AB’nin Yapay Zeka Hamlesi: AI Tüzüğü Öncesi Gönüllü Kurallar Devreye Giriyor
Avrupa Birliği, yapay zeka teknolojilerinin düzenlenmesi yolunda önemli bir adım atmaya hazırlanıyor. Üye ülkeler, Genel Amaçlı Yapay Zeka (GPAI) sistemleri için geliştirilen Uygulama Kodu’nu 22 Temmuz gibi yakın bir tarihte onaylayabilir. Euronews’e konuşan kaynaklara göre bu onay, yapay zeka geliştiricilerinin gönüllülük esasına dayalı bu yeni kurallara uymaya başlamasına olanak tanıyacak. Bu gelişme, 2 Ağustos’ta yürürlüğe girecek olan kapsamlı AB Yapay Zeka Tüzüğü’nün (AI Act) ilgili hükümlerinden hemen önce gerçekleşecek.
Uygulama Kodu Nedir ve Neyi Amaçlıyor?
Avrupa Komisyonu tarafından geçtiğimiz hafta sunulan Uygulama Kodu, özellikle ChatGPT ve Gemini gibi büyük dil modellerinin geliştiricilerinin AI Act ile uyum sürecini kolaylaştırmayı hedefliyor. Uzmanlarca hazırlanan bu gönüllü kurallar bütünü, kodu imzalayan şirketler için hukuki bir netlik sunarken, imzalamayanların ise daha sıkı bir denetime tabi tutulabileceği sinyalini veriyor.
Onay Süreci ve Takvim
Kodun resmi olarak yürürlüğe girebilmesi için iki aşamalı bir onay gerekiyor: Hem AB üye ülkelerinin temsil edildiği AI Kurulu alt grubu hem de Komisyon’un yeni kurulan Yapay Zeka Ofisi tarafından kabul edilmesi şart. 27 AB ülkesinin metin üzerindeki değerlendirmelerini önümüzdeki hafta içinde tamamlaması bekleniyor. Komisyon’un da kendi incelemesini aynı dönemde sonuçlandırması halinde, şirketler için resmi imza süreci başlayacak.
Aslen mayıs ayında yayımlanması beklenen belge, teknoloji devleri, yayıncılar ve telif hakkı sahiplerinden gelen eleştiriler nedeniyle ertelenmişti. Eleştirilerin odağında, kuralların AB telif hakkı yasalarıyla çelişebileceği ve inovasyonu yavaşlatabileceği endişeleri yer alıyordu.
Sektörden ve Sivil Toplumdan Karışık Tepkiler
Uygulama Kodu’nun kamuoyuna sunulması, farklı paydaşlar arasında çeşitli tepkilere yol açtı. ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI, kodun nihai halini imzalayacağını duyurarak olumlu bir yaklaşım sergiledi.
OpenAI yaptığı açıklamada, “Uygulama Kodu, AB’nin nisan ayında duyurduğu AI Kıtası Eylem Planı’nın ilerletilmesi için bir kapı aralıyor ve halihazırda görülen yapay zeka etkisinin üzerine inşa edilmesini sağlıyor,” ifadelerini kullandı.
Ancak sivil toplum kuruluşları daha temkinli bir duruş sergiliyor. Avrupa Tüketici Dernekleri Bürosu (BEUC) ve Demokrasi ve Teknoloji Merkezi (CDT) gibi kuruluşlar, kodun nihai sürümüne dair çekincelerini belirtti.
Uzman Görüşleri ve Eleştiriler
BEUC’ten kıdemli hukuk uzmanı Claudio Teixeira, bu adımı “doğru yönde bir adım” olarak görse de önemli bir uyarıda bulundu: “Bu tür uygulamalar yasal korumaları zayıflatmamalı, tamamlayıcı olmalı.” Teixeira, gönüllü girişimlerin bağlayıcı AB yasalarının yerini alamayacağını vurguladı.
CDT Avrupa’dan Laura Lazaro Cabrera ise nihai taslağın, GPAI sistemlerinin barındırdığı tüm risklerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini ve azaltılmasını zorunlu kılmadığına dikkat çekti. Cabrera, “Sağlayıcıların bu riskleri ciddi biçimde tespit etme motivasyonu, Yapay Zeka Ofisi’nin bu süreci ne derece iyi niyetle ve sıkı denetleyeceğine bağlı olacak,” dedi.