Son Kazalar ve Artan Kamu Endişesi
Peş peşe yaşanan uçak kazaları, sosyal medyada havacılık güvenliğine dair endişeleri artırdı ve birçok kişi kazaların sıklığının arttığına dair endişelerini dile getirdi. Associated Press tarafından Şubat ayında yapılan bir anket, internette yayılan kaza görüntülerinin bazı ABD’li tüketicilerin uçuşa olan güvenini sarstığını gösteriyor.
Dikkat Çeken Son Olaylar
Kamuoyunda endişe yaratan bazı önemli kazalar şunlardır:
- 29 Aralık 2024: Güney Kore’ye iniş yapmaya çalışan bir Jeju Air uçağının düşmesi sonucu 179 kişi hayatını kaybetti.
- Ocak 2025: ABD’nin başkenti Washington’da bir askeri helikopter ile yolcu uçağının çarpışması sonucu 67 kişi yaşamını yitirdi.
- 12 Haziran: Hindistan’ın Ahmedabad kentinde kalkan Air India uçağı, kısa süre sonra düştü ve uçaktaki 271 kişiden 270’i hayatını kaybetti.
Veriler Ne Gösteriyor? Uçak Kazaları Gerçekten Arttı mı?
BBC’nin doğrulama servisi Verify ekibi, son yirmi yıla ait verileri analiz ederek bu algıyı mercek altına aldı. Analizler, kamuoyu algısının aksine, uçak kazalarında genel bir düşüş eğilimi olduğunu ortaya koyuyor.
ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu (NTSB) Verileri
2005-2024 dönemini kapsayan NTSB verileri, uçuş sayısındaki ciddi artışa rağmen havacılık kazalarında genel bir düşüş olduğunu net bir şekilde gösteriyor. Son üç yılın Ocak ayı verileri bu düşüşü doğrulamaktadır:
- Ocak 2025’e kadar: 52 kaza
- Ocak 2024’e kadar: 58 kaza
- Ocak 2023’e kadar: 70 kaza
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) Verileri
Birleşmiş Milletler bünyesinde küresel havacılık kazalarını izleyen ICAO’nun verileri de benzer bir tablo çiziyor. Dünya genelinde her bir milyon uçak kalkışı başına düşen kaza sayısı, 2005 ile 2023 yılları arasında belirgin bir düşüş göstermiştir. ICAO, bu tanımda sadece ölümlü kazaları değil, uçağın hasar gördüğü olayları da dahil ederek geniş bir perspektif sunar.
Ölüm Oranlarındaki Eğilim
Dünya genelinde havacılık kazalarındaki ölümlere ilişkin veriler de aynı dönemde bir düşüşe işaret ediyor. Ancak bazı yıllarda, büyük havacılık felaketlerine bağlı ani artışlar dikkat çekiyor. Örneğin 2014 yılında, Malezya Havayolları’na ait MH370 ve MH17 sefer sayılı uçakların karıştığı trajik olaylar, o yılki verilerde belirgin bir sıçramaya neden olmuştur.
Uzmanlar Ne Diyor?
Uzmanlar, son dönemdeki münferit olayların genel bir güvenlik zafiyetine işaret etmediğini vurguluyor.
Cambridge Üniversitesi’nden emekli istatistik profesörü David Spiegelhalter, “Rastgele olaylar denk gerçekleşmez ve bunlar kümelenme eğilimindedirler. Bu nedenle, ne yazık ki uçak kazalarının, bağlantılı olmasalar bile, bağlantılıymış gibi görünmesini bekleyebiliriz” diyerek olayların algılanış biçimine dikkat çekiyor.
Finlandiya’nın eski havacılık kazaları baş araştırmacısı Ismo Aaltonen, son aylardaki kazaların farklı nedenlerden kaynaklandığını belirtiyor.
Aaltonen, BBC Verify’a yaptığı açıklamada, “Farklı türde kazaların gerçekleştiği bu dönemi yaşıyor olmamız bir talihsizlik, ancak insanlar buna dayanarak herhangi bir sonuç çıkarmamalı çünkü bunlar çok farklı vakalar” dedi.
Buckinghamshire New Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan eski pilot Marco Chan ise, “kazaların sosyal medya platformlarında giderek daha fazla görünür hale gelmesi” nedeniyle endişelerin arttığını söylüyor.
Sektörün Güvenlik Önlemleri ve Sürekli İyileştirme
Yaşanan her kaza, havacılık sektörü için önemli bir öğrenme fırsatıdır. Uzmanlar, bu tür olayların ve büyük kazaların yetkililer tarafından kapsamlı bir şekilde araştırıldığını belirtiyor. Kazalardan elde edilen yeni bilgiler ve veriler, pilotların gelecekteki benzer senaryolara karşı hazırlıklı olmaları için doğrudan pilot eğitim simülatörlerine aktarılıyor.
Ismo Aaltonen, “Mevcut simülatörlere baktığınızda, ne kadar gelişmiş olduklarını görürsünüz, gerçek uçaklar gibiler,” diyerek günümüz teknolojisinin geldiği noktayı vurguluyor.
Ayrıca denetleyici kurumlar, güvenlik ihlalleri için para cezaları, lisans askıya alma ve operasyonel kısıtlamalar gibi ciddi yaptırımlar uygulayabilmektedir.
Sonuç: Hava Yolculuğu En Güvenli Seyahat Şekli Olmaya Devam Ediyor
Son zamanlarda yaşanan üzücü kazalara rağmen, veriler hava yolculuğunun açık ara en güvenli seyahat şekli olduğunu kanıtlıyor. ABD Ulaştırma Bakanlığı’nın verilerine göre, 2022’de Amerika’daki tüm ulaşım kaynaklı ölümlerin yüzde 95’inden fazlası karayolunda meydana gelirken, havacılıkla ilgili ölümler bu oranın yalnızca yüzde 1’inden azını oluşturdu.
Katedilen mesafe başına ölüm oranları incelendiğinde bu güvenlik daha da belirginleşiyor:
- Havayolları: 100 milyon mil başına 0,001 yolcu ölümü (2022)
- Yolcu Araçları: 100 milyon mil başına 0,54 yolcu ölümü (2022)
Uzman Ismo Aaltonen’in gezginlere tavsiyesi ise oldukça net:
“Havaalanına nasıl gittiğinize dikkat edin. Bu, uçuşun kendisine kıyasla yolculuğun en tehlikeli kısmı.”