Kaynak, DELIL SOULEIMAN/AFP via Getty Images
Haber bilgisi
31 Mayıs 2025
Güncelleme 47 dakika önce
PKK, 12 Mayıs’ta silahlı mücadeleyi sonlandırıp kendini feshedeceğini duyurmasının ardından, lideri Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat tarihli “Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı” doğrultusunda bugün silahlarını bırakmaya başlıyor. Bu süreç kapsamında, bir grup PKK üyesinin Kuzey Irak’taki Süleymaniye’de, Kürdistan Bölgesel Yönetimi denetimindeki bir bölgede silahlarını teslim etmesi öngörülüyor.
Tam adıyla Partiya Karkerên Kurdistanê (Kürdistan İşçi Partisi) olan PKK, 1978 yılında kurulmuştur. İlk silahlı eylemlerini 1984’te Türkiye’de gerçekleştiren örgüt, 47 senedir Türkiye’nin yanı sıra Irak, İran ve Suriye’de de faaliyet göstermektedir. Hem Türkiye hem de çok sayıda Batı ülkesi, PKK’yı “terör örgütü” olarak tanımaktadır.
Lideri Abdullah Öcalan’ın 1999 senesinde yakalanarak Türkiye’ye getirilmesi, örgüt için bir dönüm noktası oldu ve bu süreçte strateji ile söylem değişikliğine gidildi. Kuruluş amacı olan bağımsız bir Kürt devleti hedefinden zamanla uzaklaşan PKK, bunun yerine özerklik ile Kürtlerin kültürel ve siyasi haklarının tanınmasını savunan bir çizgiye yöneldi. Örgütün sahip olduğu disiplinli hiyerarşik yapı, bölgesel dinamiklere uyum sağlayarak bu tür dönüşümleri gerçekleştirmesini mümkün kılmıştır.
Kaynak, Reuters
PKK’dan bahsedildiğinde KCK, Kongra-Gel, HPG ve YJA gibi farklı siyasi ve askeri oluşumların isimleri sıkça gündeme gelmektedir. Özellikle Suriye bağlamındaki gelişmelerde bu listeye PYD, YPG, YPJ ve SDG de dahil olmaktadır. Aşağıda, bu yapıların tamamının kökenleri ve ne anlama geldikleri incelenmektedir.
**KCK (Kürdistan Demokratik Topluluklar Birliği)**
Kaynak, KCK
PKK’yı da bünyesinde barındıran bir çatı yapılanma olan Kürdistan Demokratik Topluluklar Birliği (KCK), Suriye, İran, Irak ve bazı Avrupa ülkelerinde faaliyetlerini koordine etmektedir. Abdullah Öcalan’ın 2005’teki talimatıyla kurulan KCK, Öcalan tarafından o dönemde demokratik özerkliğin bir yansıması olarak tanımlanmıştı. Öcalan’a göre KCK, Kürt toplumunun demokratik bir ulusa dönüşümünde bir omurga rolü üstleniyordu. PKK hiyerarşisi içinde Öcalan, KCK Genel Başkanı olarak görülmektedir.
Bu yapıya bağlı birimler arasındaki koordinasyonu ve temel politikaların hayata geçirilmesini denetleme görevi KCK Yürütme Konseyi’ne aittir. Konseyin en yetkili isimleri Bese Hozat ve Cemil Bayık’tır.
KCK Sözleşmesi uyarınca, bu çatı örgütün hedefi bir devlet kurmak değil, toplumcu bir konfederal sistem inşa etmektir. Sözleşmede bu sistem, her bireyin ve toplumsal grubun katılımına açık, aynı zamanda “siyasal ve toplumsal bir organizasyon” olarak nitelendirilmektedir.
**Kongra-GEL**
Kaynak, Reuters
Anlamı Halk Meclisi olan Kongra-Gel, KCK’nın karar alma mekanizması olarak işlev görür. Ağırlıklı olarak Avrupa’da faaliyet gösteren bu yapının başkanlığını Remzi Kartal yürütmektedir. 1991 yılında Halkın Emek Partisi (HEP) listesinden Van milletvekili seçilen Kartal, partisinin 1994’te Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasının ardından aynı sene yurt dışına çıkmıştır. Remzi Kartal, 28 Ekim 2015’ten bu yana İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı “En çok aranan teröristler” listesinde bulunmaktadır.
**HPG (Halk Savunma Güçleri)**
Kaynak, Reuters
PKK’nın silahlı kanadı tarihsel bir gelişim göstermiştir. Örgüt, 1978’de silahlı mücadele için Kürdistan Kurtuluş Güçleri’ni (HRK) kurmuş ve bu birim ilk eylemlerini 1984’te Siirt’in Eruh, Şırnak ve Pervari bölgeleriyle Hakkari’nin Şemdinli ilçesindeki askeri hedeflere yönelik eş zamanlı saldırılarla gerçekleştirmiştir. 1986’da ise bu yapı Kürdistan Halk Kurtuluşu Ordusu (ARGK) adını alarak 2000 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.
Abdullah Öcalan’ın 1999’da yakalanmasının ardından bağımsız Kürdistan idealinden vazgeçerek Demokratik Konfederalizm tezini ilan etmesiyle birlikte, ARGK lağvedilmiş ve yerine Halk Savunma Güçleri (HPG) kurulmuştur. Böylece HPG, KCK çatısı altındaki PKK’nın günümüzdeki silahlı kanadı haline gelmiştir. 2000 yılında kurulan HPG’nin karargah komutanlığı görevini, aynı zamanda PKK Yürütme Komitesi Üyesi olan Murat Karayılan yapmaktadır.
**YJA Star (Star Özgür Kadın Birlikleri)**
PKK’nın silahlı kolu olan HPG’nin kadın yapılanması Star Özgür Kadın Birlikleri’dir (YJA Star). Bu oluşum, HPG’den bağımsız, kendine özgü bir karargah yapısına sahiptir ve kadın komutanlar tarafından yönetilmektedir. YJA Star’ın kendine ait bir Merkez Karargah Komutanlığı bulunmaktadır.
PKK ve çatı örgütü KCK, “Kürt feminizmi” olarak da adlandırılan ve Abdullah Öcalan’ın “Jineoloji” terimiyle teorize ettiği kadın özgürlüğü ve politik cinsiyet eşitliği ilkesine özel bir önem atfetmektedir. Öcalan’ın “Kadın özgür olmadan, toplum özgür olamaz” ifadesi bu konseptin temelini oluşturur. PKK, YJA Star aracılığıyla hem askeri hem de siyasi alanda cinsiyet eşitliği ilkesini hayata geçirmeyi hedeflemektedir.
YJA Star militanları, farklı coğrafyalarda farklı isimler altında faaliyet göstermektedir: İran’da Kadın Savunma Birlikleri (HPJ), Irak’ın Sincar bölgesinde Sincar Kadın Birlikleri (YSJ) ve Türkiye’de ise Sivil Savunma Birlikleri (YPS) bu isimler arasındadır.
**PYD (Demokratik Birlik Partisi)**
Kaynak, Reuters
Suriye’de 2003 senesinde kurulan Demokratik Birlik Partisi (PYD), 2010 yılında Salih Müslim ve Asya Abdullah’ı eş başkanları olarak belirlemiştir. Özellikle Salih Müslim, Türkiye kamuoyunun yakından tanıdığı bir figürdür. PYD, Müslim’in liderlik döneminde, 2012’de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin kuruluşunda öncü bir rol oynamıştır.
Müslim, 2013 ve 2014 yıllarında, o dönem yürütülen çözüm süreci kapsamında, Suriye’nin geleceğine dair görüşmeler yapmak üzere Türk hükümeti tarafından Türkiye’ye davet edilmiştir. PYD, ideolojik olarak Abdullah Öcalan’ın “Demokratik uygarlık ve demokratik toplum” felsefesini benimsemiş bir partidir. Türkiye ise PYD’yi “PKK’nın Suriye’deki örgütsel ve ideolojik kolu” olarak görmektedir. 2017’de PYD eş başkanlığı görevinden ayrılan Salih Müslim, bir yıl sonra, 2018’de İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı “En çok aranan teröristler” listesine dahil edilmiştir.
**YPG (Halk Koruma Birlikleri)**
Kaynak, Reuters
Halk Koruma Birlikleri (YPG), 2012 yılında faaliyete geçen ve Suriye’nin kuzeyinde konumlanan, çoğunluğunu Kürtlerin oluşturduğu bir askeri güçtür. Sıkça “PYD’nin askeri kanadı” olarak da tanımlanan YPG, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’ne bağlıdır ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) yapısı içerisinde yer almaktadır.
**YPJ (Kadın Koruma Birlikleri)**
Kaynak, AFP
Kadın Koruma Birlikleri (YPJ), YPG’nin içindeki kadın savaşçılardan oluşan birimdir. 2012’de kurulan YPJ, hem askeri hem de ideolojik açıdan YJA Star’ın bir devamı niteliğinde görülmektedir. Suriye’de 2014 ve 2015 yıllarında yaşanan Kobani Savaşı esnasında, IŞİD militanlarının püskürtülmesinde YPJ’nin kritik bir rol üstlendiğine dair yaygın değerlendirmeler yapılmıştır.
**SDG (Suriye Demokratik Güçleri)**
Kaynak, Reuters
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin resmi askeri gücü olan Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2015 senesinde imzalanan bir deklarasyon ile kurulmuştur. Omurgasını YPG’nin teşkil ettiği SDG çatısı, YPJ, Devrimciler Ordusu, El Cezire Tugayları ve Selçuk Tugayları gibi farklı 13 askeri grubu bir araya getirmiştir.
SDG’nin komutanı, kamuoyunun yakından bildiği bir isim olan Mazlum Kobani’dir. Asıl adı Mazlum Abdi olan komutan, Kobani Savaşı’nın ardından soyadını değiştirmiştir. 2012 yılına dek PKK üyesi olan Mazlum Kobani de, Türkiye İçişleri Bakanlığı’nın “En çok aranan teröristler” listesinde yer almakta ve hakkında kırmızı bülten bulunmaktadır.