Çin menşeli e-ticaret platformlarında satılan ve uygun maliyetleri sayesinde gümrük vergisi ile güvenlik denetimlerinden muaf tutulan ürünler, dünya genelinde ülkeleri teyakkuza geçirdi. Büyük bir kısmı Temu ve Shein gibi Çinli dev platformlar üzerinden gelen bu ürünlerin bazılarında, tüketici sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atan içeriklerin tespit edilmesi endişeleri artırdı. Özellikle kanserojen maddeler, toksik kimyasallar ve elektriksel güvenlik ihlalleri gibi insan yaşamını riske atan önemli uygunsuzluklar, pek çok ülkede ciddi bir tedirginliğe neden oldu. Avrupa Tüketici Örgütü (BEUC) tarafından yürütülen bir çalışma, bu tehlikenin boyutlarını gözler önüne serdi. BEUC’un raporunda, incelenen oyuncaklarda yasal sınırın tam 240 katı ftalat (kanserojen bir madde) ve gıdayla temas eden ürünlerde ise yasal limitin 50 katı florin saptandığı vurgulandı. Ayrıca, teste tabi tutulan kozmetik ürünlerinin yüzde 87’sinin, hijyen malzemeleri, temizlik ürünleri, bazı oyuncaklar ve elektrikli bileşenlere sahip tüketici ürünlerinin ise tamamının ürün güvenliği standartlarını karşılamadığı belirlendi.
AB SORUŞTURMA SÜRECİNİ BAŞLATTIAvrupa Birliği (AB), Dijital Hizmetler Yasası (DSA) uyarınca, yasa dışı ürün satışlarına karşı alınan önlemler, tüketici haklarının korunması ve halk sağlığına yönelik tedbirler konusunda Temu hakkında resmi bir soruşturma başlattı. Bu soruşturma çerçevesinde Temu’dan, platformda satılan ürünlerin güvenliğini temin etmesi ve yasa dışı veya tehlikeli malların belirlenip hızla sistemden kaldırılması talep edildi. Ek olarak, şirketin algoritmalarını daha şeffaf hale getirmesi ve satıcıların izlenebilirliğini artırması gibi bir dizi yükümlülüğü yerine getirmesi istendi.
240 KAT FAZLA FTALAT SAPTANDIOyuncaklardan temizlik malzemelerine kadar geniş bir ürün yelpazesi sunan Çinli e-ticaret şirketlerine yönelik Avrupa Tüketici Örgütü (BEUC) tarafından da kapsamlı bir çalışma yürütüldü. BEUC’un yayımladığı raporda, farklı ürün gruplarını temsilen Temu’dan sipariş edilen ürünlerin laboratuvar testlerine tabi tutulduğu ve insan sağlığını tehdit eden oranlarda zararlı kimyasallara rastlandığı ifade ediliyor. Rapora göre, oyuncaklarda yasal sınırın 240 katı üzerinde ftalat (kanserojen madde) bulunurken, gıda ile temas eden ürünlerde ise yasal sınırın 50 kat üzerinde florin tespit edildi. Bununla birlikte, bebek ürünlerinin kolayca parçalanabilmesi nedeniyle küçük çocuklar için boğulma riski oluşturduğu ortaya konulurken; örneklem olarak incelenen kozmetik ürünlerin yüzde 87’sinin, hijyen ve temizlik ürünleri ile elektrikli aksama sahip bazı oyuncak ve tüketici ürünlerinin ise tamamının, yani yüzde 100’ünün ürün güvenliği açısından uygunsuz olduğu saptandı.
ÜRÜNLERİN %71’İ GÜVENLİK MEVZUATINA AYKIRITemu ve Shein platformlarında satılan ürünlerin güvenliğine ilişkin laboratuvar testleri yürüterek konuya dair bir rapor yayımlayan bir diğer kurum da İskandinav Bakanlar Konseyi (Nordic Council of Ministers) oldu. Konsey’in raporuna göre, söz konusu e-ticaret firmalarından satın alınan 7 farklı kategorideki 270 adet ürünün yüzde 71’lik bir kısmının AB ürün güvenliği düzenlemelerine aykırı olduğu ortaya çıktı. Elektrikli oyuncaklar grubundaki test sonuçlarında güvensiz ürün oranının yüzde 81 çıktığı ve bu ürün grubunun en yüksek riski taşıdığı belirtildi. Bazı ürünlerin kimyasal içeriğinin güvenli sayılan limiti 622 kata kadar aştığı, iki üründe ise ürün güvenliği düzenlemeleri çerçevesinde kabul edilebilir seviyeden 27 kat daha yüksek oranda kurşun içerdiği kaydedildi.
TÜRKİYE DE RİSK GRUBUNDASınır ötesi e-ticaret için benzer basitleştirilmiş prosedürlere izin veren Türkiye’de de bu ürünlerin ithalatı dikkat çekici boyutlara ulaştı. Özellikle oyuncak, tekstil, konfeksiyon ve ayakkabı gibi birçok ürün grubu, herhangi bir ürün güvenliği önlemine tabi tutulmadan piyasaya giriş yapabiliyor. Bu tür bir ithalatın tüketiciler için yarattığı risk endişesi, diğer ülkelerin uygulamaları ışığında değerlendirilmektedir. Yakın dönemde Endonezya, Temu uygulamasını Google ve Apple’ın uygulama mağazalarından kaldırmıştı. Benzer şekilde, Vietnam Ticaret Bakanlığı, Temu’nun gerekli kayıt zorunluluğunu süresi içinde yerine getirmemesi gerekçesiyle firmanın faaliyetlerini durduracağını ilan etmişti.