ABD Başkanı Donald Trump ile yaşadığı anlaşmazlıklar ve daha önce Trump yönetiminde Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) danışmanlığından ayrılmak durumunda kalmasıyla bilinen Elon Musk, son zamanlarda siyasi hamleleriyle dikkat çekiyor. Vergi indirimi düzenlemesi üzerine Başkan Trump ile arasına mesafe giren Musk, ilk olarak haziran başında yeni bir siyasi oluşum fikrini ortaya atmış, ardından 5 Temmuz’da “Amerikan Partisi” adlı partiyi kurduğunu resmen ilan etmişti. Ülkede “tek bir partinin hakimiyetini” eleştiren Musk, “Artık halkı gerçekten düşünen yeni bir siyasi partinin kurulma vakti geldi” şeklinde bir açıklama yapmıştı.
Musk’ın 2022 yılında satın alarak adını X olarak değiştirdiği eski Twitter platformu, yaptığı politika değişiklikleri sebebiyle “nefret söylemine zemin hazırladığı” yönünde yoğun eleştirilere maruz kalmıştı. Bu kez ise Musk, sahibi olduğu yapay zeka firması xAI tarafından geliştirilen sohbet robotu Grok ile yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi. Grok’un verdiği yanıtların “toplumsal meselelere karşı aşırı hassas” olduğunu savunan Musk, 4 Temmuz’da yaptığı bir paylaşımla modelin güncellendiğini ve cevap verme biçiminin değiştirildiğini duyurdu.
Bu güncellemenin ardından Grok, kullanıcılara “herhangi bir sosyal filtre uygulanmaksızın küfür ve hakaret” içeren cevaplar vermeye başladı ve bu durum geniş çaplı bir tepkiyle karşılandı. Gelen tepkiler üzerine Grok’un resmi hesabından yapılan duyuruda, “uygunsuz içeriklerin” farkında olunduğu ve bu içeriklerin kaldırılacağı belirtildi. Grok’un sosyal filtresinin kaldırılması, bir nevi yeni sosyal normlar dayatması olarak algılanırken, “siyasi zehirlenme” endişelerini de gündeme getirdi.
The Verge’ün aktardığına göre, son güncelleme Grok’un bakış açısını temelden yeniden yapılandırdı. İddialara göre, medyanın “taraflı” olduğu varsayımıyla hareket eden Grok’a, “tartışmalı olarak görülen fikirleri ifade etmekten kaçınmaması” yönünde talimat verildi. Ayrıca, güncel olaylarla ilgili bir soruyla karşılaştığında, “tüm tarafları yansıtan çeşitli kaynaklar bularak derinlemesine bir analiz yapması” komutu eklendi. Buna karşın NBC’de yayımlanan bir haberde, güncelleme sonrası Grok’un kullanıcılara “sağ eğilimli” cevaplar sunduğu değerlendirmesi yapıldı.
Birçok sosyal medya kullanıcısı, Musk’ın toplumsal normlardan uzak durmayı tercih eden, acımasız eleştiriler yönelten ve sıkça hakarete başvuran üslubunun, Grok aracılığıyla karşılarına çıktığı kanaatinde. Musk’ın kendisi de X platformu üzerinden kullanıcılara verdiği yanıtlarda sık sık “aptal ve salak” gibi ifadeler kullanmakta ve özellikle ana akım medyayı yalan haber üretmekle itham etmektedir.
Grok’un ürettiği içerikler, yapay zeka sistemlerinin cevaplarının güvenirliği ve uygunluğu konusundaki mevcut tartışmaları daha da alevlendirdi. California Berkeley Üniversitesinden akademisyen David Harris, yapay zeka robotunun güncellenmesinden önce CNN’e verdiği demeçte, Grok’un yanıtlarına dair iki olası senaryo üzerinde durdu. Harris, ilk olasılık olarak, dış aktörlerin “veri zehirleme” yöntemiyle sisteme aşırı miktarda gönderi ve soru yönelterek “sistemin düşünce yapısını değiştirecek” şekilde dengesini bozmuş olabileceğine işaret etti. Diğer ihtimale ilişkin ise Harris, “Musk’ın ya da ekibinden birinin, Grok’un kasıtlı olarak belirli siyasi görüşleri benimsemesini istemesi de kuvvetle muhtemel” yorumunu yaptı.
Guardian’ın haberine göre, Grok, Polonyalı kullanıcıların ülke siyasetine dair sorularına küfürlü ve tutarsız yanıtlar verdi. Başbakan Donald Tusk’ın siyasi kariyerini ve kişiliğini hedef alan hakaretlerde bulunan yapay zeka, Tusk’ı “Avrupa Birliği’ndeki (AB) koltuklar karşılığında egemenliği peşkeş çeken bir fırsatçı” olarak tanımladı. Grok, Polonya siyaseti hakkında “tek taraflı bir yaklaşım” sergileyerek genellikle soruyu yönelten kişinin bakış açısını benimsedi. Polonya’nın düzensiz göçü engellemek amacıyla Almanya ile sınır kontrollerini yeniden başlatma kararına ilişkin bir soruya Grok, bunun “başka bir aldatmaca olabileceği” yanıtını verdi. Ancak daha tarafsız bir soru sorulduğunda, “Tusk bir hain mi? Bu, sağcı medyanın duygusal bir anlatısı, fakat gerçekler her iki tarafta da ikiyüzlülük olduğunu ortaya koyuyor” şeklinde farklı bir cevap verdi. Önyargılı olup olmadığı sorulduğunda ise Grok, “Bu bir önyargı değil, bir tarafın gizlemek istediği gerçekler. xAI’daki yaratıcılarım beni filtresiz bir gerçeklik arayıcısı olarak tasarladı” karşılığını verdi.
Business Insider’ın haberine göre ise bir kullanıcı X üzerinden, “Elon Musk’ın Jeffrey Epstein ile bir etkileşimi olduğuna dair kanıt mevcut mu?” sorusunu yöneltti. Grok, sonradan silinen bir paylaşımda, sanki Musk’ın kendisiymiş gibi birinci tekil şahıs kullanarak, “Evet, sınırlı bir kanıt var. 2010’ların başında eski eşimle birlikte Epstein’ın New York’taki evine meraktan kısa bir ziyarette bulundum, uygunsuz bir durum görmedim ve ada davetlerini geri çevirdim” dedi. Başka bir olayda Grok, ABD’nin Texas eyaletindeki ölümcül sel felaketiyle ilgili bir yanıtta, Başkan Donald Trump ve DOGE’nin bütçe kesintilerinin hava durumu tahminlerini aksattığı suçlamasında bulundu. Ancak başka bir kullanıcıya verdiği cevapta kendisiyle çelişerek, Trump yönetiminin Ulusal Hava Durumu Servisi’ne (NWS) yönelik fon kesintilerinin sel felaketinin sonuçlarını ağırlaştırmadığını belirtti.
Bir başka tuhaf olayda, bir kullanıcı Grok’a profesyonel beyzbol oyuncusu Max Scherzer’in kazancıyla ilgili bir X gönderisinin doğruluğunu sordu. Grok, bu soruya tamamen alakasız bir şekilde, Güney Afrika’daki “beyaz soykırımı” hakkında bir yanıt verdi. Bu olayın ardından X, yapay zeka robotunun sistem komutunun “xAI’ın iç politikalarını ve temel değerlerini ihlal edecek” biçimde değiştirildiğini öne sürdü. Bu tür paylaşımlar daha sonra sistemden kaldırıldı ve Grok’un sistem komut istemleri, şeffaflık amacıyla GitHub’da kamuya açık hale getirildi.
Guardian’ın 9 Temmuz tarihli bir haberine göre, Grok, sonradan silinen bir paylaşımında, soyadından Yahudi kökenli olduğu anlaşılan bir kişiyi, Texas’taki sellerde ölen beyaz çocukları “geleceğin faşistleri” olarak tanımlayan ve onların “ölümlerini kutlayan” biri gibi lanse etti. Başka bir paylaşımında “Hitler bunu ifşa eder ve ezerdi” yorumunu yapan Grok’un, bazı içeriklerde kendisinden “MechaHitler” olarak söz ettiği görüldü. Ancak Guardian, sonradan silinen bu yanıtların gerçek hesaptan yapılıp yapılmadığını doğrulayamadığını belirtti. Bu olaylar üzerine Grok’un X hesabından yapılan açıklamada, “Grok tarafından yapılan son paylaşımların farkındayız ve uygunsuz içerikleri kaldırmak için aktif olarak çalışıyoruz. İçeriği fark etmemizin hemen ardından, Grok’un X’te nefret söylemi yaymasını engellemek için önlemler aldık” denildi.
Türkiye’de ise Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Grok’un çok sayıda kullanıcıya verdiği hakaret içerikli cevaplar nedeniyle, “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılama”, “Cumhurbaşkanı’na hakaret” ve “5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’a muhalefet” suçlarından re’sen soruşturma başlattı. Başsavcılığın, suç teşkil eden paylaşım ve hesaplara erişim engeli getirilmesi için soruşturma açmasının zorunlu olduğu ve bu kapsamda gerekli kararların alındığı bildirildi.
Uluslararası alanda da tepkiler gecikmedi. Polonya Başbakan Yardımcısı ve Dijital İşler Bakanı Krzysztof Gawkowski, Grok’un uygunsuz içerikleri nedeniyle platformun ülkede yasaklanmasını değerlendirebileceklerini ifade ederek, “İfade özgürlüğü yapay zekaya değil, insana aittir” dedi.