Fiziksel Aktivitenin Ölüm Riski Üzerindeki Etkisi
British Journal of Sports Medicine adlı dergide yayımlanan kapsamlı bir inceleme, yetişkinlik boyunca sürekli aktif kalmanın veya zamanla fiziksel aktiviteyi artırmanın sağlık üzerindeki muazzam etkilerini gözler önüne serdi. Araştırmaya göre, düzenli fiziksel aktivite, herhangi bir nedene bağlı ölüm riskini yüzde 20 ila yüzde 40 oranında düşürüyor. Daha da çarpıcı olan bulgu ise düzenli egzersiz yapanların kalp hastalıklarından ölme riskinin, hareketsiz bireylere kıyasla yüzde 30 ila yüzde 40 arasında azalmasıdır.
Önceki araştırmaların aksine, bu çalışma insanların egzersiz alışkanlıklarını tek bir zaman diliminde değil, yıllar boyunca takip ederek fiziksel aktivitenin yaşam süresi üzerindeki uzun vadeli etkisini daha net bir şekilde ortaya koymuştur.
Araştırmanın Kapsamı ve Metodolojisi
Queensland Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, sekiz büyük tıbbi veritabanını tarayarak ilgili çalışmaları belirledi. Nihai sistematik derlemeye, dünya genelinden milyonlarca katılımcıyı içeren toplam 85 çalışma dahil edildi.
Katılımcı Grupları ve Veri Analizi
Bu analiz, kişilerin egzersiz alışkanlıklarını zaman içinde birden çok noktada izleyen araştırmalara odaklandı. Katılımcılar aktivite düzeylerine göre dört ana gruba ayrıldı:
- Sürekli aktif kalanlar
- Aktivite düzeyini zamanla artıranlar
- Aktivite düzeyini zamanla azaltanlar
- Tamamen hareketsiz kalanlar
Farklı çalışmaların verilerini karşılaştırabilmek amacıyla, fiziksel aktiviteler ‘dinlenme üzeri harcanan enerji’ adı verilen standart bir ölçüye çevrildi. İncelenen 85 çalışmanın 77’si genel ölüm oranlarını, 34’ü kalp hastalıklarıyla ilgili ölümleri ve 15’i ise kanserle ilgili ölümleri inceledi.
Tutarlılık: Sağlık İçin En Büyük Kazanç
Çalışmada, en belirgin faydayı sürekli aktif kalan bireylerin gördüğü saptandı. Bu kişiler, hareketsiz kalanlara kıyasla tüm nedenlere bağlı ölüm riskinde yüzde 29 oranında bir azalma gösterdi. Sadece ‘boş zaman egzersizi’ olarak tanımlanan iş dışı fiziksel aktiviteler incelendiğinde ise bu azalma oranı yüzde 39’a ulaştı.
Sonradan Başlamak Bile Hayat Kurtarıyor
Aktivite düzeyini zamanla artıran kişilerde ölüm riskinin yüzde 22 ila yüzde 27 oranında düştüğü gözlemlendi. Bu sonuç, yaşamın ilerleyen dönemlerinde egzersiz yapmaya başlamanın ne kadar önemli ve faydalı olduğunu göstererek milyonlarca yetişkin için umut verici bir mesaj sunuyor. Ancak zamanla fiziksel aktivitesi azalan kişiler için sonuçların daha belirsiz olduğu ve kanıtların net olmadığı belirtildi.
Aktivitenin Hastalıklar Üzerindeki Etkisi
Kalp Hastalıkları
Kalp ve damar sağlığı, sürekli fiziksel aktiviteye en güçlü tepkiyi verdi. Sürekli aktif bireylerin kardiyovasküler hastalıklardan ölme riski yaklaşık yüzde 40 oranında azalırken, aktivite düzeyini sonradan artıranlarda bu oran yaklaşık yüzde 30 olarak bulundu.
Kanser Riski
Kanser ölümleri ile fiziksel aktivite arasında daha zayıf bir ilişki tespit edildi. Sürekli aktif kalan bireylerde kanserden ölüm oranının yaklaşık %25 daha düşük olduğu, ancak çalışmalar arasında bu konuda daha fazla tutarsızlık gözlendiği ifade edildi.
Haftada Ne Kadar Egzersiz Yapılmalı?
Çalışmanın en pratik bulgularından biri, ‘ne kadar egzersizin ne kadar fayda sağladığı’ sorusuna getirdiği yanıttır. Araştırmaya göre, ölüm riskindeki en büyük azalma, haftada 150 ila 300 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapılmasını öneren temel sağlık kılavuzlarına uyulduğunda gerçekleşti.
Bununla birlikte, bu düzeyin altında egzersiz yapan ama bunu istikrarlı bir şekilde sürdüren kişilerin de önemli sağlık faydaları gördüğü vurgulandı. Veriler, en keskin düşüşün tamamen hareketsiz bir yaşamdan orta düzeyde aktif bir yaşama geçildiğinde yaşandığını, çok yüksek aktivite seviyelerinde ise faydanın artış hızının yavaşladığını gösterdi.