By Alice Tidey
Yayınlanma Tarihi
08/07/2025 – 14:26 GMT+2
REKLAM
Salı günü toplanan Avrupa Birliği maliye bakanları, 15 üye ülkenin savunma harcamalarını önemli ölçüde artırmasına olanak tanımak amacıyla bloğun mali düzenlemelerinden bir istisna (escape clause) maddesini yürürlüğe koydu.
AB Konseyi dönem başkanlığını yürüten Danimarka’nın Ekonomik İşlerden Sorumlu Bakanı Stephanie Lose, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Bu hassas dönemde savunma yeteneklerimize yatırım yapmak en temel önceliğimiz olmayı sürdürmelidir,” şeklinde konuştu. Lose, “Bugün devreye alınan bu istisna maddesi, üye devletlerin sürdürülebilir kamu maliyesini korurken savunma harcamalarını yükseltmelerine imkan tanıyacaktır,” diye ekledi.
İstikrar ve Büyüme Paktı’ndaki (Stability and Growth Pact-SGP) bütçe kurallarından sapma talebi kabul edilen ülkeler arasında Belçika, Hırvatistan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Yunanistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Portekiz, Slovakya ve Slovenya bulunmaktadır. Almanya da savunma için daha esnek mali kurallardan yararlanmak istemesine rağmen, AB Konseyi henüz bir karara varmadı. Bunun nedeni, Nisan ayında göreve başlayan yeni Berlin hükümetinin, gelecek yıllar için öncelikli kamu yatırımlarını ve reformlarını içeren orta vadeli mali-yapısal planını henüz sunmamış olmasıdır. Almanya’nın bu planı ay sonundan önce sunması ve istisna maddesi talebinin Eylül ayında oylanması öngörülüyor.
Bu önlem, söz konusu üye devletlerin savunma harcamalarını dört yıl boyunca gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) %1,5’i oranında artırmasına izin vermektedir. Bu durum, toplam bütçe açıklarının SGP tarafından belirlenen GSYİH’nin %3’lük sınırını aşması halinde dahi herhangi bir olumsuz sonuç doğurmayacaktır. Bu adım, AB’nin 800 milyar euro’luk ‘Hazırlık 2030’ projesinin bir parçasını teşkil ediyor. Avrupa Komisyonu, daha önce yaptığı bir tahminde, gelecek dört yıl içinde savunma sektörüne 650 milyar euro’ya kadar kaynak aktarılabileceğini belirtmişti.
Daha esnek mali kurallardan faydalanacak olan 16 AB ülkesi, aynı zamanda geçen ay savunma harcamaları hedefini iki kattan fazla artırarak 2035 yılına kadar GSYİH’nin %5’ine çıkarma kararı alan NATO askeri ittifakının da üyesidir. Bu yeni hedef, özellikle kamu maliyelerinin zayıf olması nedeniyle Brüksel tarafından Aşırı Açık Prosedürü (Excessive Deficit Procedure-EDP) altında incelenen Belçika, İtalya, Macaristan, Romanya, Fransa, Polonya ve Slovakya gibi bazı AB müttefikleri için büyük bir zorluk anlamına gelmektedir. Tarafsız bir ülke olan Malta da aynı prosedür çerçevesinde dikkatle izlenmektedir.
AB Konseyi tarafından yapılan açıklamada, bu sekiz ülkenin savunmaya yönelik mali kurallardan sapmaları durumunda cezalandırılmayacağı, ancak diğer tüm harcamalar için “bütçe kurallarına bağlı kalacakları ve maddenin etkinleştirilmesine bakılmaksızın revize edilmiş ekonomik yönetişim çerçevesinin uygulanmasına sadık kalmaları gerektiği” ifade edildi.
Bu sırada, 27 AB üyesi ülke, bloğun yeniden silahlanma planının diğer önemli finansal ayağı olan SAFE programına katılıp katılmayacaklarını değerlendirmektedir. Üye ülkelerin, projelerini ve finansman taleplerini ay sonuna doğru sunmaları beklenirken, Komisyon’un 2026 yılı başında piyasalardan bu plan için 150 milyar euro toplamaya başlaması hedefleniyor.
AB’nin bu yeni silahlanma hamlesi, istihbarat kurumlarının, Rusya’nın on yılın sonuna doğru başka bir Avrupa ülkesine saldırabilecek bir konuma gelebileceği yönündeki uyarılarının ortasında gerçekleşmektedir.