3600 GÜN İLE EMEKLİ OLMA İMKÂNI VAR MIDIR?
Bir okuyucumuz (Aydın D.) durumunu şöyle özetliyor: “Toplam sigorta prim gün sayım 3500 civarında ve şu anda işsiz olduğum için sigortam ödenmiyor. 52 yaşındayım. Eğer 100 gün daha sigortalı bir işte çalışarak prim günümü 3600’e tamamlarsam, 60 yaşıma ulaştığımda emekli olabilir miyim? 60 yaşında emeklilik için 3600 gün kâfi midir? Değilse, hangi adımları atmam gerekiyor?”
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Normal şartlarda emeklilik için gereken koşullar, sigortalılığın başlangıç tarihine göre farklılık arz etmektedir. SSK kapsamında 8 Eylül 1999 tarihinden evvel sigortalı olanlar, 5000 ila 5975 prim gününü doldurduklarında herhangi bir yaş şartı aranmaksızın emekliliğe hak kazanırlar.
Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasına denk gelen SSK’lılar için ise 7000 prim gününü tamamlama şartı bulunmaktadır. Bu şartı yerine getiren kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emekli olabilir.
30 Nisan 2008’den sonra sigortalı olan 4/a (SSK) mensupları, 7200 prim gününü tamamladıkları tarihte yürürlükte olan yaş haddinde emekliliğe hak kazanır. 7200 prim gününü 31 Aralık 2035’e kadar dolduran kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olur. Bu tarihten sonra prim gününü tamamlama tarihine bağlı olarak emeklilik yaşı her 2 yılda bir yaş artacaktır.
Yukarıda açıklanan hususlar normal emeklilik şartlarıdır. Prim günü normal emeklilik için yeterli olmayan SSK’lılara, daha az prim günüyle kısmi emekli aylığı alma imkânı da tanınmıştır. SSK’lılar için kısmi emeklilik aylığı koşulları şu şekildedir:
- Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesi olanlar, en az 3600 prim günüyle kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşında emekli olabilir.
- Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arasında olanlar, 4500 prim günü ve minimum 25 yıl sigortalılık süresiyle kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşında emekli olmaya hak kazanır.
- İlk defa 30 Nisan 2008’den sonra sigortalı olan SSK’lılar ise 5400 prim günü şartıyla, normal emeklilik yaşlarına 3 yıl eklenmesi suretiyle emekli edilirler. Prim gününü 31 Aralık 2035’e kadar tamamlayan kadınlar 61, erkekler ise 63 yaşında kısmi emekli aylığı alabilirler.
Kısmi emekli aylığı alanlara, güncel olarak 16.881 TL olarak belirlenen en düşük emekli aylığı ödenmektedir.
Sizin özel durumunuza gelecek olursak, ilk sigortalılık başlangıç tarihinizi belirtmemişsiniz. Eğer sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999’dan önce başladıysanız, prim gününüzü 3600’e tamamladıktan sonra başka bir işte çalışmasanız dahi 60 yaşını doldurduğunuzda emeklilik müracaatı yapma hakkınız bulunur.
Ancak sigortalılığınız 8 Eylül 1999 sonrasında başladıysa, bu takdirde emeklilik başvurusu yapabilmeniz için 4500 prim günü ve 25 yıllık sigortalılık süresi şartlarını bir arada sağlamanız gerekmektedir.
CUMARTESİ GÜNÜ YILLIK İZİNDEN SAYILIR MI?
Bir okuyucumuz (Erdal K.) soruyor: “Bir devlet hastanesinde 4/d statüsünde işçi olarak görev yapıyorum. Kurumumuzda 4857 Sayılı İş Kanununa tabi çalışanlar, ihtiyaca göre değişik çalışma düzenlerine sahip. Ayaktan tedavi bölümünde, yani hafta içi çalışan personelin 45 saati doldurması durumunda, akdi tatil olan cumartesi günleri yıllık izinden düşülüyor. Toplu iş sözleşmesinde yer alan ‘yıllık izin hesabında cumartesi günü işgünü sayılır’ hükmü, akdi tatil hakkı kazanılmasına rağmen hatalı yorumlanıyor ve bu durum, aynı birimde çalıştığımız memurlara kıyasla bir uygulama farklılığı ve eşitsizlik yaratıyor. Çalışma döneminde 5 gün hizmet alınan bir personelden, izin talep ettiğinde 6 gün izin kullandırmaya çalışmak mantığa aykırı. Bu konudaki itirazlarımıza kurumdan olumlu bir yanıt alamadık. Nasıl bir yöntem izlemem gerektiği konusunda görüşünüzü rica ediyorum.”
Öncelikle vurgulamak gerekir ki, işçiler 4857 Sayılı İş Kanunu’na, memurlar ise 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabidir. İlgili kanunlar uyarınca haftalık çalışma süresi memurlar için 40 saat, işçiler için ise 45 saattir. Memurlar haftada 5 gün, günde 8 saat; işçiler ise haftada 6 gün çalışırsa günde 7,5 saat, 5 gün çalışırsa günde 9 saat üzerinden çalıştırılır.
Devlet memurları için cumartesi ve pazar günlerinin tatil olduğu yasada net bir şekilde belirtilmiştir. İşçiler için ise hafta tatili, 6 günlük çalışmanın ardından gelen 7. gündür.
İş Kanunu gereğince, yıllık izin süresine denk gelen hafta tatili ile genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Kanun, cumartesiyi bir iş günü olarak kabul etmektedir.
Sizin durumunuzdaki gibi haftada beş gün (pazartesi-cuma) çalışanlar için cumartesi gününün yıllık izinden sayılıp sayılmayacağı hususunda geçmişte çeşitli uygulamalar mevcuttu. Bu farklılık, Yargıtay 9. ve 22. hukuk daireleri arasındaki görüş ayrılıklarından ileri geliyordu. Fakat bu iki dairenin birleştirilmesiyle birlikte konuyla ilgili bir ilke kararı alınarak görüş farklılığı giderilmiştir.
Bu doğrultuda, bireysel ya da toplu iş sözleşmeleriyle cumartesi ve pazar günleri hafta tatili olarak belirlenmişse, İş Kanunu’nun 56/5. maddesi gereği bu iki gün de yıllık izin süresinden sayılmaz. Diğer bir deyişle, yıllık izin dönemine denk gelen cumartesi ve pazar günleri, kullanılan izin süresinden düşülür. Ancak, bireysel veya toplu iş sözleşmesinde, hafta tatiline eklenen cumartesi gününün yıllık izin hesabında iş günü olarak kabul edileceği veya izin süresinden düşülmeyeceği yönünde açık bir hüküm varsa, bu hüküm muteber kabul edilir. Bu durumda, İş Kanunu’nun 56/5. maddesi uyarınca yalnızca yıllık izne rastlayan pazar günleri izin süresinden düşülür.
Yargıtay’ın ilke kararına göre, sizin toplu iş sözleşmenizde “Yıllık izin hesabında cumartesi günü işgünü sayılır” şeklinde açık bir ifade yer aldığı için, yıllık izninize denk gelen cumartesi günleri izin kullanmış olarak kabul edilirsiniz.
2000-2008 ARASI İŞE BAŞLAYANLAR KENDİ RIZASIYLA İŞTEN AYRILIRSA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Bir okuyucumuz (Gülnur S.) danışıyor: “SSK’lı olarak 15.01.2008 tarihinde çalışmaya başladım. 5500 prim günüm var. Yaşım 40, sigortalılık sürem 17,5 yıl. Mevcut işyerimde 11 yıldır çalışıyorum. İşten ayrılırsam kıdem tazminatı alma hakkım var mı?”
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayanların, kendi rızalarıyla işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanabilmeleri için iki temel şarttan birini karşılamaları gerekir: Ya 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi koşulunu birlikte tamamlamaları ya da sigortalılık süresi dikkate alınmaksızın en az 7000 prim gününe sahip olmaları şarttır.
Sizin durumunuzda, 4500 prim günü şartını sağlamışsınız, fakat 25 yıllık sigortalılık süresini 1 Ocak 2033 tarihinde dolduracaksınız. Bu durumda geriye tek bir seçenek kalıyor: prim gününüzü 7000’e tamamlamak. Prim gün sayınız 7000’e ulaştıktan sonra, kendi isteğinizle işten ayrılarak kıdem tazminatı alabilirsiniz. Bu hakkı kullanmak için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) kıdem tazminatı alabileceğinize dair bir yazı almanız gerekmektedir. Bu belgeyle birlikte işvereninize başvurarak ve kıdem tazminatınızı talep ederek işten ayrılma sürecini başlatabilirsiniz.