Elazığ’da Fidan Çukuru 1700 Yıllık Tarihi Ortaya Çıkardı
Elazığ’ın Salkaya köyünde bir tarla sahibinin fidan dikmek amacıyla açtığı çukur, bölge tarihini değiştirecek bir keşfe yol açtı. Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde yürütülen çalışmalar, 2023 yılında tesadüfen bulunan Roma dönemi taban mozaiğinin ardından yeni bir tarihi yapıyı gün yüzüne çıkardı.
Jeoradar Taramasıyla Yeni Yapı Tespit Edildi
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Elazığ Müze Müdürlüğü, ilk olarak bulunan renkli ve hayvan figürlü taban mozaiğinin çevresinde başka tarihi kalıntıların olabileceği şüphesiyle yer altı görüntüleme radarı (jeoradar) ile detaylı bir çalışma başlattı. Bu teknolojik tarama sonucunda, tarihi mozaiğin yaklaşık 70 metre güneyinde, farklı bir tarlanın altında yeni bir yapı olduğu belirlendi.
Arkeolojik Kazılarla Gün Yüzüne Çıkan Roma Hamamı
Yapılan tespitin ardından başlatılan arkeolojik kazılar, yaklaşık 1700 yıllık olduğu değerlendirilen bir Roma hamamını ortaya çıkardı. Toplam 75 metrekare büyüklüğündeki bu kompleks yapı, dönemin ileri mühendislik tekniklerini gözler önüne seriyor. Hamamın içerisinde alttan ısıtmalı sistem, soğuk, ılık ve sıcak bölümler, terleme odaları, havuzlar ile temiz ve atık su kanalları gibi bölümler eksiksiz bir şekilde bulundu.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Demirdağ, keşfin önemini şu sözlerle vurguladı:
“Bölgede önemli buluntulara rastladık. Bu buluntular ve izler çerçevesinde arkadaşlarımız bu yıl kazılara devam ettiler. Taban mozaiğinin 70 metre güney kısmında çok önemli bir yapıya rastladık. Bu bölgede bir ilk diyebileceğimiz Roma hamamına denk geldik. Özellikleri bakımından o dönemin üst düzey yönetici sınıfına ait olan, klasik bizim hamam kültürümüze benzer ılık, soğuk ve sıcak bölümlerden oluşan, alttan ısıtmalı, o dönemin tekniği açısından üst düzey bir yapısı olan Roma hamamını keşfettik. Baktığımızda genel olarak bölgenin bir şehir yerleşim alanı olduğunu tahmin ediyoruz.”
Planlı Mühendislik Harikası: Hipokaust Sistemi
Kazı alanı sorumlusu arkeolog Emre Çayır, bu yapının Elazığ sınırları içerisinde bir ilk olduğunu ve mimari planlamasının günümüze kadar korunarak ulaşmasının büyük bir şans olduğunu belirtti. Çayır, arpa ve buğday ekilen düz bir araziden böylesine önemli eserlerin çıkmasının şaşırtıcı olduğunu ifade etti.
Hamamda kullanılan ısıtma sisteminin, Romalıların icadı olan Hipokaust (hypocaustum) olduğunu açıklayan Çayır, sistemin detaylarını paylaştı:
“Soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümleri dediğimiz kısımlar günümüze kadar tam sistemli ve planlı mühendislikle ulaşmış. Bu yönüyle hamamın gerçekten özellikli ve önemli bir yapı olduğunu söyleyebiliriz.”
Yapının duvarlarının kesme taş örgülü olduğu ve inşasında kireçtaşı ile bazalt blokların kullanıldığı belirtildi. Bu tarihi hamam, sadece dönemin inşaat tekniklerine ışık tutmakla kalmıyor, aynı zamanda bölgedeki sosyal yaşam, su kültürü ve halk sağlığına verilen önem hakkında da değerli bilgiler sunuyor.