Yapay zekanın ve dijital iletişimin hakim olduğu günümüz dünyasında, el yazısıyla kaleme alınmış bir mektubun değeri ne olabilir? Bu sorunun cevabı, genellikle mektubu yazan kişinin kimliğinde gizlidir. Nitekim bu hafta, bir sanat eseri niteliğinde değerlendirilen ve Beatles grubunun efsanevi üyesi John Lennon tarafından yıllar önce yazılmış bir mektup satışa sunuldu. 1980 yılında bir hayranı tarafından vurularak trajik bir şekilde hayatını kaybeden Lennon’ın bu mektubu, Almanya’dan İngiltere’ye, o zamanki sevgilisi Cynthia Powell’a gönderilmişti. Satış öncesinde 30 bin ila 40 bin sterlin arasında bir değere ulaşacağı tahmin edilen bu aşk mektubu, beklentileri aşarak tam 69 bin 300 sterline alıcı buldu.
1962 tarihli bu romantik mektupta müzisyen, “Seni çok ama çok seviyorum ve seni deli gibi özlüyorum… Keşke pazar gazeteleri, çikolatalar ve küt küt atan bir kalple senin evine doğru yolda olsaydım” gibi içten ifadelere yer vermişti. Lennon bu satırları, Beatles’ın ilk sözleşmesini imzalamasından yaklaşık bir hafta önce ve ilk albümünü kaydetmesinden altı ay evvel, Hamburg’daki müzik çalışmaları sırasında Powell için kaleme almıştı.
O dönemde dünya çapında bir şöhretin kapısında olan Lennon, aynı zamanda en yakın dostu ve grubun eski basçısı Stuart Sutcliffe’ın vefatının acısını yaşıyordu. Mektubunda bu kayba dair, “Acaba tüm gazeteler, Stu hakkında neden yazdı ve bunu nasıl öğrendiler? Onlara kim söylemiş olabilir?” şeklinde bir sorgulamaya da yer vermişti.
Christie’s Müzayede Evi aracılığıyla açık artırmaya sunulan mektup, Cynthia Powell’ın o yıllarda Lennon’ın yaşamındaki merkezi konumunu açıkça ortaya koyuyordu. Çift aynı yıl dünya evine girmiş, ancak 1968’de boşanmışlardı. Bu ayrılığın ardından sanatçı Yoko Ono, Lennon’ın hayatına girdi ve 1969’da evlenerek sanatçının ölümüne dek birlikte oldular.
John Lennon’ın kaleminden çıkan neredeyse her doküman, tahmin edilenden çok daha fazla değer taşıyor. Sanatçının el yazısıyla oluşturduğu bir belgeye ödenen en yüksek meblağ, 2010 yılında “A Day in the Life” parçasının sözleri için verilen 1,2 milyon dolarlık rekor satıştı.
Yine de Lennon’ın büyük aşkı Cynthia Powell’a yazdığı ve bazı özel kısımlarının Powell tarafından kesilerek Beatles arşivine yollandığı bu mektup, şimdiye dek satılan en pahalı mektup olma unvanını taşımıyor. Peki, bir mektubu değerli kılan içindeki sözler midir, yoksa onu yazan el midir? Bu sorunun kesin bir yanıtı olmasa da, Lennon’ın mektubunu geride bırakan veya onun fiyatına yaklaşamasa da binlerce dolara yeni sahiplerine kavuşan diğer mektuplara göz atarak içerdikleri derinliği keşfedebiliriz.
“SENİ SEVEN BEBEĞİNE KIZGIN OLMA”
Hollywood’un unutulmaz yıldızı Marilyn Monroe ile beyzbol efsanesi Joe DiMaggio’nun evliliği yalnızca dokuz ay sürmüş ve ilişkilerinin medya tarafından bir reklam hamlesi olduğu yönünde pek çok söylenti çıkmıştı. Fakat, 1954 tarihli ve açık artırmada on binlerce dolara satılan bu mektup gibi belgeler, hikâyenin farklı bir boyutunu gözler önüne seriyor.
Monroe, bir kuru temizleme fişinin arkasına şu satırları yazmıştı:
“Sevgili Joe, yanıldığımı biliyorum! O şekilde davrandım ve söylediklerimi incindiğim için söyledim. Öyle kastettiğim için değil. Ve incinmem aptalcaydı, çünkü aslında yeterli bir sebep yoktu. Hatta hiçbir sebep yoktu. Lütfen özrümü kabul et ve bebeğine kızma, kızma, kızma, kızma. O seni seviyor. Sevgilerimle, (ömür boyu) eşin Bayan J.P. DiMaggio.”
Mektubun fiziksel durumu da en az kelimeleri kadar etkileyiciydi. DiMaggio’nun hayatının sonuna dek cüzdanında taşıdığı bu kağıt, zamanla o kadar yıpranmıştı ki dört parçaya ayrılmış durumdaydı. İlişkilerinin en mühim kanıtlarından biri olarak kabul edilen mektup, 2020 yılında açık artırma tahminlerini katlayarak 450 bin dolara satıldı.
“SANA ÜÇ ÖPÜCÜK YOLLUYORUM”
Napolyon ve Josephine de Beauharnais, oldukça çalkantılı bir ilişki yaşamışlardı. Sevgililerin ilk büyük kavgasının ardından yazılan bu mektup, bu durumun en net kanıtlarından biridir. Napolyon’un, ailesinin Batı Hint Adaları’ndaki mülkleriyle ilgili sorular sorması üzerine Madam de Beauharnais, onun kendi servetiyle ilgilendiğini düşünerek öfkelenmişti. Napolyon’un sevgilisine cevabı ise şöyleydi: “Yani seni olduğun gibi sevmediğimi mi sandın! Öyleyse kimin için? Ha! Madam, hiç düşündün mü? Böylesine saf bir ruh nasıl böylesine aşağılık bir düşünceyi aklından geçirebilirdi?”
Ancak müstakbel eşine olan hayranlığı, yaşadığı hayal kırıklığını gölgede bırakmış ve Napolyon, mektubunu şu yumuşak ifadelerle sonlandırmıştı: “Sana üç öpücük veriyorum; biri kalbine, biri ağzına, biri de gözlerine.”
İlişkilerinin henüz başında, 1795’te yazılan bu mektup, 2007 yılında 276 bin sterline satılmıştır.
“BİR AŞK MEKTUBU NASIL YAZILIR BİLMEM”
20. yüzyılın en tanınmış sanatçılarından Frida Kahlo’nun çeşitli otoportreleri, sanat çevrelerince fantastik bir kendini ifade etme yöntemi olarak görülür. Ancak Kahlo’nun ifade aracı yalnızca resim değildi. İspanyol sanatçı ve yazar José Bartoli’ye yazdığı aşk mektupları, Meksikalı ressamın 1954’teki vefatından 60 yıl sonra yapılan bir müzayedede yüksek bir fiyata alıcı buldu.
“Aşk mektupları yazmayı bilmiyorum. Ama tüm varlığımın sana açıldığını söylemek istedim. Sana âşık olduğumdan beri her şey değişti ve güzelliklerle doldu… Aşk bir koku, bir akıntı, bir yağmur gibidir. Biliyor musun gökyüzüm, üzerime yağıyorsun ve ben de toprak gibi seni alıyorum” gibi şiirsel ve romantik ifadeler içeren 100 sayfayı aşkın mektup koleksiyonu, fotoğraflar ve çizimler gibi başka hatıraları da barındırıyordu. Bartoli’nin ailesi tarafından satışa çıkarılan bu mektuplar, toplamda 137 bin dolara satıldı.
“BİRLİKTEYKEN BİZE NE OLACAĞINI GÖRMEM GEREK”
Müziğin buğulu sesi Leonard Cohen, 1960’ta Yunan adası Hydra’da tanıştığı Marianne Ihlen ile fırtınalı bir aşk yaşadı. Bu ilişki, şarkıcıya ‘So Long Marianne’, ‘Bird on the Wire’ ve ‘Hey, That’s No Way to Say Goodbye’ gibi eserlerinde ilham kaynağı oldu ve 50’den fazla aşk mektubuna konu oldu. İlişkileri çoğunlukla uzak mesafeden devam ediyordu.
Cohen’in, birbirlerini en son bir yıl önce görmüş olmalarına rağmen hayatına devam edemediğini ve ertesi gün Hydra’dan Norveç’teki sevgilisini görmek üzere yola çıkacağını belirttiği 1961 tarihli mektubu, 2019’da düzenlenen bir müzayedede 11 bin 250 dolara satıldı.
Cohen mektubunda şöyle diyordu:
“Birlikte olduğumuzda başımıza neler geleceğini tekrar görmeliyim, belki hiçbir şey olmaz, belki de her şey. Her neyse, göreceğiz, konuşacağız, dokunacağız ve eğer hiçbir şey olmazsa söyleyeceğiz. Eğer hiçbir şey olmazsa ben hayatıma devam edeceğim ve sen de hayatına devam edeceksin, birbirimizden geriye sadece birkaç ay güneşli bir gün ve kuzeye doğru uzun bir yolculuk kalacak. En azından veda edebileceğiz, daha önce hiç beceremediğimiz bir şey.”
ROCK MÜZİĞİNİN EN ATEŞLİ AŞKI
Kurt Cobain, grubun 1991 yılındaki turnesi esnasında Sheffield’daki bir otel odasında, uyuşturucunun etkisiyle halüsinasyonlar görürken Courtney Love için bir mektup kaleme aldı. Muhtemelen Nirvana’nın meşhur ‘Top of the Pops’ performansının sergilendiği gece olan 28 Kasım 1991’de yazılan mektupta Cobain, “Gerçekten umursuyorum ama pek ikna edici değilim” diyordu. Mektubun devamı, Nirvana şarkılarındaki gibi ağır ifadelerle doluydu. Mektubu fakslayan otel görevlisi, orijinalini ne yapacağını sorduğunda Cobain, mektubu alabileceğini belirtti.
Bu mektup, rock tarihinin en ihtiraslı ilişkilerinden birinin ve Nirvana’nın kariyerindeki önemli bir gecenin anısı olarak tarihe geçti. 2004 yılında düzenlenen bir müzayedede 19 bin 120 dolara satıldı.
“AŞKIM HEM DERİN HEM DE GÜÇLÜ”
Churchill, 1896 senesinde o dönem Haydarabad’da yaşayan Sir Chichele-Plowden’ın kızı Pamela Plowden ile karşılaştığında, ona ilk görüşte âşık oldu. Derhal annesine yazdığı bir mektupta Pamela için, “Şimdiye kadar gördüğüm en güzel kız” ifadesini kullanmıştı.
Bu tanışma, ikili arasında bir ömür boyu devam edecek mektuplaşma serüvenini başlattı. 1898 tarihli mektup, Churchill’in halka açık metinlerinin aksine, içten ve duygusal tonuyla öne çıkar. Pamela Plowden’ın kendisine yönelttiği “sevgiden aciz olduğu” suçlamasına karşılık Churchill, şu tutkulu sözleri sarf ediyordu:
“Birini her şeyden çok seviyorum. Ve sadık kalacağım… Aşkım derin ve güçlü. Hiçbir şey onu asla değiştiremez.”
Bir sonraki yıl Lytton Kontesi unvanını alacak olan Plowden, Churchill’in evlenme teklifini geri çevirmesine rağmen, aralarındaki dostluk hayatının sonuna dek sürdü. Bu mektup, 2003 yılında Londra’da 11 bin 950 sterline yeni sahibini buldu.