By Euronews & AP
Yayınlanma Tarihi
08/07/2025 – 22:55 GMT+2REKLAM
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, pazartesi günü yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ı Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdiğini duyurdu. Netanyahu, bu adaylık için Nobel Komitesi’ne gönderdiği resmi mektubu bizzat Trump’a takdim etti.
Bu, Trump’ın Nobel için ilk kez aday gösterilmesi değil. Daha önce hem Amerika Birleşik Devletleri içinden hem de uluslararası alandan siyasetçiler tarafından defalarca aday gösterilmişti; ancak bu durum, gizlilikle yürütülen sürecin yalnızca küçük bir parçasını oluşturmaktadır.
**Trump’ın Geçmişteki Adaylıkları**
Trump’ı daha önce aday gösterenler arasında ABD Temsilciler Meclisi’nden bir grup Cumhuriyetçi üye ile iki Norveçli parlamenter bulunuyordu. Bu gruplar, 2018 senesinde Kuzey Kore ile nükleer tansiyonu azaltma yönündeki çabaları dolayısıyla kendisini ayrı ayrı aday göstermişti. Norveçli vekillerden biri, Trump’ı 2021 ödülü için Orta Doğu’daki faaliyetleri sebebiyle tekrar aday gösterirken, bir İsveçli parlamenter de benzer bir girişimde bulunmuştu.
Ancak, sunulan tüm adaylıklar geçerli kabul edilmedi. Norveç Nobel Komitesi, 2018’de kimliği taklit edilmiş bir şahsın Trump adına en az iki sahte adaylık başvurusu yaptığını açıklamıştı.
**Kimler Aday Gösterme Yetkisine Sahip?**
Adaylık teklifleri, yalnızca devlet başkanları, ulusal düzeyde görev yapan politikacılar, üniversite profesörleri, dış politika enstitülerinin yöneticileri, önceden Nobel Ödülü kazanmış kişiler ve Norveç Nobel Komitesi üyeleri gibi belirli bir grup kişi ve kurum tarafından yapılabilmektedir.
**Gizlilik İçinde Yürütülen Süreç**
Tüm adaylık başvuruları toplandıktan sonra, Norveç parlamentosu tarafından görevlendirilen beş üyeli komite, adayların belirlenen kriterlere uygun olup olmadığını denetler. Komite kurallarına göre, bir kişinin kendi kendini aday göstermesi mümkün değildir.
Adayların listesi kamuoyu ile paylaşılmaz ve Nobel kuralları, jüri üyelerinin karar alma süreçleriyle ilgili 50 yıl boyunca açıklama yapmasını yasaklar. Fakat, aday gösterenlerin kendi tekliflerini kamuoyuna duyurma hakkı vardır.
Adaylıkların her yıl 1 Şubat tarihine kadar sunulması gerekmektedir; bu da Netanyahu’nun başvurusunun 2026 yılı ödülleri için geçerli olduğu anlamına gelir. Kazananlar her yıl Ekim ayında ilan edilir ve ödül seremonisi, Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta gerçekleştirilir.
Nobel Ödülleri, İsveçli varlıklı sanayici ve dinamitin mucidi Alfred Nobel’in vasiyeti doğrultusunda tıp, fizik, kimya, edebiyat ve barış alanlarında oluşturulmuştur. Ekonomi ödülü ise daha sonraki bir tarihte İsveç Merkez Bankası tarafından eklenmiş olup, diğer ödüllerle aynı zamanda verilmektedir.
**Barış Ödülü**
Nobel’in vasiyetine göre barış ödülü, “uluslar arasında kardeşlik için en büyük veya en iyi çalışmayı yapmış olan kişiye” takdim edilir.
Barış ödülü komitesi, genellikle bir önceki yıl elde edilen başarıları ödüllendiren tek komite olma özelliğini taşır ve bu ödül yalnızca Norveç’in Oslo kentinde verilir. Diğer bilim dallarındaki ödüllerde ise Stockholm’deki jüri, yapılan bir keşfin zaman içindeki geçerliliğinin kanıtlanmasını bekler; bu sebeple ödülün verilmesi bazen on yılları bulabilir.
Eski ABD Başkanı Barack Obama, görevdeki dokuzuncu ayını yeni doldurmuşken 2009’da barış ödülünü almıştı. Bu karar, Obama’nın henüz yeterli bir etki yaratmadığını düşünen birçok kişi tarafından ABD’de yoğun eleştirilere neden olmuştu.
Öte yandan, eski ABD Başkanı Jimmy Carter, Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra yürüttüğü insani faaliyetler dolayısıyla 2002 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştü.