Afganistan’da kamuoyunu sarsan bir olayda, 45 yaşındaki bir şahıs, 6 yaşındaki bir kız çocuğu ile “gelin” adı altında evlendi. Halihazırda iki eşi daha bulunan bu adamın, küçük kızı ailesinden para ödeyerek satın aldığı belirtildi. Helmand vilayetine bağlı Marjah bölgesinde gerçekleştirilen evlilik töreninin ardından hem kızın babası hem de damat yetkililerce alıkonuldu, fakat haklarında henüz resmi bir suçlama yöneltilmedi.
**KIZ ÇOCUKLARI BİR TİCARET MALZEMESİ**
Bu olay, Afganistan’da oldukça sık rastlanan erken yaşta evlilik sorununun trajik bir yansımasıdır. Çoğunlukla derin yoksulluk, aileleri kız çocuklarını evlendirmeye zorlayan temel etken olarak öne çıkıyor. “Walwar” olarak bilinen bu uygulamada kız çocukları, dış görünüşleri, sağlıkları ve eğitim düzeyleri gibi unsurlara dayalı olarak adeta bir mal gibi fiyatlandırılıyor. The Afghan Times’a demeç veren yerel insan hakları savunucusu Mahbob, bölgedeki durumu şu dokunaklı ifadelerle özetledi: “Köyümüzde sayısız aile, kızlarını para için verdi. Onlara kimse el uzatmıyor. Halk çaresiz durumda.”
**“O PARAYLA DİĞER EVLATLARIMI BESLEDİM”**
Meselenin tek boyutu ekonomik zorluklar değil. Kimi durumlarda kız çocukları, hasım aileler arasındaki kan davalarını sonlandırmak amacıyla bir takas unsuru olarak kullanılıyor. Bu duruma bir örnek teşkil eden 50 yaşındaki Amiri, 14 yaşındaki kızını 27 yaşındaki bir erkeğe 300 bin Afgani karşılığında verdiğini aktarıyor. Amiri, yaşadığı çaresizliği, “Onun çok küçük olduğunun farkındaydım fakat evde yiyecek hiçbir şeyimiz kalmamıştı. O parayı diğer çocuklarımın karnını doyurmak için kullandım” sözleriyle dile getiriyor.
**TALİBAN YÖNETİMİYLE TIRMANAN BASKILAR VE YASAKLAR**
2001 yılındaki ABD liderliğindeki müdahale sonrası dönemde gerileyen bu tür evlilikler, Taliban’ın 2021’de yönetimi tekrar ele geçirmesiyle birlikte yeniden tırmanışa geçti. Taliban idaresi, kadınların özgürlüklerini hedef alan ciddi kısıtlamalar getirdi. Kadınların vücutlarını bütünüyle kapatan giysiler giymeleri ve halka açık yerlerde alçak sesle konuşmaları gibi zorunluluklar getirildi. Bunun yanı sıra, kadınların tek başlarına seyahat etmeleri de yasaklandı. Geçen sene Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayımlanan bir rapor, söz konusu baskıcı ortamın çocuk ve zorla evlilik vakalarında yüzde 25’lik bir artışı tetiklediğini ortaya koydu.
**ULUSLARARASI TEPKİLER VE YASAL BOŞLUK**
Afganistan’daki kadınlara yönelik bu muamele, Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından insanlığa karşı işlenmiş bir suç olarak tanımlandı. Mahkeme, bu doğrultuda Taliban’ın üst düzey iki yetkilisi için tutuklama emri çıkardı. Ancak Taliban yönetimi, bu ithamları “bariz bir hasmane tutum” olarak nitelendirerek kategorik olarak reddetti. Ülkede durumu daha da karmaşık hale getiren yasal bir boşluk bulunuyor; Taliban, 2001’den sonra Batı destekli hükümetin belirlediği 16 yaş evlilik sınırını iptal ettiği için, Afganistan’da şu an resmi bir asgari evlilik yaşı mevcut değil.