By Maia de la Baume and Shona Murray
Yayınlanma Tarihi
14/07/2025 – 8:07 GMT+2
REKLAM
Avrupa Birliği’nin baş diplomatı Kaja Kallas, bu hafta Brüksel’de gerçekleşecek Dış İlişkiler Konseyi toplantısında, Birliğin İsrail’in Gazze’deki operasyonlarına yanıt vermesi amacıyla hazırlanan 10 maddelik kapsamlı bir seçenekler listesini sunacak. Ancak Euronews’e bilgi veren AB diplomatları, üye ülkeler genelinde Tel Aviv’e karşı herhangi bir somut adım atma konusunda ciddi bir isteksizlik olduğunu vurguluyor.
Euronews’in erişim sağladığı ve Kallas’ın ofisince hazırlanan belgeye göre, sunulacak 10 seçenek arasında vize muafiyetli seyahatin durdurulması ve İsrail’in AB-İsrail Ortaklık Anlaşması’nı ihlal ettiği gerekçesiyle Yahudi yerleşimlerinden yapılan ithalatın engellenmesi gibi tedbirler bulunuyor.
Yasal zeminleri ve onay prosedürleriyle birlikte listelenen önerilerden bazıları, AB’nin 27 üye devletinin tamamının oybirliğiyle desteğini zorunlu kılıyor. Bu öneriler arasında AB-İsrail Ortaklık Anlaşması’nın bütünüyle askıya alınması, İsrail ile siyasi diyaloğun sonlandırılması ve Tel Aviv’in AB programlarına erişiminin kesilmesi gibi seçenekler yer alıyor.
Bununla birlikte belgede, “ticari imtiyazların askıya alınması” ve AB-İsrail Havacılık Anlaşması’nın durdurulması gibi, nitelikli çoğunluk oyuyla kabul edilebilecek başka seçenekler de sıralanıyor. Bu tür bir karar için, toplam AB nüfusunun asgari yüzde 65’ini temsil eden üye ülkelerin yüzde 55’inin onayı gerekiyor.
Bu belge, Kallas’ın, İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’daki eylemleriyle anlaşmayı ihlal ettiğini tespit eden AB-İsrail Ortaklık Anlaşması’nın insan hakları maddesine yönelik bir inceleme başlatma çabalarının bir neticesi olarak ortaya çıktı. Bir AB diplomatının ifadesine göre, Kallas başlangıçta bakanlara beş seçenek sunmayı planlarken, daha sonra listeyi ikiye katlayarak “üye devletlerin Komisyon teklifine gerek kalmadan tek başlarına uygulayabilecekleri önlemleri de dahil etmeye” karar verdi.
Euronews’e demeç veren diplomatlar, üye devletlerin çeşitli sebeplerden ötürü bu eylem seçeneklerinden herhangi birini destekleme ihtimalinin zayıf olduğunu belirtiyor.
İlk olarak, bazı ülkeler AB’nin, Gazze’ye yardım akışını artırmak amacıyla geçen hafta Kallas’ın öncülüğünde varılan anlaşmanın sonuçlarını beklemesi gerektiği konusunda ısrarcı. AB tarafından perşembe günü yayımlanan bir açıklamada, Gazze’ye insani yardım girişinde “önemli” bir ilerleme kaydedildiği, bu kapsamda gıda taşıyan kamyon sayısının arttığı ve “yardım görevlilerinin yaşamlarının korunduğu” ilan edilmişti. Kallas’ın sözcüsü cuma günü yaptığı açıklamada, bu anlaşmanın bir sonucu olarak İsrail’in Zikim sınır kapısını açtığını, yakıt girişine müsaade ettiğini ve “Ürdün yolunun yeniden faaliyete geçmesiyle” su boru hatlarını tamir ettiğini aktardı.
Yeni insani yardım anlaşmasının sonuçları bekleniyor
İkinci olarak, AB bu meselede halen derin bir bölünme yaşıyor. Çek Cumhuriyeti, Almanya, Macaristan ve İtalya gibi birçok ülke, sahadaki durumda iyileşme görülmesi halinde İsrail’e yaptırım uygulanmasına sıcak bakmıyor ve AB-İsrail Ortaklık Anlaşması’nın kısmen ya da tamamen askıya alınması düşüncesine karşı çıkıyor. Diğer taraftan İrlanda ve İspanya gibi ülkeler ise İsrail’e karşı harekete geçilmesi konusunda daha istekli bir tutum sergiliyor. Hatta İrlanda, Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinden gelen ithalatı denetlemeye başlayarak bu yönde adım atan ilk AB ülkesi oldu.
Birçok diplomat için bundan sonraki adımlar, İsrail’in geçen hafta imzalanan insani yardım anlaşmasını ne ölçüde uygulayacağına bağlı olacak. Bir diplomat, “Kallas, İsraillilere bunun yalnızca kağıt üzerinde bir anlaşma olamayacağını ve sahada hayata geçirilmesi gerektiğini ısrarla belirtti” dedi. Bir başka AB diplomatı ise durumu, “Bu, İsrail’in Kallas planını sahada uygulamaya koyup koymayacağına göre şekillenecek” sözleriyle özetledi. Üçüncü bir diplomat, “Salı gününe kadar bazı neticeler görebilirsek, bunun İsrail’in anlaşmayı kabul ettiğine ve uygulamaya niyetli olduğuna dair mühim bir sinyal olacağını düşünüyorum” şeklinde konuştu. Aynı diplomat, duyuruya rağmen İsrail’in hava saldırılarının ve ablukasının sürdüğüne de dikkat çekti.
İsrail ordusu, Gazze operasyonunu 7 Ekim 2023’te Hamas’ın düzenlediği ve yaklaşık 1.200 kişinin hayatını kaybettiği, 251 kişinin de rehin alındığı saldırının ardından başlatmıştı. Hamas yönetimindeki sağlık bakanlığının verilerine göre, o tarihten bu yana süren İsrail saldırılarında Gazze’de en az yaklaşık 58 bin kişi yaşamını yitirdi.