Kıbrıs İçin Kritik Zirve: Bakan Fidan New York’ta Masaya Oturuyor
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ev sahipliğinde New York’ta düzenlenecek olan “Kıbrıs Konulu Genişletilmiş Formatlı Gayri Resmi Toplantı”ya katılacak. Bu toplantı, Ada’daki taraflar arasında işbirliği ve iyi komşuluk ilişkilerini geliştirme potansiyeli taşıması açısından büyük önem arz ediyor.
Toplantının Tarafları Kimler?
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre, New York’taki kritik toplantıya katılacak isimler şöyle:
- BM Genel Sekreteri: Antonio Guterres
- KKTC Cumhurbaşkanı: Ersin Tatar
- GKRY Lideri: Nikos Hristodulidis
- Yunanistan Dışişleri Bakanı: Yorgo Gerapetritis
- İngiltere’nin Avrupa, Amerika ve Denizaşırı Topraklardan Sorumlu Devlet Bakanı: Stephen Doughty
Türk Tarafının Toplantıdan Beklentileri
Türk tarafı, New York’taki görüşmelerin, Ada’daki iki taraf arasında bir işbirliği kültürünün gelişmesine yönelik somut adımlar atılmasına zemin hazırlamasını umuyor. Bu yaklaşımın, Ada’da var olan iki devlet arasında iyi komşuluk ilişkilerinin tesis edilmesine katkı sunması hedefleniyor. Yapılacak toplantıların “geçmiş müzakere süreçlerinin devamı” ya da “yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı” niteliğinde olmadığı önemle vurgulanıyor.
Önceki Adım: Cenevre Toplantısı ve Sonuçları
Bakan Fidan, 17-18 Mart tarihlerinde İsviçre’nin Cenevre kentinde aynı formatta düzenlenen bir önceki toplantıya katılmıştı. Cenevre’deki buluşmada, Kıbrıs meselesinin nihai çözümüne yönelik ortak bir zemin bulunmadığı mevcut koşullarda, Guterres’in de teşvikiyle, Ada’daki iki halka da fayda sağlayacak işbirliği alanlarına odaklanılmıştı.
Cenevre’de Mutabık Kalınan Konular
Liderler, Cenevre’de altı temel başlık üzerinde işbirliği yapma konusunda anlaşmaya varmıştı:
- Yeni geçiş noktalarının açılması
- Ada’daki mayınların temizlenmesi
- Çevre ve iklim değişikliği
- Ara Bölge’de güneş enerjisinden elektrik üretimi
- Mezarlıkların restorasyonu
- Gençlik konusunda bir teknik komite kurulması
Bu başlıklardan çevre, mezarlıkların restorasyonu ve gençlik komitesi konularında tatmin edici ilerleme sağlanırken, yeni geçiş noktaları, mayın temizliği ve güneş enerjisi projelerinde Rum tarafının uzlaşmaz tavrı nedeniyle bir ilerleme kaydedilemedi.
BM Temsilcisi Cuellar’ın Rolü ve Temasları
Sürecin takibi ve New York toplantısının hazırlıkları için Guterres’in Kıbrıs Şahsi Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, Türkiye’nin onayıyla 2 Mayıs‘ta yeniden atanmış ve 12 Mayıs‘ta görevine başlamıştı. Cuellar, göreve başlamasının ardından 24-31 Mayıs ve 7-9 Temmuz tarihlerinde Ada’yı ziyaret ederek liderlerle görüştü. Ayrıca, 2 Haziran‘da İstanbul’da Bakan Fidan, 5 Haziran‘da Yunanistan’da Bakan Gerapetritis, 1 Temmuz‘da İngiltere’de Bakan Doughty ve 2 Temmuz‘da Brüksel’de AB Konseyi Başkanı Antonio Costa ile temaslarda bulundu.
New York Zirvesine Giden Süreç
Ocak 2024‘te Cuellar’ın ilk ataması, Türkiye tarafından görev süresinin 6 ayı aşmaması ve görevinin yeni resmi müzakereler için ortak zemin olup olmadığını araştırmakla sınırlı kalması şartıyla onaylanmıştı. Cuellar, görev süresi sonunda Guterres’e bir rapor sunmuş ve veda mektubunda “farklı düşünülmesi gerektiğini” belirtmişti. Bu gelişmelerin ardından Guterres, 28 Eylül 2024‘te Cumhurbaşkanı Tatar ile GKRY Lideri Hristodulidis’i New York’ta gayriresmi bir akşam yemeğinde bir araya getirmeyi önerdi. 15 Ekim 2024‘te gerçekleşen yemekte Tatar, Kıbrıs Türk tarafının Ada’da iki ayrı devlet olduğu gerçeğine dayanan pozisyonunu yineledi. Yemeğin ardından BM Sözcülüğü, taraflar arasında ortak zemin bulunmadığını ilk kez resmi olarak kayda geçirdi ve Cenevre’de başlayan genişletilmiş formatlı toplantıların düzenlenmesi kararlaştırıldı.