Türkiye’nin İpek Böceği Yumurtası Üretim Üssü: Bursa

Bursa Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (KOZABİRLİK), Bursa Tarım ve Orman Müdürlüğü çatısı altında faaliyet gösteren “İpek Böceği Yumurtası Üretim İşletmesi” ile dünyanın önde gelen ipek böceği yumurtası üreticileri arasında yer alıyor. Bu merkezde hem hibrit hem de damızlık yumurta üretimi gerçekleştiriliyor. Tesis, yüksek ipek verimine sahip Çin ırkı ile hastalıklara karşı dirençli Japon ırkı ipek böceklerini çiftleştirerek hibrit yumurtalar elde ediyor. Bu üretimle Türkiye’nin ipek böceği yumurtası talebinin tamamı karşılanmaktadır. İşletmeye köylerdeki yetiştiricilerden getirilen kozalar, işçiler tarafından özenle tek tek kesilir. Kozaların içinden çıkan ve böceğin kelebek olmadan önceki başkalaşma evresi olan krizalitler, cinsiyetlerine göre ayrıştırılır. Krizalitler kelebeğe dönüştükten sonra dişi ve erkek kelebekler çiftleşmeleri için bir araya getirilir. Bu birleşmeden doğan hibrit yumurtalar, ertesi yıl üreticilere ücretsiz olarak dağıtılır. İhtiyaç fazlası yumurtalar ise ihraç edilir. Ayrıca, ırkların saflığını korumak amacıyla kendi içlerinde çiftleştirilmesiyle damızlık ipek böceği yumurtası üretimi de yapılmaktadır. KOZABİRLİK Tohum Üretim İşletmesi Müdürü Ardahan Erdemir, Türkiye’nin ihtiyacı olan tüm ipek böceği yumurtasını ürettiklerini belirtti.Erdemir, sürecin bir önceki yıl elde edilen yumurtaların böcek olarak üreticilere verilmesiyle başladığını, besleme sonunda oluşan kozaların satın alındığını ifade etti. Erdemir, “Gelen kozaları kesip içindeki pupa halindeki krizalitleri erkek ve dişi olarak ayırıyoruz. Kelebekler çıktıktan sonra çiftleştirerek yumurtaları elde ediyoruz. Bu döngüyü her sene tekrarlamak zorundayız, çünkü ırkların devamlılığı buna bağlıdır.” dedi. Üretim sürecinin 15-20 gün sürdüğünü ve bu dönemde ihtiyaca göre 120 ila 130 kişinin istihdam edildiğini ekledi. Günlük yaklaşık 250 kilogram koza işleme kapasitesine sahip olduklarını belirten Erdemir, “Bu çalışma sonucunda Türkiye’nin ihtiyacını karşılıyoruz ve bazı yıllar yumurta ihracatı da yapıyoruz.” diye konuştu. Erdemir, Türkiye’de bu nitelikte başka bir tesis bulunmadığını vurgulayarak, “Dünyada kendi ipek böceği yumurtasını üretebilen 5-6 ülkeden biriyiz ve her sene bu şekilde devam ediyoruz.” dedi.Hibrit yumurta üretiminin yanında damızlık yumurta üretimini de gerçekleştirdiklerini aktaran Erdemir, bu sürecin farklı işlediğini şöyle anlattı: “Damızlık yumurta üretiminde farklı bir yol izliyoruz. Gelen kozalar arasından ırk özelliklerini en iyi taşıyanları seçip, dişi-erkek ayrımı yapmadan kendi aralarında çiftleşmeye bırakıyoruz. Çiftleşme sonrası dişi kelebekleri ‘selül’ adını verdiğimiz özel kesekağıtlarına koyuyoruz ve her kelebek yumurtalarını buraya bırakıyor.” Erdemir, bu şekilde seçilen damızlıkların bir sonraki sene yine damızlık yumurta üretimi için kullanıldığını, hibrit yumurtalardan çıkan böceklerin ise ipek üretimi için kozalar ördüğünü söyledi. KOZABİRLİK Genel Müdürü Mustafa Çakır ise işletmenin dünyadaki 7 tesisten biri olduğunu belirterek tesisin önemine dikkat çekti.Türkiye’nin kendi yumurtasını üretebilen nadir ülkelerden biri olduğunu vurgulayan Çakır, “Yıllık yaklaşık 5 bin kutu üretim yapıyoruz. İhtiyatlı davranarak üretimi biraz fazla tutuyoruz. Fazla olan yumurtaları iklimi bize yakın Yunanistan ve Bulgaristan gibi ülkelere satıyoruz. Buradaki üretimi, bir sonraki yıl üretim yapacak çiftçilere kutu bazında ücretsiz veriyoruz. Burası ipekçiliğin en kritik noktasıdır.” dedi. Çakır, ipek üretimi için yumurta üretiminin zorunlu olduğunu belirterek şunları ekledi: “Bazı ülkeler ipek böceği yumurtasını ithal ediyor, ancak biz bu konuda dışa bağımlı değiliz. Kendi yumurtamızı kendimiz üretiyoruz. 1963 yılından beri burada hibrit yumurta üretimi yapılıyor. Anadolu’da 1500 yıllık bir ipek böcekçiliği geçmişi var. Hastalıklara dayanıklı bir ırkla ipek kalitesi yüksek diğer bir ırkı çaprazlayınca, yani hibritleştirince, çok daha verimli ipek böceği yumurtası elde ediliyor. Bu hibrit yumurtaların ördüğü bir kozadan 1500-1600 metre ipek ipliği çıkıyor.”