İspanya Başbakanı Pedro Sanchez liderliğindeki hükümet, Sosyalist Parti (PSOE) mensuplarını hedef alan yolsuzluk iddialarının yarattığı siyasi krizi yönetmek amacıyla yolsuzluğa karşı yeni bir dizi eylem planı duyurdu. Muhalefetin erken seçim taleplerinden kaynaklanan baskı artarken, Sanchez yönetimi, peş peşe gelen iddialar sebebiyle giderek daha zor bir duruma düşüyor.
Bu skandallar zincirinde, Haziran ayında bir Yüksek Mahkeme yargıcının eski üst düzey yetkili Santos Cerdan için yolsuzluk soruşturması çerçevesinde tutuklu yargılama kararı vermesi dikkat çekiyor. Soruşturma, aynı ayın başında görevinden ayrılan Cerdan’a yönelik iddiaların yanı sıra, eski Ulaştırma Bakanı Jose Luis Abalos ile yardımcısı Koldo Garcia’yı da kapsıyor. Abalos ve Garcia, kamu ihalelerinde rüşvet almak amacıyla bir şebeke kurmakla itham ediliyor. Söz konusu üç isim de kendilerine yöneltilen suçlamaları kabul etmiyor.
İktidardaki İspanyol Sosyalist İşçi Partisi’nde örgütlenme sekreterliği yapmış olan Cerdan’ın adının geçtiği bu vaka, Başbakan Sanchez’i halktan özür dilemeye ve muhalefetin istifa taleplerini reddetmeye mecbur bırakan skandallar serisinin en önemlisi olarak değerlendiriliyor.
Çarşamba günü parlamentoda yaptığı konuşmaya skandal sebebiyle milletvekilleri ve halktan af dileyerek başlayan Sanchez, görevine devam edeceğinin altını çizdi. Erken seçim seçeneğini değerlendirdiğini fakat bu fikirden caydığını ifade eden Sanchez, “Mücadeleden vazgeçmeyeceğim. Yolumuza devam edeceğiz,” diyerek kararlılığını belirtti.
Hükümet, bu doğrultuda Çarşamba günü, yolsuzluğu tamamen ortadan kaldırma hedefiyle hazırlanan 15 maddelik bir önlem paketini kamuoyuna sundu. Bu plan, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) yolsuzlukla mücadele birimi ve diğer paydaşlarla işbirliği içinde geliştirildi.
Açıklanan plan, beş temel sütun üzerine inşa ediliyor: risklerin önlenmesi ve yolsuzluk karşıtı tedbirlerin pekiştirilmesi; bilgi verenlerin (ihbarcıların) hukuki güvence altına alınması; devletin iddiaları araştırma ve yaptırım uygulama yeteneğinin geliştirilmesi; yolsuzlukla elde edilen mal varlıklarına el konulması; ve bir dürüstlük kültürü yaratılması.
Paketin içerdiği somut adımlar arasında; dürüstlük standartlarını denetleyecek yeni ve özerk bir izleme komitesi kurulması, kamu ihaleleri platformunda sahtekarlıkları saptamak için yapay zeka teknolojisinden yararlanılması, siyasi partilere yönelik bağımsız denetim şartlarının sıkılaştırılması ve siyasi bağışlarda şeffaflığın artırılması bulunuyor. Yeni düzenlemeyle, yolsuzlukları bildiren kişilere gizlilik ve yasal koruma sağlanacak. Aynı zamanda, hem özel şirketlerin hem de kamu kurumlarının kendi bünyelerinde iç bildirim mekanizmaları oluşturmaları zorunlu hale getirilecek.
Yolsuzluk suçundan mahkum olan firmalar, ileride yapılacak kamu sözleşmelerinden men edilerek kara listeye alınacak. Buna ek olarak, siyasi partilere uygulanacak cezai müeyyideler de ağırlaştırılacak. Plan, yolsuzluk suçlarına yönelik cezai yaptırımları da yükseltmeyi öngörüyor. Bu kapsamda, ilgili davalardaki zaman aşımı süreleri iki katına çıkarılacak ve yolsuzluğa karışan şirketlere kesilen para cezaları artırılacak.
Başbakan Sanchez, normal takvimi olan 2027’ye kadar bir erken seçime gidilmeyeceğini kesin bir dille ifade etti.