UN Women Türkiye Ülke Direktörü Maryse Guimond, yıldönümü vesilesiyle yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Bu yıl, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların güçlenmesi için bugüne kadar kabul edilmiş en vizyoner küresel yol haritası olan Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nun 30’uncu yılı. Ancak bu tarihi yıldönümünde, kadın hakları alanında bugüne kadar elde edilen ilerlemelerin kaybedilme riski ile karşı karşıyayız. Şiddet, yoksulluk, çatışmalar ve ayrımcılık dünyada milyonlarca kadının ve kız çocuğunun hayatını etkiliyor. UN Women olarak 15’inci yılımızı kutlarken, başta Türkiye olmak üzere dünyadaki tüm kadınlar ve kız çocukları için çalışmaya ve eşitliğe giden yolda ilerlemeyi hızlandırmaya yönelik kararlılığımızı bir kez daha yineliyoruz.”
Küresel eylem çağrısı
UN Women, toplumsal cinsiyet eşitliğini ilerletmek ve kadın haklarını güvence altına almak amacıyla 15 maddelik küresel bir eylem çağrısında bulunuyor.
1-) Kadın haklarındaki gerilemeyi durdur: Her dört ülkeden birinde kadın haklarında gerileme var. Tüm kadınlar ve kız çocukları için elde edilen kazanımların korunması için siyasi irade şart. Hukuki, siyasi ve mali sistemler toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemeli.
2-) Çatışmaları sonlandır: Yaklaşık 612 milyon kadın ve kız çocuğu, çatışma bölgelerinin yakınında yaşıyor. Bu sayı, on yıl öncesine kıyasla yüzde 50’den fazla artış gösterdi. Çatışmaların önlenmesine, arabuluculuğa ve barış inşasına yönelik yatırımlar artırılmalı.
3-) Kadınların barış süreçlerine katılımını güçlendir: Kadınların dahil olduğu barış süreçleri daha kalıcı sonuçlar veriyor. Ancak 2020-2023 yılları arasında yürütülen barış görüşmelerinin 10’da 8’inde, arabuluculuk süreçlerinin ise 10’da 7’sinde hiç kadın yer almadı. Tüm ilgili aktörler, kadınların barış süreçlerine tam, eşit ve etkin katılımını sağlama yönündeki küresel taahhütlere uymalı.
4-) Yoksulluğu ortadan kaldır: Her 10 kadından ve kız çocuğundan biri aşırı yoksulluk içinde yaşıyor. Yoksulluğun sona ermesi 137 yıl sürecek. Hükümetler; düşük gelirli ailelere nakit destek, ücretli doğum izni ve güvenli emeklilik sistemleri gibi güçlü sosyal koruma politikaları hayata geçirmeli.
5-) Gıda güvenliğini sağla: Dünyadaki gıdanın üçte birini üreten küçük ölçekli çiftçilerin çoğu kadınlardan oluşuyor. Ancak buna rağmen, erkeklere kıyasla 47,8 milyon daha fazla kadın yeterli miktarda gıdaya erişemiyor. Tarımsal üretimde ücret eşitsizliğini kapatacak yasa ve politikalarla, gıda güvencesizliği yaşayan 45 milyon kişi desteklenebilir.
6-) Kadınlara yönelik şiddeti sonlandır: Dünyada her 10 dakikada bir kadın ya da kız çocuğu, partneri ya da yakını tarafından öldürülüyor. 2023 yılında toplamda 85 bin kadın ve kız çocuğu kasten öldürüldü. Hükümetler ve kuruluşlar, şiddete karşı yasaları güçlendirmeli, veri toplama sistemlerini iyileştirmeli ve şiddete karşı tavizsiz bir duruş sergilemeli.
7-) Kadınların ekonomiye erişimini güçlendir: Kadınlar, erkeklerden 2,5 kat daha fazla ücretsiz bakım işi yapıyor. Bu durum kadınların kayıtlı iş gücüne katılımını ciddi şekilde sınırlıyor. Bakım hizmetlerine yatırım ve insana yakışır bakım işleri yaratmak, 2035 yılına kadar yaşlı, çocuk ve hasta bakımını kapsayan yaklaşık 300 milyon iş olanağı yaratabilir.
😎 Ücret eşitsizliğini ortadan kaldır: Kadınlar, eşit değerdeki işler için hala ortalama yüzde 20 daha az kazanıyor. Bu fark; mesleki ayrımcılık, bakım sorumlulukları ve süregelen ayrımcılık gibi yapısal nedenlerden kaynaklanıyor. Hükümetler ve işverenler, eşit işe eşit ücret ilkesini hayata geçirmeli, ücret şeffaflığını sağlamalı ve iş yerindeki ayrımcılığa karşı güçlü yasal önlemler almalı.
9-) Gezegeni koru: İklim krizleri, 2050 yılına kadar 158 milyon kadın ve kız çocuğunu daha aşırı yoksulluğa sürükleyebilir. Buna rağmen, çevre bakanlarının sadece yüzde 28’i kadın. Oysa araştırmalar, kadın liderliğinin iklim politikalarını daha etkili hale getirdiğini gösteriyor. Kadınların iklim liderliğinde eşit temsil sağlanmalı, toplumsal cinsiyete duyarlı iklim politikalarına yatırım artırılmalı ve kadınların öncülük ettiği çözümler desteklenmeli.
10-) Kadınların siyasi temsili ve liderliğini artır: Dünyada milletvekillerinin yaklaşık yüzde 75’i erkek. 103 ülkede ise hiç kadın devlet başkanı bulunmuyor. Bu ilerleme hızıyla üst düzey liderlikte eşitliğe ulaşmak 130 yıl sürecek. Kadınların liderlik pozisyonlarında yer almasını engelleyen kalıp yargılarla ve siyasette şiddetle mücadele edilmeli.
11-) Ayrımcı yasal çerçeveleri yık: Kadınlar, hala erkeklerin sahip olduğu yasal hakların yalnızca yüzde 64’üne sahip. Hükümetler, yasal ayrımcılığı ortadan kaldırmalı ve kadınların haklarını güvence altına alan yasal düzenlemelere yatırım yapmalı.
12-) Dijital uçurumu kapat: 2024’te erkekler kadınlardan 277 milyon daha fazla internet kullandı. Dijital cinsiyet uçurumu kapatılmalı; dijital şiddet, taciz gibi teknoloji temelli şiddet biçimleriyle mücadele edilmeli.
13-) Eğitimde eşitliği sağla: Dünyada hala 119 milyondan fazla kız çocuğu okula gidemiyor. Genç kadınların yüzde 39’u lise eğitimini tamamlayamıyor. Hükümetler, güvenli ve kapsayıcı öğrenme ortamları oluşturmalı.
14-) Anne ölümlerini durdur: Her gün yaklaşık 800 kadın, önlenebilir gebelik nedenleriyle hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin yüzde 61’i çatışmalardan etkilenen 35 ülkede gerçekleşiyor. Hükümetler, güvenli ve erişilebilir üreme sağlığı hizmetlerine yatırım yapmalı ve sağlık sistemlerini güçlendirmeli.
15-) Eşitlik için finansmanı artır: 2021-2022 yıllarında, resmi kalkınma yardımlarının yalnızca yüzde 4’ü kadınların güçlenmesi odaklı programlara ayrıldı. Kamu ve özel sektör dahil tüm paydaşlar, kimseyi geride bırakmamak ve sürdürülebilir kalkınmayı ilerletmek için toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik yatırımları artırmalı.