BM Raportörü Albanese’den AB’ye ‘Yasal Yükümlülük’ Uyarısı
Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese, Avrupa Birliği’nin (AB) İsrail ile mevcut Ortaklık Anlaşması’nı askıya almasının yasal bir ‘yükümlülük’ olduğunu belirterek Birliğe bu yönde somut adımlar atması için çağrıda bulundu. Albanese, bu açıklamaları Belçika’nın başkenti Brüksel’de gerçekleşen ve anlaşmanın da gündemde olduğu AB Dışişleri Bakanları Toplantısı sırasında sosyal medya platformu X üzerinden yaptı.
Albanese, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın AB-Güney Komşuluk Bölgesi Bakanlar Toplantısı’nı ‘tarihi’ olarak nitelemesine karşılık, asıl tarihi gelişmenin ‘İsrail’in işgalinin ve apartheidının ortadan kalkmasına yol açacak bir toplantı’ olacağını belirtti. Raportör, İsrail’in insan haklarını ihlal edip etmediği tartışmasının “gereksiz ve gülünç” olduğunu, zira bu konunun Uluslararası Adalet Divanı ve çok sayıda BM kuruluşu tarafından zaten karara bağlandığını vurguladı.
Ekonomik İlişkiler ve ‘Suç Ortaklığı’ İddiası
Yeni araştırmaların AB’nin sadece İsrail’in en büyük ticaret ortağı olmakla kalmayıp, aynı zamanda en büyük yatırım ortağı olduğunu da ortaya koyduğunu belirten Albanese, bu durumun anlaşmanın askıya alınmasını daha da acil kıldığını ifade etti. Albanese, AB’nin 2023-2024 döneminde İsrail’e yaptığı ihracatın 1,2 milyar avro arttığını ve bu duruma son verilmesi gerektiğini savundu.
“İşgal, apartheid ve soykırımla ayrılmaz şekilde bağlantılı bir ekonomiyle ticareti sürdürmek suç ortaklığıdır. Uluslararası hukuk düzeninin çöküşünü onaylamak anlamına gelir.”
Albanese, AB’nin Filistin ve kendi halklarına karşı “ahlaki ve hukuki başarısızlığının” açıkça görüldüğünü kaydederek, Birliğin ya “bu korkunç lekeyi derinleştireceğini” ya da “temsil ettiğini iddia ettiği değerlere nihayet sahip çıkacağını” söyledi.
AB’nin Karar Süreci ve Üye Ülkelerin Tutumu
AB üyesi ülkelerin dışişleri bakanları, işgal altındaki Filistin topraklarındaki insan hakları ihlalleri nedeniyle İsrail’e karşı olası yaptırımları değerlendirmek üzere Brüksel’de bir araya geldi. Hollanda’nın teklifi üzerine AB, 20 Mayıs’ta İsrail ile Ortaklık Anlaşması’nı “insan haklarına ve uluslararası hukuka uyma” şartı çerçevesinde incelemeye almıştı. Yüksek Temsilci Kaja Kallas’ın, 23 Haziran’da yaptığı “İnceleme çok açık, (Gazze’deki) durumu iyileştirmeliyiz ve İsrail ikinci maddeyi (insan hakları şartı) ihlal ediyor” açıklaması, toplantının ana gündem maddelerinden birini oluşturdu.
Anlaşmanın Geleceği Ne Olacak?
Anlaşmanın tamamen askıya alınması oy birliği gerektirdiği için bu ihtimal zayıf görülüyor. Ancak serbest ticaret, araştırma, teknoloji ve siyasi diyalog gibi farklı başlıkları içeren anlaşmanın, nitelikli çoğunluk gerektiren bazı hükümlerinin askıya alınması masadaki seçenekler arasında yer alıyor.
- Anlaşmanın askıya alınmasını destekleyen ülkeler: İspanya, İrlanda, Slovenya
- Anlaşmanın askıya alınmasına karşı çıkan ülkeler: Almanya, Avusturya, Çekya, Macaristan
