Gizemli Alerjiler: Bir Başkasının Vücudu Tetikleyici Olduğunda
ABD’nin Ohio eyaletinde yaşayan 43 yaşındaki Maura, bu sıra dışı sorunun 20’li yaşlarında başladığını anlatıyor. “Korunmasız cinsel ilişkiden sonra cinsel organımda yanma olduğunu fark ettim” diyor. Maura, mahremiyetini korumak amacıyla gerçek adı kullanılmadan, bu durumu partnerine anlatmaktan çekindiğini belirtiyor. Kişisel bakım ürünlerini değiştirmesine rağmen sorun kötüleşerek şişlik ve kızarıklığa dönüştü ve tüm bu belirtiler yalnızca spermle temas ettiğinde ortaya çıkıyordu.
Sonunda partnerinden ayrılan Maura, sürekli prezervatif kullanan yeni bir partnerle birlikte olmaya başladı. Ancak bir gece yaşananlar durumu tamamen değiştirdi.
“Bir gece cinsel ilişkiye girdikten sonra yatakta uzanıyordum ve birden dilim şişmeye başladı. Partnerim ne olduğunu gördü ve ‘Boğuluyorsun’ diye bağırmaya başladı ve astım spreyimi kaptı. Spreyi ağzımın köşesine sokmayı başardı ve sıkmaya başladı. Şanslıydım çünkü hâlâ ilacı ciğerlerime çekebilecek kadar nefes alabiliyordum.”
Astım ve çeşitli alerjileri olan Maura, o gece prezervatifte bir sızıntı olduğuna inanıyor. Bu olaydan sonra hem kendisi hem de partneri çok daha dikkatli hale geldi. Maura, başına gelene kadar sperm alerjisi gibi bir durumun varlığından habersizdi.
Tenden Yayılan Alerjenler ve Kimyasal Tepkimeler
Bazı durumlarda, bir insana karşı gelişen alerji, o kişinin vücudundaki dış ürünlerden kaynaklanabilir. Örneğin, deodorantlar ve traş losyonları gibi sentetik kokular tetikleyici olabilir; 150’den fazla koku temas alerjisiyle ilişkilendirilmiştir. Ancak tetikleyici her zaman bu kadar net değildir. Ağır düzeyde mast hücresi aktivasyon sendromu olan Amerikalı bir kadın, eşinin doğal kokusuna karşı alerjik reaksiyon geliştirmişti.
Avusturya’daki Kepler Üniversitesi Hastanesi’nden Dr. Sabine Altrichter, bu sendroma sahip bazı hastaların doğal vücut kokularına ve diğer insanların teninden yayılan kimyasallara duyarlı olabildiğini belirtiyor. Tenimiz, vücut kokusuna katkıda bulunan çok sayıda kimyasal salgılar. Bunlar arasında boya ve plastik yapımında kullanılan tolüen gibi maddeler de bulunabilir.
PATM Sendromu: Başkalarını Etkileyen Gizemli Durum
“İnsanlar Bana Alerjik” (PATM) sendromu, bu alandaki en ilginç ve izole edici durumlardan biridir. Bu sendromu yaşayan kişilerin yanında bulunan insanlar öksürme ve boğulma gibi alerjik reaksiyonlar gösterir. 2023’te Japonya’daki Tokai Üniversitesi’nden Yoshika Sekine ve ekibi, PATM hastalarının teninden salınan gazları inceledi. İncelenen 75 ten gazı arasında en yoğun olanı tolüendi. Araştırmaya göre, PATM hastaları bu kimyasalı normal insanlara kıyasla 39 kat daha fazla salıyordu.
“Tolüen solunum sırasında havadan alınıyor. Zararlı bir madde olduğundan genelde karaciğerde işleniyor ve idrarla atılıyor. Fakat PATM hastalarında tolüen işleme kabiliyeti az ve bu nedenle kanda toplanıyor ve ten yoluyla salınıyor” diyor Sekine.
Vücut Sıvılarıyla Taşınan Alerjiler
Alerjik reaksiyonlar, vücut sıvılarında taşınan belirli alerjenlerle de tetiklenebilir. İngiltere’de yaşanan bir vakada, Brezilya cevizine alerjisi olan bir kadın, saatler önce kuruyemiş yemiş bir erkekle cinsel ilişkiye girdikten sonra kurdeşen ve solunum güçlüğü yaşamıştır. Bu durum, erkeğin ilişkiden önce dişlerini ve tenini temizlemesine rağmen gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, ağır kabuklu yemiş alerjileri öpüşme yoluyla da tetiklenebilir.
Sperm Alerjisi: Seminal Plazma Aşırı Duyarlılığı
Ancak dış alerjenlerin ötesinde, vücut sıvılarının kendisindeki proteinler de reaksiyonlara neden olabilir. Bunlardan en bilineni, sperm alerjisi ya da bilimsel adıyla seminal plazma aşırı duyarlılığıdır. Bu durumla temas eden kişilerde kaşıntı ve kurdeşenden, hayatı tehdit eden anaflaktik şoka kadar çeşitli semptomlar görülebilir. Geçen yıl yapılan bir çalışmaya göre, bu durum genelde 20’li ve 30’lu yaşlardaki insanları etkiliyor ve kayıtlara geçen vaka sayısı 100’den az.
Cincinnati Üniversitesi’nden alerji ve immunoloji uzmanı Prof. Jonathan Bernstein, bu hassasiyetin spermin kendisinden değil, prostatta bulunan ve seminal plazmada yer alan bir antikordan kaynaklandığını belirtiyor. Bernstein, bu hastalıkta iyi hayvan modelleri olmadığını veya geniş kapsamlı bir çalışma için yeterli hasta bulunmadığını vurguluyor.
Semptomlar lokalize (vajina çevresinde) veya sistemik olabilir. Bernstein, hastalarının yaşadığı acıyı şöyle tanımlıyor:
“Asit gibi olduğunu söylüyorlar. Bir hastam ise yaşadıklarını ‘vajinama binlerce iğne saplanıyormuş gibi’ diye tanımladı.”
Tedavi Seçenekleri ve Çözüm Arayışları
Prof. Bernstein, daha önce partnerin sperminin hastanın hassasiyetini gidermek için deriye enjekte edildiği pahalı bir yöntem denemiş. Ancak ekibiyle birlikte daha etkili bir yöntem geliştirdi. Bu yeni yöntemde, seminal sıvı seyreltilerek 15 dakikalık aralıklarla hastanın vajinasına uygulanıyor ve doz giderek artırılıyor. Bernstein, “Sonuçta hastalar çok fazla sistemik reaksiyon göstermiyor ve en azından bir partnerle prezervatifsiz cinsel ilişkiye girebiliyorlar” diyor.
Servikovajinal Sıvı Alerjisi: Göz Ardı Edilen Bir İhtimal
Polonya’daki Nicolaus Copernicus Üniversitesi’nden Doç. Marek Jankowski ise neredeyse hiç araştırılmamış bir başka potansiyel alerjiyi, servikovajinal sıvıya karşı alerjiyi gündeme getiriyor. Jankowski, cinsel ilişkiden sonra genital bölgede ve yüzde kaşıntı yaşayan bir hastayı tedavi ettiğini anlatıyor. 2017’de yaptığı bir çalışmada, görüştüğü dermatologların beşte birinin benzer vakalarla karşılaştığını tespit etti. Jankowski, bu durumun sperm alerjisi kadar yaygın olabileceğini ve sadece ABD’de on binlerce kişiyi etkileyebileceğini tahmin ediyor, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Alerjilerin İlişkiler Üzerindeki Derin Etkisi
Bu nadir alerjiler, yaşayanlar için ağır sonuçlar doğurabiliyor. Maura, sperm hassasiyetinin, partneriyle çocuk sahibi olmama kararlarında önemli bir rol oynadığını söylüyor. Partneri prezervatif kullanmayı sorun etmese de durumun duygusal bir yükü var.
Maura, partneri için “Sadece onun spermine alerjik olmamdan gücendiğini söyledi” diyor ve ekliyor: “Bunun için beni suçlamıyor, sadece evreni.”