyal haklarından istifade etmeye devam eder. Eğer bu milletvekili tutuklanmamışsa, Meclis’e gelerek yasama faaliyetlerine iştirak edebilir. Tıpkı bir kişinin tutuksuz yargılanırken normal yaşamını sürdürmesi gibi, milletvekili de çalışma hayatına devam edebilir.Ancak, milletvekili hakkındaki ceza kararının kesinleşmesini müteakip bu karar Meclis Genel Kurulu’nda okunur ve bu durumda milletvekilliği düşürülür.Milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşürülmesine hükmedilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde ilgili milletvekili ya da başka bir milletvekili, kararın Anayasa, kanun veya Meclis İçtüzüğü’ne aykırı olduğu iddiasıyla iptal talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne müracaat edebilir. Anayasa Mahkemesi, bu iptal istemini 15 gün içinde nihai karara bağlar.
