Merkez Bankası’nın resmi blog platformu “Merkezin Güncesi”nde, “Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar” adıyla yeni bir çalışma kamuoyuyla paylaşıldı. Yardımcı ekonomistler Ece Taşan Özel ile Orhun Özel ve araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından hazırlanan analizde, kartla gerçekleştirilen harcamaların, sunduğu yüksek frekanslı ve güncel bilgiler sebebiyle kritik bir takip aracı haline geldiğinin altı çizildi.
KARTLI HARCAMALAR VE TALEP EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ BAĞ ZAYIFLADI MI?
Rapora göre, kartla yapılan harcamalar ile özel tüketim verileri 2021 senesine dek benzer bir eğilim sergiliyordu. Fakat son dönemde, kartlı harcamalardaki yükselişin özel tüketim gidişatından önemli ölçüde farklılaştığı gözlemlendi. Bu ayrışmanın arkasındaki ana etkenin yalnızca talepteki bir artış olmadığı, aynı zamanda tüketici alışkanlıklarındaki köklü bir dönüşüm olduğu belirtiliyor. Bu dönüşüm, nakit kullanımından kartlı ödemelere geçişin ivme kazanması olarak ifade ediliyor.
NAKİT KULLANIMI AZALIRKEN KART TERCİHİ YÜKSELİYOR
Analizde, tüketicilerin bu eğiliminin altında yatan başlıca faktörler sıralanıyor. Dijitalleşmenin ilerlemesi, temassız ödeme sistemlerinin popülerlik kazanması ve yüksek enflasyon ortamında nakit taşımanın getirdiği külfet, bu nedenlerin başında geliyor. Söz konusu etkenler kart kullanım sıklığını süratle yükseltirken, bu durum harcama istatistiklerine direkt olarak tesir etti.
TALEBİ DAHA İSABETLİ ANALİZ ETMEK İÇİN YENİ BİR METODOLOJİ
TCMB uzmanları, talep dinamiklerine dair isabetli bir yorumlama yapabilmek adına, kart kullanım oranının bir zaman serisi şeklinde tahmin edilmesinin zorunlu olduğunu dile getirdi. Bu metodolojiyi geliştirmek amacıyla akaryakıt sektörü baz alındı. Sektörün seçilme nedeni, hem toplam satış hacimlerine hem de kartla yapılan ödeme verilerine aynı anda erişimin mümkün olmasıydı. Akaryakıt verilerinden türetilen kart kullanım oranı, daha sonra diğer sektörlere de uyarlanarak toplam kartlı harcama verilerinin “ödeme tercihi etkisinden arındırılması” mümkün kılındı. Bu yöntemle elde edilen düzeltilmiş veri serisinin, tüketimdeki genel eğilimleri çok daha doğru bir şekilde gösterdiği belirtiliyor.
DÜZELTİLMİŞ VERİLER DAHA MUTEDİL BİR TABLO ORTAYA KOYUYOR
Analizin bulgularına göre, ödeme alışkanlıkları etkisi arındırılarak düzeltilmiş kartlı harcama verileri, son dönemdeki parasal sıkılaşmanın bir sonucu olarak özel tüketimde görülen ılımlı seyri daha isabetli bir şekilde yansıtıyor. Bu düzeltme yapılmadığında, yalnızca artan kart kullanımı sebebiyle talebin gerçekte olduğundan daha kuvvetli algılanma riski bulunuyor.
TCMB’YE GÖRE HARCAMA İSTATİSTİKLERİNİN ANALİZİNDE YENİ BİR YAKLAŞIM
Çalışmanın sonuç bölümünde, kartlı harcamaların bir talep göstergesi olarak önemini muhafaza ettiği, fakat yorumlama yapılırken tüketici ödeme alışkanlıklarındaki değişimin kesinlikle dikkate alınması gerektiğinin altı çiziliyor. Yapılan bu düzeltme sayesinde, harcama verilerinin özel tüketim eğilimleriyle çok daha uyumlu bir tablo sunduğu ifade ediliyor.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Sorumluluk Beyanı