HABER MERKEZİ
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 10, 2025 18:18
Çin, Pasifik Okyanusu’nda Tayvan ya da ABD ile yaşanması muhtemel bir çatışma olasılığına karşı yürüttüğü faaliyetleri yoğunlaştırdı. Bu kapsamda, Çin’e ait sivil araştırma gemilerinin Tayvan ve Guam adaları yakınlarında sistematik olarak veri topladığı gözlemleniyor.
Geçtiğimiz yıla kadar faaliyetlerini genellikle anakaraya yakın denizlerde sürdüren Çin araştırma gemileri, son dönemde Pasifik Okyanusu’nun batı bölgelerine yönelik seferlerini belirgin bir şekilde artırdı.
Okyanus araştırmalarında yeni bir safhaya geçen Çin’de Devlet Başkanı Şi Cinping, ülkenin dünya çapında kudretli bir donanma inşa etme vizyonunu ortaya koyuyor. Şi Cinping, Çin’in denizlerde hakimiyet kuran bir güce dönüşmesi için balıkçılık ve maden arama filolarının kapasitelerinin artırılması ve modernize edilmesinin altını çiziyor.
Teknolojik yeniliklerle donatılan bu araştırma gemileri, eskiye nazaran çok daha uzak mesafelere erişim sağlarken, okyanusun daha derin noktalarından numuneler alabiliyor. Ayrıca, deniz biyolojisi ve iklim değişikliğinin tesirleri hakkında ayrıntılı veriler toplayabiliyor.
The New York Times tarafından yayımlanan bir habere göre, Çin’in topladığı bu verileri kullanarak Pasifik’te görev yapan gizli Amerikan denizaltılarının konumlarını belirleme ve izleme yöntemleri üzerine stratejiler oluşturma potansiyeli bulunuyor.
Giderek kabiliyet kazanan Çin’in araştırma filosu, Pekin’in ABD ile olan mücadelesinde mühim bir üstünlük sağlamasına olanak tanıyabilir.
“İLERLEME ÇARPICI”
Brookings Enstitüsü’nde Çin’in okyanus araştırmalarını analiz eden araştırmacı Bruce Jones, durumu şu sözlerle yorumladı: “Çin’in ne kadar hızlı ilerlediğini görmek çarpıcı. Su altı bölgelerini stratejik noktalar olarak kullanmaya çalışmaları da oldukça dikkat çekici.”
Starboard Denizcilik İstihbaratı’nın sağladığı gemi pozisyon verileri, Pasifik’teki nüfuzunu genişletmeyi amaçlayan Çin gemilerinin Tayvan ve Guam adaları civarında faaliyet gösterdiğini ortaya koyuyor. Uzmanlara göre bu manevralar, askeri harekatlara destek sağlamak üzere bilgi toplama maksadıyla yapılan planlı eylemlerin bir parçası.
Bu kapsamda, Çin’e ait Xiang Yang Hong 6 ve beraberindeki beş araştırma gemisinin Tayvan’ın doğu kıyıları açığında paralel rotalar çizerek toplam 25 geçiş gerçekleştirdiği tespit edildi. Xiang Yang Hong 6 gemisinin aynı zaman diliminde, ABD askeri varlığının bulunduğu Amerikan toprağı Guam’ın hem doğu hem de batısındaki deniz yatağını incelediği belirlendi.
ARAŞTIRMA GEMİLERİYLE AVANTAJ SAĞLANIYOR
Çin’in bu operasyonlarda kullandığı gemilerin çoğunluğu sivil nitelik taşıyor ve devlet organları, üniversiteler ya da araştırma kurumlarınca yönetiliyor. Askeri gemilere göre daha az göze batan bu sivil platformlar, Çin’e stratejik açıdan hassas denizlerde daha rahat manevra kabiliyeti sağlıyor.
Çin basınında çıkan haberlere göre, bu araştırma gemilerinden bazılarının, 10 kilometreye varan derinliklere dalabilen insanlı denizaltı araçları taşıma kapasitesine sahip olduğu belirtiliyor.
Deniz tabanının özelliklerini haritalamak maksadıyla bölgeye tekrar tekrar dönerek aynı güzergahları takip eden gemiler, bu esnada düşük süratle ilerledi. Gemilerden bazılarının Tayvan’ın karasularına tehlikeli derecede yaklaşmasına rağmen, sınırı ihlal etmemeleri nedeniyle Tayvan yönetimi tarafından resmi bir protesto gerçekleşmedi.
BÖLGEDE ENDİŞE BÜYÜYOR
Uluslararası hukuk, sivil araştırma gemilerinin gerekli izinler alındığında uluslararası sularda ve başka ülkelerin münhasır ekonomik sahalarında operasyon yapmasına olanak tanıyor. Bununla birlikte, Çin’in bu tip gemileri artan bir sıklıkla kullanması Asya-Pasifik coğrafyasında kaygıları tırmandırıyor.
Avustralya Ulusal Üniversitesi Ulusal Güvenlik Koleji’nde görev yapan eski donanma subayı ve güvenlik uzmanı Jennifer Parker, konuya ilişkin şu uyarıda bulundu: “Çin’in genişleyen deniz hâkimiyeti, özellikle deniz tabanını haritalayan, sensörler yerleştiren ve denizaltı operasyonlarına zemin hazırlayan ‘araştırma’ gemileri dikkatle izlenmeli.”
Tayvan Okyanus İşleri Konseyi Bakanı Kuan Bi-ling de Çin araştırma gemilerinin Tayvan civarındaki varlığına dikkat çekerek, “Bu durumu normal olarak görmek bizim için oldukça zor” şeklinde konuştu.