AKP hükümetinin CHP ve partiye bağlı belediyeler üzerindeki baskıyı yoğunlaştırdığı bir dönemde, basın özgürlüğüne yönelik girişimler de hız kesmeden sürüyor.
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer tarafından açıklanan 6 aylık basın raporu, basın özgürlüğü konusundaki vahim tabloyu net bir şekilde ortaya koydu. Ocak ile Haziran aylarını kapsayan altı aylık dönemde gazetecilerin toplamda 380 defa mahkemeye çıkarıldığı, 70 gazetecinin gözaltına alındığı ve 34 gazetecinin tutuklandığı belgelendi.
Yaptıkları haberler ve sosyal medyadaki paylaşımları gerekçesiyle 30 basın mensubu tehdit edildi veya fiziksel saldırıya uğradı. Aynı Ocak-Haziran periyodunda, RTÜK tarafından Sözcü TV, Halk TV, TELE 1 ve NOW habere yönelik toplam 49 adet yaptırım kararı alındı.
İLK YARIDA 34 GAZETECİ CEZAEVİNE GİRDİ
• Gazeteci Fatih Altaylı, Youtube yayınındaki ifadeleri sebebiyle tutuklanırken, onun yokluğunda cezaevinden yolladığı mesajların okunduğu ve boş bir koltuğun yer aldığı programlar milyonlarca izleyiciye ulaştı.
• Artvin merkezli bir operasyon kapsamında gözaltına alınan gazetecilerden Ozan Cırık, Dicle Baştürk, Yavuz Akengin ve Eylem Emel Yılmaz, Haziran ayı içerisinde tutuklanarak cezaevine gönderildi.
• İBB Başkanı ve CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun bir basın toplantısında bahsettiği bilirkişiye cevap hakkı tanıyan Halk TV’nin beş sunucu ve yöneticisi Şubat ayında gözaltına alındı. Bu süreçte Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş 34 gün boyunca tutuklu kaldı.
• İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen HDK soruşturmaları çerçevesinde İlke TV’den Ercüment Akdeniz ve Elif Akgül, Kentim Şişli gazetesi sahibi Saime Oğuzhan ve Kaos GL Genel Yayın Yönetmeni Yıldız Tar tutuklandılar.
• Mayıs ayından bu yana cezaevinde bulunan gazeteci Furkan Karabay’ın tutuklanmasına, hazırladığı programlar ve sosyal medya gönderileri gerekçe olarak sunuldu.
• Haberleri, yorumları ve paylaşımları nedeniyle hapis cezasına çarptırılan isimler arasında gazeteciler Orhan Bursalı, Özlem Gürses, Hayri Demir, Barış Pehlivan, Evrim Kepenek, Bahadır Özgür ve Nevşin Mengü de yer aldı.
EV HAPSİ VE ADLİ KONTROL
• Gözaltı ve tutuklamaların haricinde, çok sayıda gazetecinin özgürlüğü ev hapsi, yurt dışına çıkış yasağı ve düzenli imza atma gibi adli kontrol yükümlülükleriyle kısıtlanmaktadır. İsmail Saymaz ve Bursalı gazeteci Eren Öner, ev hapsiyle özgürlüğü engellenen gazeteciler arasında yer aldı.
• Aralarında Murat Ağırel, Timur Soykan, Can Ataklı, Hayri Tunç, Gökhan Kam ve Bülent Kılınç’ın da olduğu pek çok gazeteci ise tutuklanmamış olsalar da, adli kontrol tedbirleri uygulanarak özgürlüklerinden mahrum bırakıldı.
BASKINLAR, GÖZALTILAR VE SORUŞTURMALAR…
• Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası Saraçhane başta olmak üzere Türkiye’nin pek çok noktasında başlayan protestoları izleyen çok sayıda gazeteci, şafak operasyonlarıyla gözaltına alındı.
NOW’dan Ali Onur Tosun, foto muhabiri Bülent Kılıç, gazeteci Zeynep Kuray, AFP muhabiri Yasin Akgül, gazeteci Hayri Tunç, İBB foto muhabiri Kurtuluş Arı, Evrensel muhabiri Nisa Sude Demirel, ETHA muhabiri Elif Bayburt ile gazeteciler Gökhan Kam, Barış İnce, Murat Kocabaş, Yağız Barut, Zişan Gür ve Çiğdem Öztürk gözaltına alınan isimler arasındaydı.
• Üniversitelerdeki eylemleri takip eden basın mensuplarının kampüslere girişi engellendi. Birgün muhabiri Havva Gümüşkaya Ankara’da, T24 muhabiri Can Öztürk ise Boğaziçi Üniversitesi’ndeki protestoları izlerken gözaltına alındı.
• Yaptıkları haberler ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınanlar arasında İsmail Saymaz, Halk TV ana haber spikeri Ece Üner, Halk TV Programcısı ve Halk TV İnternet Sitesi Sorumlu Müdürü Serhan Asker ile gazeteci İrem Afşin de yer aldı.
• Şirin Payzın, Yılmaz Özdil, İsmail Arı, Mustafa Bildircin, Fırat Fıstık, Sarya Toprak, Altan Sancar, Sedef Kabaş, Gülistan Dursun ve Barış Yarkadaş gibi isimler hakkında da haber, yazı ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle adli soruşturmalar başlatıldı.
FİZİKSEL SALDIRI, TEHDİT VE ENGELLEMELER
• Saraçhane’deki protestolara yönelik polis müdahalesi esnasında, aralarında Anadolu Ajansı Muhabiri Hakan Akgün, AFP foto muhabiri Yasin Akgül, Reuters Muhabiri Dilara Şenkaya, Bianet Muhabiri Ali Dinç, İlke TV Muhabiri Eylül Deniz Yaşar, Özgür Gelecek Muhabiri Yusuf Çelik ile serbest gazeteciler Kemal Aslan ve Rojda Altıntaş’ın da bulunduğu onlarca gazeteci şiddete maruz kaldı.
• İstanbul’da 1 Mayıs gösterilerini izleyen gazetecilerin görev yapması barikat kurularak önlendi.
• Kuzey Kıbrıslı gazeteci Ayşemden Akın, 2022’de öldürülen yasa dışı bahis baronu Halil Falyalı’nın ‘finans müdürü’ olarak tanınan Cemil Önal ile yaptığı söyleşiler sonrasında hedef haline getirildi. Meslektaşları, Akın’a destek olmak amacıyla bir imza kampanyası düzenledi.
• Murat Ağırel, Alican Uludağ, İsmail Arı, Osman Çaklı, Zeynep Durgut ve Şule Aydın gibi çok sayıda gazeteci, yaptıkları haberler ve sosyal medya paylaşımları yüzünden tehditlere maruz kaldı.
‘İMAMOĞLU YAYINLARI’NA REKOR YAPTIRIM
AKP’nin basın üzerindeki baskı ve sansür uygulamaları, en belirgin şekilde RTÜK tarafından kesilen cezalarda kendini gösterdi.
RTÜK, İmamoğlu’nun gözaltı ve tutuklanmasıyla başlayan protesto gösterilerini yayınlayan televizyon kanallarını önce uyardı, sonrasında ise eşi benzeri görülmemiş ağırlıkta cezalara çarptırdı. Kurul, ayrıca muhalefetin boykot çağrılarının yayınlanmaması konusunda da televizyonları tehdit etti.
RTÜK Üyesi Tuncay Keser’in kamuoyuyla paylaştığı rapora göre, Kurul, ilk altı ayda çoğunluğu muhalif çizgideki 7 kanala toplam 49 yaptırım kararı aldı. Bu cezalardan 14’ü Sözcü TV’ye, 13’ü Halk TV’ye, 11’i Tele 1’e, 7’si Now’a ve 2’si Flash Haber’e verildi. Uygulanan para cezalarının toplam tutarı 99.1 milyon liraya ulaştı.
• Sözcü TV ve Halk TV’ye 10’ar günlük yayın durdurma cezası uygulandı. Yargının bu karartma teşebbüsünü durdurmaması halinde, 8 Temmuz Salı gecesinden itibaren Halk TV ve Sözcü TV ekranları 10 gün süreyle karartılacak.
• CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e yönelik yumruklu saldırı haberleri, Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ’ın tutuklanması ve KKTC’deki mafya ile yolsuzluk iddialarının Türkiye bağlantılarına dair yayınlar, kanallara ceza verilmesine neden oldu.
• İstanbul Başsavcılığı’nın talebi üzerine, Gezi Parkı soruşturması kapsamında medyanın 12 yıl önceki yayınları dahi inceleme altına alındı.
• Gazeteci Barış Pehlivan’ın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu ile ilgili dosyalara atanan bir bilirkişiyle yaptığı telefon görüşmesinin kaydının yayımlanması, Halk TV’ye ceza verilmesi için bir gerekçe olarak kullanıldı.
İNTERNET YASAKLARI VE ERİŞİM KISITLAMALARI
Erişim engellemeleri, 2025 yılının ilk yarısında da basın özgürlüğünün önündeki en önemli engellerden biri olmayı sürdürdü. AKP iktidarı, Ekrem İmamoğlu’nun X hesabına erişim yasağı getirmenin yanı sıra, İmamoğlu protestolarının yayılmasını önlemek amacıyla sosyal medyaya genel bir kısıtlama uyguladı. Bu doğrultuda X, YouTube, Instagram, Facebook, TikTok, Telegam ve Signal gibi platformlara erişim bloke edildi.
• Hükümetin baskısıyla çok sayıda X hesabı ve sosyal medya gönderisine erişim yasağı konuldu. Aralarında Furkan Karabay, Umut Taştan, Elif Çetiner, Altan Sancar, Ali Macit ve Erk Acarer gibi çok sayıda gazeteci ve tanınmış ismin X hesapları engellendi. X’in Küresel Hükümet İşleri Birimi, BTK’nın aralarında Metin Cihan, Artı Gerçek ve Hayko Bağdat’ın da bulunduğu 126 hesabı engelleme talimatına karşı AYM’ye bireysel başvuru yaptı. Pek çok gazeteci ve yayıncının YouTube hesaplarına da erişim engeli getirildi.
• Sosyal medya kullanıcılarının yeni popüler platformu haline gelen Bluesky’a yönelik de erişim engelleme kararlarının alındığı tespit edildi.
• Ekmek ve Gül, Halkevleri, Gazete Yolculuk, Çağdaş Hukukçular Derneği, LeMan Dergisi, Bianet ve gıda ürünlerinin içeriklerini analiz ederek tüketicileri bilgilendiren Gıda Dedektifi hesabının da dahil olduğu yüzlerce X hesabına erişim engeli kararı uygulandı.
• Ocak-Haziran döneminde erişimi engellenen haberler arasında öne çıkan bazı konular şunlardı: “İsrail’i protesto eden göstericilere çıplak arama ve kötü muamele yapıldığına dair iddiaları içeren haberler, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı ve eşi hakkındaki ‘borsa spekülasyonu’ iddiaları, Espressolab markasının geçtiği bir sosyal medya paylaşımını da kapsayan çok sayıda haber ve gönderi, Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptaline ilişkin raporu kaleme alan akademisyen hakkındaki haberler, et entegre tesislerindeki hayvanlara yönelik işkence haberleri, Bugün Kıbrıs gazetesinden Ayşemden Akın’ın Halil Falyalı’nın eski finans müdürü Cemil Önal ile yaptığı röportajlarda bahsedilen ve üst düzey bürokratlar ile siyasetçilere ait olduğu öne sürülen yolsuzluk, şantaj ve rüşvet kasetlerine ilişkin haberler, ve yediği yemeği beğenmediği için hesap ödemediği söylenen bir kaymakamla ilgili haberler.”
AKP’nin İlk 6 Aylık Basın Karnesi: ‘İmamoğlu’ Olayları Sonrası Özgürlüklere Ağır Darbe
