Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen yıl şiddetli ayrılıkçı eylemlerin yaşandığı Yeni Kaledonya ile “tarihi” olarak tanımladığı bir mutabakata varıldığını açıkladı. Bu anlaşmaya göre, Pasifik Okyanusu’ndaki stratejik öneme sahip Fransız toprağı, Fransa’ya bağlı kalmayı sürdürürken, “Yeni Kaledonya Devleti” adıyla yeni bir statü elde edecek.
Süreci X sosyal medya platformu üzerinden kamuoyuna ilan eden Emmanuel Macron, durumu “Cumhuriyet içinde bir Yeni Kaledonya Devleti: Bu, güvene dayalı bir bahis” sözleriyle özetledi.
Macron, daha sonra taraflarla yaptığı görüşmede, “İki anlaşma ve üç referandumun ardından, Yeni Kaledonya barışçıl bir gelecek için yeni bir sayfa açmaktadır” ifadelerini kullandı.
Paris yakınlarında 10 gün devam eden müzakerelerin neticesinde, siyaset, ekonomi ve sivil toplum dünyasından temsilciler tarafından anlaşma metni imzalandı. Bu çerçevede, Fransız Anayasası’na “Yeni Kaledonya Devleti” ifadesi eklenecek ve bölge içerisinde yeni bir kimlik tanımlaması yapılacak.
**YENİ BİR VATANDAŞLIK KİMLİĞİ TANIMLANIYOR**
13 sayfadan oluşan mutabakat metnine göre, ada sakinlerine Fransız vatandaşlığı ile birlikte var olabilecek bir Yeni Kaledonya vatandaşlığı sunulacak. Bu yeni kimliğin, uluslararası alanda diğer devletler tarafından tanınabilmesi de mümkün olacak.
Bununla birlikte, seçimlere katılım hakkı, adada en az 10 yıl kesintisiz olarak ikamet etmiş kişilerle sınırlandırılıyor. Bu maddenin, yerli halk olan Kanakların demokratik temsilde azınlık durumuna düşmesini önleme amacı taşıdığı belirtiliyor.
Fransa’nın Denizaşırı Topraklar Bakanı Manuel Valls, anlaşmayı “akıllıca bir uzlaşı” olarak değerlendirirken, Yeni Kaledonya’nın ekonomik olarak iyileşmesinin öncelikli hedefleri olduğunu vurguladı.
Mayıs 2024’te meydana gelen ve 14 kişinin ölümüyle sonuçlanan çatışmalar, 2 milyar avroluk bir ekonomik zarara neden olmuştu. Bu rakam, ülkenin GSYH’sinin yaklaşık %10’una karşılık geliyor.
Anlaşma metni, bu ekonomik hasarı onarmak amacıyla özellikle nikel üretimi ve işleme kapasitelerinin yeniden yapılandırılmasını da içeriyor.
**BAĞIMSIZLIK YERİNE ÖZERK BİR STATÜ**
Yeni Kaledonya’da 2018 ve 2021 yılları arasında gerçekleştirilen üç farklı bağımsızlık referandumunda da ayrılık talepleri çoğunluk tarafından reddedilmişti. Ancak, son referandumun Covid-19 pandemisinin Kanak toplumu üzerindeki olumsuz tesirleri sebebiyle boykot edilmesi, sonucun meşruiyetini tartışmalı kılmıştı.
Fransız Başbakan François Bayrou, imzalanan belgeyi “tarihi boyutta bir anlaşma” olarak nitelendirdi. Varolan uzlaşı, bağımsızlık olasılığını tamamen ortadan kaldırmamakla birlikte, gelecek yıllar için birlik temelinde daha özerk bir yönetim modelini benimsemeyi öne çıkarıyor.
Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için öncelikle 2025 yılının son çeyreğinde Fransız Parlamentosu’nun her iki kanadında onaylanması, ardından 2026 yılında Yeni Kaledonya halkının onayına sunulmak üzere bir referandum düzenlenmesi gerekiyor.