İsrail’de Koalisyon Krizi: Haredi Partilerden Çekilme Tehdidi
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun koalisyon hükümeti, Haredi (Ultra Ortodoks) partilerin zorunlu askerlikten muafiyet yasasının meclisten geçmemesi durumunda hükümetten çekilme tehdidiyle karşı karşıya. İsrail devlet televizyonu KAN’ın haberine göre, Degel Hatorah Partisi‘nin dini liderleri Moshe Hillel Hirsch ile Dov Lando, milletvekillerine yasa tasarısının oylanmaması halinde “derhal hükümetten çekilme” talimatı verdi.
Koalisyonun bir diğer önemli ortağı olan Ultra Ortodoks Şas Partisi lideri Aryeh Deri‘nin de benzer bir adımla partisini birkaç gün içinde koalisyondan çekebileceği belirtiliyor. Bu durum, Haredilerin askerlikten muaf tutulması konusunda bir ilerleme sağlanamadan meclisin 27 Temmuz‘da yasama tatiline girecek olmasıyla daha da kritik bir hal alıyor.
Hükümetin Geleceği ve Son Dakika Çabaları
Ultra Ortodoks partilerin koalisyondan çekilmesi, meclisin yasama tatiline girecek olması nedeniyle hükümetin hemen devrilmesine yol açmayacak. Ancak bu durum, Netanyahu üzerindeki siyasi baskıyı artırıyor. İsrail’de yayın yapan Kanal 12’ye konuşan bir Degel HaTorah Partisi yetkilisi, durumu şu sözlerle özetledi:
Önümüzdeki birkaç saat kesinlikle başbakanı kurtarmak için son saatler. Son birkaç saat içinde bir yasa tasarısı sunulmazsa, karar verilecek.
Bir başka parti yetkilisi ise, Şas Partisi lideri Deri‘nin, hükümeti deviren kişi konumuna düşmemek adına Birleşik Tevrat Yahudiliği‘ne “koalisyondan derhal çekilmeleri için yoğun baskı uyguladığını” iddia etti.
Edelstein’ın Rolü ve Artan Tepkiler
Krizin fitilini ateşleyen gelişmelerden biri, İsrail Meclisi Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Yuli Edelstein‘ın tutumu oldu. Edelstein, uzun süredir Haredilerin askerlikten muafiyet tasarısının meclise gelmesini engelliyordu. Geçen ay Şas ve Birleşik Tevrat Yahudiliği ile yaptığı son dakika anlaşmasıyla tasarıda değişiklik yapmayı kabul etmişti. Ancak daha sonra üzerinde anlaşılan tasarıyı komite gündeminden çıkarması, Ultra Ortodoks partilerin sert tepkisine yol açtı.
Haredilerin Askerlik Muafiyeti Tartışması ve Yüksek Mahkeme Kararı
İsrail’de 18 yaşını dolduran her vatandaş için zorunlu olan askerlik hizmeti, Haredi Yahudiler için yıllardır süren bir muafiyet tartışmasının merkezinde yer alıyor. 7 Ekim 2023’ten bu yana devam eden saldırganlık ve özellikle Gazze Şeridi’ndeki çatışmalar, ordunun asker ihtiyacını artırdı. Ordunun acil olarak 7 bini savaş bölgelerinde olmak üzere 12 bin ek askere ihtiyaç duyduğu ifade ediliyor.
Bu tartışmalara son noktayı koyan bir gelişme olarak, İsrail Yüksek Mahkemesi, 25 Haziran 2024‘te Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine hükmetti.
Haredilerin Tutumu ve Koalisyonun Geleceği
Nüfusun yaklaşık yüzde 13‘ünü oluşturan Harediler, hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını belirterek zorunlu askerliğe karşı çıkıyor. Netanyahu’nun Haredi koalisyon ortakları, bu muafiyeti güvence altına alacak bir yasanın çıkarılması için baskı yapmaya devam ediyor. Toplamda 18 milletvekiline sahip olan Şas ve Birleşik Tevrat Yahudiliği partilerinin hükümetten çekilmesi, 120 sandalyeli mecliste Netanyahu’nun 67 sandalyeli koalisyonunun çoğunluğu kaybetmesine neden olacak. Netanyahu’nun hükümetini ayakta tutabilmesi için yasama tatili sırasında Ultra Ortodoks müttefikleriyle bir uzlaşıya varması gerekiyor.