Gaz Çıkarmanın Ardındaki Gerçekler
Gaz çıkarmak, çoğu zaman utanç verici bir durum olarak görülse de aslında son derece doğal ve sağlıklı bir vücut fonksiyonudur. Bir insan günde ortalama 5 ila 15 kez gaz çıkarır. Hatta gaz yapan yiyeceklerin tüketilmesi, sağlıklı bir beslenme düzeninin göstergesi bile olabilir. Çünkü bu tür gıdalar genellikle kalp sağlığını destekleyen, lif açısından zengin ve karmaşık karbonhidratlar içerir. Vücudumuz bu karbonhidratları tam olarak sindiremese de bağırsaklarımızdaki faydalı bakteriler onları parçalayarak enerjiye dönüştürür.
Peki, hangi yiyecekler daha fazla gaz üretimine neden olur, gazın kötü kokmasının sebebi nedir ve hangi durumlarda bir uzmana danışmak gerekir? İşte detaylar.
Şişkinlik ve Gaza Neden Olan 8 Yiyecek
1. Yağlı Yiyecekler
Yağlı gıdalar, sindirim sürecini yavaşlatarak yiyeceklerin midede daha uzun süre kalmasına yol açar. Bu durum, fermantasyona ve kötü kokulu gaz oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle yağlı etler, sülfür içeren metiyonin adlı bir amino asit bakımından zengindir. Bağırsak bakterileri bu sülfürü, çürük yumurta kokusuyla bilinen hidrojen sülfide dönüştürür. Bu da sadece etten değil, diğer yiyeceklerden kaynaklanan gazın da kokusunu ağırlaştırır.
2. Baklagiller
Fasulye, mercimek gibi baklagiller hem yüksek lif içerir hem de vücudun kolayca sindiremediği rafinoz adı verilen karmaşık bir şeker barındırır. Bu şekerler doğrudan bağırsaklara ulaşır ve burada bakteriler için bir enerji kaynağı haline gelir. Bu süreç sonucunda hidrojen, metan ve kötü kokulu sülfür gazları açığa çıkar.
3. Yumurta
Yaygın kanının aksine yumurta, çoğu kişide doğrudan gaza neden olmaz. Ancak sülfür yüklü metiyonin içerdiği için gaz yapan fasulye veya yağlı etler gibi yiyeceklerle birlikte tüketilmesi önerilmez. Eğer yumurta tükettikten sonra şişkinlik ve gaz yaşıyorsanız, bu durum yumurtaya karşı bir intoleransınız veya alerjiniz olduğuna işaret edebilir.
4. Soğan ve Sarımsak
Soğan, sarımsak, enginar ve pırasa gibi sebzeler, fruktan adı verilen bir karbonhidrat türü içerir. Fruktanlar, birçok kişide gaz ve şişkinliğe yol açabilen bileşiklerdir.
5. Süt ve Süt Ürünleri
İnek ve keçi sütünden yapılan peynir, yoğurt gibi süt ürünleri laktoz şekeri içerir. Bu şekerin sindirilememesi gaz birikimine neden olabilir. Dünya nüfusunun yaklaşık %65’inin belirli bir düzeyde laktoz intoleransı olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle süt ürünleri tüketimi, pek çok bireyde şişkinlik ve gaz şikayetlerini tetikleyebilir.
6. Buğday ve Tam Tahıllar
Yulaf ve buğday gibi tahıllar, gaz yapıcı fruktanlar ve lif içerir. Bu sebeple ekmek, makarna ve diğer tam tahıllı ürünler gaz oluşumunu artırabilir. Ayrıca buğday, arpa ve çavdar gibi bazı tahıllarda bulunan glüten, glüten intoleransı olan kişilerde gaz ve şişkinliğe neden olabilir.
7. Brokoli, Karnabahar ve Lahana Grubu
Brokoli, karnabahar, lahana, Brüksel lahanası gibi turpgiller ailesinden sebzeler lif açısından oldukça zengindir. Bu yüksek lif miktarı, vücudun sindirim sistemi için zorlayıcı olabilir. Ancak bağırsak bakterileri bu lifleri enerjiye dönüştürmeyi sever ve bu süreç gaz üretimiyle sonuçlanır. Bu sebzelerin çoğu aynı zamanda sülfür içerdiğinden, oluşan gazın kokusu da keskin olabilir.
8. Meyveler
Elma, armut ve mango gibi meyveler, fruktoz adı verilen doğal bir şeker içerir. Bazı insanlar fruktozu sindirmekte zorlanır ve bu meyveleri tükettiklerinde gaz sorunu yaşayabilirler. Fruktoz intoleransı, laktoz intoleransı kadar yaygın olmasa da dikkate alınması gereken bir durumdur.
Gaz ve Şişkinlik Nasıl Azaltılabilir?
Meyve, sebze ve baklagiller gibi sağlıklı yiyeceklerden gaz yapıyor diye vazgeçmek doğru bir yaklaşım değildir. Eğer diyetinize lifli gıdaları yeni ekliyorsanız, miktarı yavaş yavaş artırarak vücudunuzun alışmasını sağlayabilirsiniz. Gaz ve şişkinliği yönetmek için bazı ipuçları şunlardır:
- Yeterli Su Tüketin: Bol su içmek, kabızlığı önleyerek gaz oluşumunu azaltır. Bağırsakta uzun süre kalan dışkı, fermente olarak daha fazla gaz üretir.
- Nane Çayı Deneyin: İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS), gaz ve şişkinliği hafifletmek için nane çayı içilmesini önermektedir.
- Hava Yutmaktan Kaçının: Gazlı içecekler, sakız çiğnemek ve yemekleri hızlı yemek, hava yutmanıza neden olur. Bu hava bir şekilde dışarı çıkmak zorundadır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Çoğu durumda gaz, endişe edilecek bir durum değildir ve genellikle tedavi gerektirmez. Ancak aşırı veya sürekli gaz şikayeti, altta yatan daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Özellikle kötü kokulu gaz, bazı ilaçların yan etkisi olarak da ortaya çıkabilir. Eğer gaz sorununuz günlük yaşamınızı olumsuz etkiliyorsa veya endişeleriniz varsa, bir doktora danışmanız en doğrusu olacaktır.