Kaynak, Ozan Köse/AFP/Getty Image
2 Temmuz 2025
Güncelleme 9 Temmuz 2025
Leman Dergisi’ne yönelik yürütülen karikatür soruşturması çerçevesinde, derginin yazı işleri müdürü Aslan Özdemir için gözaltı emri çıkarıldı.
Süreç, Leman Dergisi’nin 26 Haziran tarihli nüshasında Muhammed Peygamber’in tasvir edildiği iddiasıyla İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “dini değerleri aşağılama” suçlamasıyla bir soruşturma açılmasıyla başlamıştı.
Bu soruşturma dahilinde, karikatürün çizeri Doğan Pehlevan, “Cumhurbaşkanı’na hakaret” ve “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” suçlamalarıyla tutuklanmıştı. Derginin yazı işleri müdürlerinden Zafer Aknar, grafiker Cebrail Okçu ve Müessese Müdürü Ali Yavuz hakkında ise “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” suçundan tutuklama kararı verilmişti.
Aknar, Okçu, Pehlevan ve Yavuz, 30 Haziran’da Muhammed Peygamber karikatürünü yayımladıkları gerekçesiyle gözaltına alınmışlardı. Gözaltı işlemleri esnasında uygulanan ters kelepçe, kamuoyunda tepkilere neden olmuştu.
Aynı gece, dergi binası önünde bir araya gelen bir grup şeriat sloganları atarken, kalabalığın binaya giriş teşebbüsü polis tarafından engellenmişti. Tutuklamaların, “dini değerleri alenen aşağılama” suçlamasıyla yürütülen soruşturma kapsamında gerçekleştirildiği belirtildi.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Leman dergisi hakkında ayrıca bir mali soruşturma da başlattı. Savcılık tarafından yapılan açıklamada, mali soruşturmanın “şüphelilerin, karikatürün hazırlanmasına dair yurt içi veya yurt dışından ya da yabancı kuruluşlardan mali destek alıp almadıklarının tespiti” amacıyla açıldığı ifade edildi.
Tuncay Akgün ve yazı işleri müdürü Aslan Özdemir’in yurt dışında oldukları bilgisi paylaşılmıştı.
Dergi yönetimi, karikatürde yer alan Muhammed adlı karakterin peygamberi temsil etmediğini belirterek savunma yapmıştı. Fransız haber ajansı AFP’ye demeç veren yayın yönetmeni Tuncay Akgün, “Böyle bir riski kesinlikle almayacaklarını” ifade etmişti. Paris’te bulunan Akgün, söz konusu karikatürün “kışkırtma amacı güdülerek” kasıtlı bir şekilde yanlış yorumlandığını iddia etmişti.
Karikatürün çizeri Doğan Pehlevan ise ifadesinde, çizimin barışçıl bir mesaj verme amacı taşıdığını ve mesleğe başlarken öğrendikleri ilk kuralın “din konularına girmemek” olduğunu vurguladı.
İstanbul Başsavcılığı, derginin ilgili sayısına toplatma kararı getirirken, Leman’ın sosyal medya hesaplarına da erişim engeli konuldu.
**Meslek Örgütlerinden Açıklama**
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), yapılan tutuklamaları “kabul edilemez” olarak değerlendirdi. Sendikanın X platformundan yaptığı paylaşımda, “Ters kelepçe ve darpla başlayan hak ihlalleri ve işkence, sorgu sırasında da devam etti” ifadeleri kullanılarak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ifade özgürlüğü tanımına atıfta bulunuldu.
Basın meslek örgütleri de ortak bir bildiri yayımlayarak “hedef gösterme, saldırı ve şiddete yönlendiren söylemleri büyük bir endişeyle takip ettiklerini” duyurdu. TGS, Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS), Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), Türkiye Yayıncılar Birliği (TÜRKYAYBİR) ve PEN Yazarlar Derneği’nin imzaladığı açıklamada şu görüşlere yer verildi:
“Fikirlerin, eleştirilerin ve özellikle mizahın bir suç unsuru olarak lanse edilmesi, fiziki şiddete zemin hazırlayacak bir ortamın yaratılması, herkese yönelik baskı atmosferini derinleştirmekte ve toplumun ortak yaşam zeminine tamiri mümkün olmayan zararlar vermektedir. Bütün tarafları, düşünceyi şiddet yoluyla bastırma çabasındaki bu tehditkar dili reddetmeye ve sorunları barışçıl bir üslupla çözmeye çağırıyoruz.”
Açıklamada, Sivas katliamı hatırlatılarak “farklı düşünceleri, inançları ve ifadeleri düşmanlaştıran zihniyetin toplumda ne denli derin yaralar açtığına” dikkat çekildi ve “benzer nefret iklimlerinin yeniden yeşermesine karşı her zaman basın ve düşünceyi ifade ile yayınlama özgürlüğünün yanında” olunacağı vurgulandı.
**’Bize Öğretilen İlk Kural Din ile Alay Etme’**
BBC Türkçe, tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edilen Cebrail Okcu, Doğan Pehlevan, Zafer Aknar ve Ali Yavuz’un emniyetteki ifadelerini inceledi. Bu ifadelere göre, tartışmalara yol açan karikatürün çizeri Doğan Pehlevan, dergide yarım sayfalık bir alanı olduğunu ve karikatürü bir hafta önce hazırlayarak derginin sahibi Tuncay Akgün’e gönderdiğini söyledi. Pehlevan, “Karikatürün yayımlanmasında yönetmen Tuncay Akgün’ün onayı esastır, onaysız bir karikatür basılmaz. Akgün, gönderilen karikatürde iddia edildiği gibi bir problem görseydi kesinlikle yayımlamazdı” dedi. Pehlevan ayrıca, “Muhammed ve Musa isimlerinin bu toplumlarda sıkça kullanılan, popüler adlar olduğunu” belirtti ve ekledi: “Peygamberden bahsederken başında ‘Hz.’ veya ‘S.A.V.’ gibi ifadeler kullanmamız gerekir ki peygamber olduğu anlaşılsın… Ben Türkiye’de uzun yıllardır çizerlik yapıyorum, bu meslekte öğrendiğimiz ilk kural ‘din konularına girme, din ile alay etme’dir.”
Cebrail Okcu, “Bana karikatürün hangi sayfada ve boyutta yer alacağı bilgisi Tuncay Akgün tarafından iletilir, ben de sadece yerleşimini yaparım. Gelen karikatürün içeriğini incelemem, içerikle ilgilenmem, yalnızca verilen görevi yerine getiririm. Üzerime atılı suçu reddediyorum” şeklinde ifade verdi. Ali Yavuz ise mali işler müdürü olduğunu ve “Derginin basın ve yayın süreciyle ilgili hiçbir yetkisinin bulunmadığını, sadece mali işlerle ilgilendiğini” söyledi.
Leman Yazı İşleri Müdürü Zafer Aknar da ifadesinde şunları belirtti: “Ben dergide bir karar mercii değilim. Söz konusu karikatürden, derginin yetkili kişisinin beni aramasıyla haberdar oldum. Bu olayda herhangi bir sorumluluğum bulunmamaktadır. Karikatürü çizen kişiyi tanımıyorum.”
**Erdoğan’dan ‘Mustafa Kemal’ İmzalı Telgraf**
Karikatür soruşturması, siyaset arenasının da başlıca gündem maddelerinden biri olmaya devam ediyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Leman çalışanlarını savunarak, “…yapılmamış bir saygısızlık üzerinden yürütülen lince de müsaade etmem” açıklamasını yapmıştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara’da partisinin kadın kolları üyeleriyle gerçekleştirdiği bir toplantıda Özgür Özel’e tepki gösterdi. Erdoğan, “Milyonlarca insanın gördüğü hakareti, rezilliği, provokasyonu sen göremiyorsan, problemi başkasında değil, kendinde aramalısın” dedi.
Cumhurbaşkanı, X hesabından yaptığı bir paylaşımda, Mustafa Kemal imzalı 21 Nisan 1920 tarihli bir telgrafın “özet ve sadeleştirilmiş” bir versiyonunu yayımladı. 21 Nisan 1920 tarihli bu telgrafta, Meclis’in açılışı öncesinde gerçekleştirilecek bazı dini ritüellerin programı yer alıyor.
Özel’e “bu telgrafı defalarca okumasını tavsiye eden” Erdoğan, paylaşımında “İslam’la şereflendiğimiz günden bu yana kurulan devletlerimizin dayandığı değerler silsilesi işte bunlardır” ifadesini kullandı.