15. yıl dönümünü kutlayan UN Women Türkiye’nin Ülke Direktörü Maryse Guimond, bu özel gün dolayısıyla yaptığı değerlendirmede şu ifadelere yer verdi:
“Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların güçlenmesi alanında şimdiye dek oluşturulmuş en ileri görüşlü küresel kılavuz olan Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nun bu yıl 30. yıl dönümünü idrak ediyoruz. Ne var ki, bu önemli yıldönümünde kadın hakları sahasında şimdiye dek sağlanan kazanımların yitirilmesi tehlikesiyle yüzleşmekteyiz. Dünya genelinde milyonlarca kadın ve kız çocuğunun yaşamı, şiddet, yoksulluk, çatışmalar ve ayrımcılık nedeniyle olumsuz etkileniyor. UN Women olarak 15. kuruluş yılımızı idrak ederken, Türkiye başta olmak üzere yeryüzündeki bütün kadınlar ve kız çocukları adına çalışmalarımızı sürdürme ve eşitliğe uzanan yoldaki ilerleyişi ivmelendirme konusundaki azmimizi bir defa daha teyit ediyoruz.”
**Küresel Eylem Çağrısı**
Bu çerçevede UN Women, toplumsal cinsiyet eşitliğini ileriye taşımak ve kadın haklarını teminat altına almak hedefiyle 15 maddeden oluşan küresel bir eylem çağrısı yayımlıyor.
**1-) Kadın haklarındaki gerilemeyi durdurun:** Dört ülkeden birinde kadın hakları alanında bir geriye gidiş gözlemleniyor. Bütün kadınlar ve kız çocukları adına elde edilmiş kazanımların muhafaza edilmesi için siyasi kararlılık esastır. Hukuki, politik ve finansal sistemlerin toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik etmesi gerekmektedir.
**2-) Çatışmalara son verin:** Günümüzde yaklaşık 612 milyon kadın ve kız çocuğu, çatışma alanlarına yakın bölgelerde yaşamaktadır. Bu rakam, son on yıla oranla yüzde 50’nin üzerinde bir artışa işaret ediyor. Çatışmaların engellenmesi, arabuluculuk faaliyetleri ve barışın tesisi için yapılan yatırımların çoğaltılması zorunludur.
**3-) Kadınların barış süreçlerindeki katılımını pekiştirin:** Kadınların içinde yer aldığı barış süreçlerinin daha sürdürülebilir neticeler ürettiği biliniyor. Buna rağmen, 2020 ile 2023 yılları arasında gerçekleştirilen barış müzakerelerinin onda sekizinde ve arabuluculuk çalışmalarının onda yedisinde kadın temsilci bulunmuyordu. İlgili tüm tarafların, kadınların barış süreçlerine tam, eşit ve aktif katılımını temin etme konusundaki evrensel yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.
**4-) Yoksulluğu ortadan kaldırın:** Her on kadın ve kız çocuğundan biri, aşırı yoksulluk koşullarında hayatını sürdürüyor. Mevcut hızla yoksulluğun tamamen bitirilmesinin 137 yıl alacağı öngörülüyor. Hükümetlerin, düşük gelirli hanelere yönelik nakit yardımı, ücretli annelik izni ve güvenceli emeklilik gibi etkili sosyal koruma politikalarını uygulamaya koyması elzemdir.
**5-) Gıda güvencesini temin edin:** Dünya genelindeki gıdanın üçte birini üreten küçük ölçekli çiftçilerin büyük bir bölümünü kadınlar teşkil etmektedir. Bu duruma rağmen, yeterli gıdaya ulaşamayan kadınların sayısı erkeklere göre 47,8 milyon daha fazladır. Tarım sektöründeki ücret farklılıklarını giderecek yasal düzenlemeler ve politikalar sayesinde, gıda güvencesi sorunuyla karşı karşıya olan 45 milyon insana yardım edilebilir.
**6-) Kadınlara yönelik şiddete son verin:** Küresel ölçekte her 10 dakikada bir kadın veya kız çocuğu, eşi veya bir yakını tarafından hayatını kaybetmektedir. Sadece 2023 senesinde toplam 85 bin kadın ve kız çocuğu kasten öldürülmüştür. Hükümetlerin ve sivil toplum kuruluşlarının şiddetle mücadele yasalarını pekiştirmesi, veri toplama mekanizmalarını geliştirmesi ve şiddet karşısında net bir tutum alması gerekmektedir.
**7-) Kadınların ekonomiye katılımını güçlendirin:** Kadınlar, erkeklere oranla 2,5 kat daha fazla karşılıksız bakım emeği harcamaktadır. Bu durum, kadınların formel istihdama dahil olmasının önünde önemli bir engel teşkil etmektedir. Bakım hizmetlerine yapılacak yatırımlar ve insana yakışır bakım işlerinin oluşturulması, 2035 senesine dek yaşlı, çocuk ve hasta bakımını içerecek şekilde yaklaşık 300 milyon yeni istihdam fırsatı doğurabilir.
**8-) Ücret eşitsizliğini giderin:** Kadınlar, aynı değerdeki işler için erkeklere kıyasla ortalama yüzde 20 daha düşük ücret almayı sürdürüyor. Bu ücret açığı; mesleki ayrışma, bakım yükümlülükleri ve devam eden ayrımcı pratikler gibi yapısal faktörlerden ileri gelmektedir. Hükümetler ve işverenler, eşit işe eşit ücret prensibini uygulamalı, ücretlerde şeffaflığı temin etmeli ve iş yerinde ayrımcılığa karşı etkili yasal tedbirler geliştirmelidir.
**9-) Gezegeni koruyun:** İklim krizinin etkileri, 2050 yılına gelindiğinde 158 milyon kadın ve kız çocuğunu daha derin yoksulluğa itebilir. Bu tabloya karşın, dünya genelindeki çevre bakanlarının yalnızca yüzde 28’i kadındır. Halbuki yapılan çalışmalar, kadın liderliğinin iklim politikalarının etkinliğini artırdığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle, kadınların iklim liderliğinde eşit temsili sağlanmalı, toplumsal cinsiyet perspektifini içeren iklim politikalarına ayrılan kaynaklar çoğaltılmalı ve kadınların öncülüğündeki çözüm önerileri teşvik edilmelidir.
**10-) Kadınların siyasi temsilini ve liderliğini artırın:** Dünya parlamentolarındaki milletvekillerinin yaklaşık yüzde 75’ini erkekler oluşturmaktadır. Ayrıca, 103 ülkede bugüne dek hiç kadın devlet başkanı görev yapmamıştır. Mevcut ilerleme hızıyla, en üst düzey liderlik pozisyonlarında cinsiyet eşitliğine erişmek 130 yıl alacaktır. Kadınların liderlik rollerine gelmesini önleyen stereotiplerle ve siyaset alanındaki şiddetle kararlılıkla mücadele edilmelidir.
**11-) Ayrımcı yasal çerçeveleri ortadan kaldırın:** Günümüzde kadınlar, yasal olarak erkeklere tanınan hakların sadece yüzde 64’üne sahiptir. Hükümetler, mevzuattaki ayrımcılığı sonlandırmalı ve kadın haklarını teminat altına alacak yasal reformlara kaynak ayırmalıdır.
**12-) Dijital uçurumu kapatın:** 2024 yılı itibarıyla internete erişen erkeklerin sayısı, kadınlardan 277 milyon fazladır. Bu dijital cinsiyet farkı giderilmeli; ayrıca dijital şiddet ve taciz gibi teknoloji aracılığıyla işlenen şiddet türleriyle etkin bir şekilde mücadele edilmelidir.
**13-) Eğitimde eşitliği sağlayın:** Dünya genelinde 119 milyondan fazla kız çocuğu halen okul eğitiminden mahrum kalmaktadır. Genç kadınlar arasında lise eğitimini bitiremeyenlerin oranı ise yüzde 39’dur. Hükümetlerin, tüm çocuklar için güvenli ve kapsayıcı eğitim ortamları yaratması bir zorunluluktur.
**14-) Anne ölümlerini önleyin:** Her gün yaklaşık 800 kadın, aslında önlenebilir olan gebelikle ilgili komplikasyonlar sebebiyle yaşamını yitirmektedir. Bu ölümlerin yüzde 61’i, çatışmaların yaşandığı 35 ülkede meydana gelmektedir. Hükümetler, güvenli ve ulaşılabilir üreme sağlığı hizmetlerine yatırım yaparak sağlık altyapılarını kuvvetlendirmelidir.
**15-) Eşitlik için finansmanı artırın:** 2021-2022 döneminde, resmi kalkınma yardımlarının sadece yüzde 4’lük bir kısmı, kadınların güçlendirilmesini hedefleyen programlara tahsis edilmiştir. Kamu ve özel sektör de dahil olmak üzere bütün paydaşların, hiç kimseyi dışarıda bırakmamak ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak amacıyla toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik finansmanı yükseltmesi gerekmektedir.