İngiltere’de, kusurlu bir yazılım yüzünden yaklaşık bin postane çalışanının asılsız suçlamalarla karşı karşıya kaldığı ve ülkenin en büyük adli hatalarından biri olarak tarihe geçen postane skandalının, en az 13 kişinin intiharına neden olduğu tahmin ediliyor. Konuyla ilgili yürütülen kamu soruşturmasının Salı günü yayımlanan ön raporuna göre, 59 kişinin daha intihar etmeyi aklından geçirdiği belirtildi.
Kusurlu yazılımın sebep olduğu sorunlar neticesinde, 1999 ile 2015 yılları arasında postane şubelerinde görev yapan yüzlerce çalışan, hırsızlık, dolandırıcılık ve hatalı muhasebe gibi suçlamalarla haksız bir şekilde hüküm giydi.
Bu süreçte mağdurlardan bir kısmı hapis cezası alırken, diğerleri mali çöküş yaşayarak evlerini yitirdi. Pek çok kişi ciddi sağlık problemleriyle mücadele etti, ailevi ilişkileri zarar gördü ve sosyal çevreleri tarafından tecrit edildi.
Skandalla bağlantılı intihar vakaları başlangıçta 4 olarak bilinse de, soruşturmayı yürüten emekli yargıç Wyn Williams, raporlanmamış ölümler olabileceği için nihai rakamın 13’ten fazla olabileceğini ifade etti.
Raporun yayımlanmasının ardından yaptığı açıklamada Williams, “Binlerce insan ağır finansal kayıplara uğradı” şeklinde konuştu. Williams, “Çok sayıda iş yeri ve konut elden çıktı, iflaslar meydana geldi, evlilikler ve aileler parçalandı” diyerek durumun vahametini vurguladı. Ayrıca, “Trajik bir şekilde, intihara sürüklendiği belirtilen kişilerin varlığını da işittim” sözlerini ekledi.
Tazminat Başvuruları
Soruşturma raporunda, dört farklı program üzerinden yaklaşık 10 bin kişinin tazminat başvurusunda bulunduğu ve gelecek aylarda bu rakamın daha da yükselmesinin beklendiği bilgisi yer aldı.
Kamuya ait olmasına rağmen özel bir kuruluş gibi yönetilen postanede yaşanan problemler yıllardır bilinse de, haksızlığın gerçek ölçeği, 2024 yılında bir televizyon belgeselinin konuyu ülke gündemine taşıması ve mağdurlar için kamuoyu desteği oluşturmasına kadar tam olarak anlaşılamamıştı.
Sorunun kaynağı, Postane’nin 25 yıl evvel satış muhasebesini dijitalleştirmek amacıyla şubelerinde devreye aldığı Horizon isimli yazılımdı. Bu yazılım, sistemde hatalı bakiye açıkları ürettiğinde, Postane yönetimi şube müdürlerini dolandırıcılıkla itham ederek bu sözde açıkları kendi ceplerinden karşılamaya mecbur kıldı.
Soruşturma kapsamında, bu kusurlu sistemden gelen verilere istinaden yaklaşık bin kişinin yargılandığı ve hüküm giydiği tespit edildi. Bu gelişmelerin ardından hükümet, verilen mahkumiyet kararlarını toplu olarak iptal etmek ve mağdurların zararlarını karşılamak için bir yasal düzenleme yaptı.
Mağdurlar adına yürütülen kampanyanın liderlerinden ve eski bir Postane müdürü olan Jo Hamilton, soruşturma raporunu, “bize yaşattıkları dehşetin bütün boyutlarını gözler önüne seriyor” şeklinde değerlendirdi.
Williams, hazırladığı 162 sayfalık ilk raporda, mağdurlara “eksiksiz ve adil” bir tazminat ödenmesi için acilen adım atılması gerektiğini vurguladı. Bu belge, soruşturmanın gelecekte yayımlayacağı ve potansiyel olarak sorumlulukları belirleyecek olan nihai rapordan önce sunulan ilk bulguları içeriyor.
Rapora yanıt olarak İngiltere İşletme Bakanı Jonathan Reynolds, bulguları olumlu karşıladığını belirterek, “mağdur edilen postane yöneticilerinin tam, adil ve süratli bir biçimde tazminat almalarını temin etme konusundaki kararlılığını” vurguladı.
Bakan Reynolds, “Rapordaki tavsiyeler, tazminat süreçlerinin tamamlanmasına yönelik ek adımlar da dahil olmak üzere titizlikle değerlendirilmelidir” dedi. Reynolds, hükümetin bu tavsiyelere parlamentoda gecikmeksizin kapsamlı bir yanıt sunacağını da sözlerine ekledi.