Netanyahu Hükümetinde İstifa Depremi: Koalisyon Çatırdıyor
İsrail’de, Başbakan Binyamin Netanyahu liderliğindeki koalisyon hükümeti, Haredi (Ultra Ortodoks Yahudi) partilerin zorunlu askerlik yasa tasarısı konusundaki anlaşmazlık nedeniyle istifa etmesiyle derin bir siyasi krizin içine sürüklendi. Agudat Israel Partisi‘nden “Kudüs İşleri ve Yahudi Mirası Bakanı” Meir Porush, partisinin koalisyondan çekileceğini resmen duyurdu.
Porush, yaptığı açıklamada, İsrail Meclisi Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Yuli Edelstein tarafından hazırlanan yeni yasa taslağının Haredi hahamlarının taleplerini karşılamadığını vurguladı. Bu nedenle hahamların, Agudat Israel Partisi üyelerine hükümetten istifa etme talimatı verdiğini belirtti. Bu gelişme, Birleşik Tevrat Yahudiliği ittifakını oluşturan diğer kanat olan Degel HaTorah Partisi‘nin üyelerinin istifasını takip etti.
İstifalar ve Görüşme Süreci
İsrail devlet televizyonu KAN’ın haberine göre, sunulan istifaların 48 saat içinde yürürlüğe girmesi bekleniyor. Ancak bu süre zarfında Komite Başkanı Edelstein ile müzakerelerin devam edeceği bildirildi. Başbakan Binyamin Netanyahu‘nun ise koalisyonu bir arada tutmak için yoğun diplomatik çaba sarf ettiği kaydedildi.
Hükümetin Geleceği ve Meclis Aritmetiği
Haredi partilerin istifaları, Netanyahu hükümetinin meclisteki çoğunluğunu tehlikeye atıyor. İstifaların yürürlüğe girmesiyle birlikte Netanyahu’nun koalisyonunda Haredi bloğundan yalnızca Şas Partisi kalacak. Ancak Şas Partisi’nin de önümüzdeki hafta istifa edebileceği konuşuluyor.
Koalisyonun meclisteki sandalye dağılımı şu şekilde etkilenecek:
- Mevcut Milletvekili Sayısı: 68
- Birleşik Tevrat Yahudiliği’nin Ayrılması Sonrası: 61’e düşecek.
- Şas Partisi’nin Olası Ayrılığı Sonrası: Hükümet, 120 sandalyeli İsrail Meclisi’nde salt çoğunluk olan 61 sandalyenin altına düşerek iktidarını kaybedecek.
Krizin Kaynağı: Haredilerin Askere Alınması Tartışması
İsrail’de uzun yıllardır devam eden Haredilerin zorunlu askerlikten muaf tutulması, ülke siyasetinin en hassas konularından birini oluşturuyor. İsrail yasalarına göre 18 yaşını dolduran her vatandaşın askerlik yapması zorunlu iken, Haredilere tanınan bu ayrıcalık laik kesimden büyük tepki topluyordu.
7 Ekim Sonrası Değişen Dengeler
İsrail’in 7 Ekim 2023‘ten bu yana, özellikle Gazze Şeridi’nde yürüttüğü yoğun askeri operasyonlar, ordunun asker ihtiyacını ciddi şekilde artırdı. Bu durum, Haredilerin de silah altına alınması gerektiği yönündeki tartışmaları yeniden alevlendirdi.
Yüksek Mahkeme’den Tarihi Karar
Tartışmalara son noktayı koyan gelişme ise İsrail Yüksek Mahkemesi’nden geldi. Mahkeme, 25 Haziran 2024‘te aldığı kararla, Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığına hükmetti. Kararda, askerliğe uygun olanların derhal göreve alınması gerektiği belirtildi. Bu kararın ardından hükümetin, askere alınmaya uygun yaklaşık 80 bin Haredi erkekten yaklaşık 24 binine askerlik celbi gönderdiği öğrenildi.
Daha önce Ultra Ortodoksların muafiyetini sürdürecek bir yasa çıkarılamaması, Netanyahu’nun Haredi ortaklarının meclisi boykot etmesine ve meclisin feshi için oylama yapılmasına kadar varan bir siyasi krize yol açmış, ancak fesih oylamasında yeterli çoğunluk sağlanamamıştı.