Bir Geleneğin İzinde: Taraklı’nın 45 Yıllık Dokuma Ustası
Sakarya’nın Taraklı ilçesinde yaşayan 56 yaşındaki iki çocuk annesi Dönmez, çocukluk merakıyla başladığı dokuma sanatını 45 yıldır büyük bir tutkuyla sürdürüyor. Henüz 11 yaşındayken babaannesinden öğrendiği bu geleneksel sanatta ustalaşan Dönmez, şimdi bu mirası gelecek nesillere aktarıyor. Geçtiğimiz yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı” olarak tanınarak “Sanatçı Tanıtım Kartı” almaya hak kazandı.
Çocukluk Merakından Ustalığa Uzanan Yolculuk
Dönmez, dokuma sanatıyla ilk tanışmasını şu sözlerle anlatıyor: çocukken okuldan geldiğinde büyüklerinden gizlice dokuma tezgahının başına geçerek deneme yanılma yoluyla bu sanatı keşfettiğini belirtiyor. Zamanla babaannesinin de desteğiyle ilmek ilmek dokumanın inceliklerini öğrendiğini ifade ediyor.
“Büyüklerimiz bir yere gittiğinde gizli saklı girip tezgahlarda dokuma yapardık. Beceremesek de yapmaya çalışırdık, böylece öğrendim her işlemi. Babaannem yaptığım işi çok beğenince kendi isteğiyle dokutturmaya başladı. İlmek ilmek hepsini sırasıyla öğretti, daha sonra faydasını gördüm. Anneme de babaannem öğretmiş, o da biliyordu, her iki kuşaktan da öğrendim.”
İlkokul yıllarında pala bezinden kilimler dokuduğunu, evdeki yatak çarşaflarından kıyafetlere kadar pek çok ürünü kendilerinin ürettiğini ve evlerine hazır ürün almadıklarını vurguluyor.
Halk Eğitim Merkezi’nde Bir Miras Aktarıcısı
Evlenip çocuk sahibi olduktan sonra, 2003 yılında Taraklı Halk Eğitim Merkezi‘nde yöresel bez dokuma usta öğreticisi olarak göreve başlayan Dönmez, 22 yıldır bu görevi sürdürüyor. Bugüne kadar Taraklı ve Geyve ilçelerinde eğitim verdiği 29 ev hanımı, öğrendikleri bu sanat sayesinde ev ekonomilerine katkıda bulunuyor. Ürettikleri ürünleri, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından ödüllendirilen ilçede sipariş üzerine veya sergiler aracılığıyla satışa sunuyorlar.
Yüzde 100 Pamukla Gelen Sağlık ve Nostalji
Ürünlerinin tamamen yüzde 100 pamuk ipliğinden dokunduğunu ve bu nedenle oldukça sağlıklı olduğunu belirten Dönmez, özellikle bebekler ve sağlık sorunları yaşayanlar için ürünlerinin tercih edildiğini söylüyor.
“Yenidoğan bebeklerde astım hastalığı oluyor, halılar iyi gelmiyor. Bizi duyanlar evinin tüm halılarını kaldırıp kilim istiyorlar,” diyen Dönmez, pamuk ipliğinin vücuttaki kötü enerjiyi aldığını ve boyun fıtığı gibi rahatsızlıklara iyi geldiğini ekliyor. Ayrıca bebek kıyafetleri, nostaljik perdeler, sehpa ve masa örtüleri, şallar ve fularlar gibi geniş bir ürün yelpazesi sunuyorlar.
“Kaybolmasın, Yeni Nesillere Aktaralım”
Dönmez, Taraklı yöresine ait bu değerli el sanatının kaybolmaması için büyük çaba gösterdiğini ifade ediyor.
“Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatları kaybolmasın, bir ömür sürsün, yeni nesillere de aktaralım isterim, onlar da yapsınlar. Taraklı yöresine ait dokumamız asla kaybolmasın. Yeni başlayan öğrencilere pala bezi dediğimiz kalın dokumadan başlatıyoruz. Sonraki aşamada yavaş yavaş daha ince ürünlere geçiyoruz.”
Kursiyer Gözüyle Dokuma Sanatı
Eşinin görevi nedeniyle ilçeye taşınan 43 yaşındaki kursiyer Gülcan Çolak, 5 yıl önce merakla başladığı kurstan çok memnun olduğunu belirtiyor. İlk dokuduğu paspasın evine çok yakıştığını ve pamuklu ürünleri kullandıkça değerini daha iyi anladığını söylüyor.
“Kullandıkça değerini daha çok anladık ve memnunuz. Pamuklu olduğu için de çok rahat ve sağlıklı. Hocamızın değeri biçilmez, Allah razı olsun. Her derdimizle ve işlerimizle uğraşır. Yapamadığımız yerde hemen yardımımıza koşar.”
