Sana Göre Haber

DİSK-AR Raporu: Türkiye’de Emekli Maaşları Alarm Veriyor, En Düşük Seviyede Eşitleniyor

DİSK-AR, “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” adını taşıyan kapsamlı çalışmasını kamuoyuyla paylaştı. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerinden de faydalanılan bu araştırma, Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında emekli maaşı seviyeleri, sosyal koruma için ayrılan kaynaklar ve aktif/pasif sigortalı oranları gibi konularda ayrıntılı bir mukayese sunmaktadır.

Araştırmanın ortaya koyduğu temel bulgulara göre, emeklilerin nüfus içindeki oranı artış gösterirken, ulusal gelirden aldıkları pay giderek azalmakta ve emekli aylıkları en alt seviyede birleşme eğilimi göstermektedir. 2003 yılında ortalama emekli maaşı asgari ücretten yüzde 36 daha fazlayken, günümüzde bu maaş asgari ücretin yüzde 22 altına inmiştir. Benzer şekilde, 2002’de yüzde 46,4 olan ortalama emekli aylığının kişi başına düşen GSYH’ye oranı, 2025 itibarıyla yüzde 29’a kadar gerilemiştir. AB ülkelerinde emekli ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH’ye oranı ortalama yüzde 9,8 iken, Türkiye’de bu oranın sadece yüzde 3,7 seviyesinde kalması dikkat çekicidir. Ayrıca, 2009-2024 döneminde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan devlet katkılarının hem Bütçe’ye hem de GSYH’ye oranında ciddi bir düşüş gözlemlenmiştir.

“AVRUPA’DA EN YÜKSEK EMEKLİ SAYISINA SAHİP ÜÇÜNCÜ ÜLKE: TÜRKİYE”

Raporun öne çıkan tespitleri şu şekildedir:

“Bu senenin ilk altı aylık döneminde, ortalama emekli aylığı 17.252 lira, ortalama işçi emeklisi aylığı ise 17.089 lira olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık, en düşük emekli aylığı 14.469 lirada kalmıştır. Emekliler ve onların hak sahipleri, işçilerden sonra Türkiye’nin en kalabalık toplumsal grubunu oluşturmaktadır. 2024 yılı itibarıyla 15,9 milyon kişiye ulaşan emekli ve hak sahipleri, Türkiye nüfusunun yüzde 18,5’ini teşkil etmektedir. Bu rakam, Türkiye’yi Avrupa ülkeleri arasında en fazla emekli ve hak sahibine sahip üçüncü ülke konumuna getirmektedir.

Türkiye’de emeklilerin toplam nüfus içindeki payı 2009’dan beri sürekli bir artış eğilimindedir. 2009 yılında Türkiye’nin nüfusu 72,6 milyon iken, 8,5 milyon olan emekli ve hak sahibi sayısı nüfusun yüzde 11,7’sine denk geliyordu. 2022’ye gelindiğinde, ülke nüfusu 85,3 milyona, emekli ve hak sahibi sayısı ise 13,1 milyona çıkarak nüfus içindeki oranları yüzde 15,4’e yükseldi. 2023 yılında EYT düzenlemesinin de etkisiyle bu oran yüzde 17,8’e tırmandı. 2024 sonu itibarıyla ise 85,7 milyonluk Türkiye nüfusunda emekli ve hak sahibi sayısı 15,9 milyona ulaştı. EYT düzenlemesi ve 2024’ün ikinci yarısındaki yoğun emeklilik talepleri sonucunda nüfus içindeki payları yüzde 18,5’e kadar yükselen bu grubun sayısındaki artış eğiliminin 2025 yılında da sürmesi beklenmektedir.

2008 yılında Türkiye’de emekli ve hak sahibi aylıklarının GSYH’ye oranı yüzde 4,9 iken, AB-27 ortalaması yüzde 8 seviyesindeydi; bu da 3,1 puanlık bir fark anlamına geliyordu. 2022’ye gelindiğinde ise Türkiye’nin oranı yüzde 3,7’ye gerilerken, AB-27 ortalaması yüzde 9,8’e yükseldi ve aradaki fark 6,1 puana çıktı. 2008-2022 periyodunda AB-27 ortalamasında emeklilerin GSYH’den aldığı pay 1,8 puan artış gösterirken, Türkiye’de bu pay 1,2 puan azalmıştır. Bu veriler, Türkiye’deki emeklilerin ve hak sahiplerinin GSYH büyümesinden yeterli payı alamadığını göstermektedir.

“DÜŞÜK MAAŞLAR EMEKLİYİ YENİDEN ÇALIŞMAYA ZORLUYOR”

Rapor, ‘Türkiye’de emekli sayısı çok fazla, aktif/pasif oranı çok düşük’ şeklindeki yaygın kanının doğru olmadığını ortaya koymaktadır. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar da aktif sigortalı sayısına eklendiğinde, Türkiye’nin aktif-pasif oranı 2024 sonu itibarıyla 1,75’tir. Bu oran, ortalaması 1,5 olan Avrupa ülkelerinin üzerindedir. Asıl mesele, yetersiz kalan emekli aylıkları yüzünden milyonlarca emeklinin yeniden çalışmak veya iş aramak durumunda kalmasıdır. Nitekim 2002’de yüzde 36,6 seviyesinde olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı, Aralık 2024 itibarıyla yüzde 65,7’ye fırlamıştır.”

Exit mobile version