Yeni Nesil Dron Teknolojisi: Savaş ve Sanayide Devrim
Görünmezlik yeteneğine sahip, 300 km/s hıza ulaşabilen, hem uçup hem yüzebilen ve yapay zeka ile sürü halinde hareket eden sivrisinek boyutundaki yeni nesil insansız hava araçları (İHA), savaş meydanlarından tarım alanlarına kadar hayatın her alanında bir devrim yaratıyor. Bu teknolojik dönüşüm, sadece cephelerde değil, aynı zamanda tarlalarda, otoyollarda ve enerji hatlarında da kendini gösteriyor.
Virginia Tech uzmanı Tombo Jones, bu gelişmeyi “Gerçekten etkileyici” sözleriyle tanımlıyor.
Düşman Radarlarından Gizlenen Mikrodronlar
Geçtiğimiz ay Çin’in Ulusal Savunma Teknolojileri Üniversitesi, bir devlet televizyonu yayınında sivrisinek büyüklüğünde bir mikrodron tanıttı. Üç adet tüy kadar ince bacağı ve yaprak şeklinde çırpan kanatları bulunan bu cihaz, özellikle keşif ve gizli görevler için tasarlandı. Çinli araştırmacılara göre dronun temel amacı, düşman radarlarına yakalanmadan istihbarat toplamak. Buna karşılık, ABD’nin bu alandaki çalışmaları çok daha eskiye dayanıyor. 2010 yılında Amerikan Hava Kuvvetleri, böcek benzeri kanatlarla uçan bir mini dron için patent başvurusu yapmış ve bu patent 2021’de savunma şirketi Airion Health’e devredilmişti. Pentagon’un yayımladığı bir bültende ise telgraf teline konmuş bir güvercin görünümlü casus robot ve parmak ucunda duran böcek boyutunda bir dron tasarımı öne çıkmıştı.
Biyolojiden İlham Alan Tasarımlar: RoboBee
Harvard Üniversitesi Wyss Enstitüsü, 2019’da sinek biyolojisinden ilham alarak geliştirdiği “RoboBee”yi tanıttı. Bu drone, saniyede 120 kez kanat çırpabiliyor ve statik elektrik kullanarak yüzeylere konabiliyor. 2024 yılında yeni bacaklar eklenen model, henüz kablolu kontrol sistemlerine bağlı olsa da geliştiricilerin nihai hedefi “tam otonomi” sağlamak.
Hızda Kırılan Rekorlar
Dron teknolojisi sadece küçülmekle kalmıyor, hızda da sınırları zorluyor. Güney Afrikalı Luke Bell’in geliştirdiği Peregreen 2, geçen yıl 510 km/s hıza ulaşarak Guinness Rekoru kırmıştı. Ancak bu rekor, Şubat 2025’te İsviçreli mühendis Samuele Gobbi’nin geliştirdiği “Fastboy 2” ile 560 km/s’ye taşındı.
Gobbi, YouTube kanalında yaptığı açıklamada, “Herkesi bu alana girmeye teşvik ediyorum, hız tanımını birlikte yeniden yazalım” dedi.
Dayanıklılık ve Menzilde Zirve: Vanilla
Menzil ve dayanıklılık konusunda ise “Vanilla” adlı dron öne çıkıyor. Platform Aerospace tarafından geliştirilen bu sabit kanatlı İHA, 2021’de sekiz gün boyunca kesintisiz uçarak 19.600 kilometrelik bir mesafe kat etti. Şirket, güncellenen modelin 10 güne kadar havada kalabildiğini, 150 kiloya kadar yük taşıyabildiğini ve sürüler halinde mikrodron bırakabildiğini belirtiyor.
Akıllı Görünmezlik Çağı
Zhejiang Üniversitesi araştırmacıları, 2024’te yayımladıkları bir makalede, özel materyaller ve elektrik sinyalleriyle donatılmış bir dronun anti-İHA sensörlerini nasıl “kandırabildiğini” gösterdi. Yapay zeka desteğiyle bulunduğu ortamı analiz edip dış kabuğunu o çevreye uyarlayan dron, radar sistemlerini atlatarak neredeyse tespit edilemez hale geliyor.
Araştırmacı Chao Qian bu teknolojiyi “akıllı görünmezlik çağının doğuşu” olarak nitelendirdi.
Yapay Zeka ve Sürü Teknolojisi
Yapay zeka sayesinde artık pilotlar aynı anda onlarca dronu yönetebiliyor. İsveçli savunma şirketi Saab’ın yeni programı, tek bir askerin 100 İHA’yı eş zamanlı kontrol etmesine olanak tanıyor. Pentagon’un 1 milyar dolarlık “Replicator” projesi de bu yaz itibarıyla binlerce otonom dronun sahaya sürülmesini hedefliyor.
Savaşların Yeni Dinamiği: ‘Sayıların Savaşı’
Dronların savaşlardaki rolü, özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı ile net bir şekilde ortaya çıktı. ABD merkezli Center for Naval Analyses’tan Samuel Bendett, artık 100 bin doların altına mal edilen İHA’ların 50 ila 100 kilometrelik menzillere ulaşabildiğini belirtiyor. 1 Haziran’da Ukrayna ordusu, küçük dört pervaneli dron (quadcopter) taşıyan kamyonlarla Rusya sınırını geçerek beş ayrı hava üssüne sızdı. Araçların üstünden otomatik olarak fırlatılan 117 drone, yaklaşık 20 adet stratejik askeri uçağı imha etti. Uydu görüntüleri, sadece İrkutsk’taki Belaya Hava Üssü’nde 7 adet Tu-95 ve Tu-22 bombardıman uçağının yok edildiğini doğruladı.
Bendett‘e göre, Ukrayna şu anda ayda 200 bin dron üretirken, Rusya ise 120 bin ila 240 bin adet İHA tedarik ediyor.
“Bu savaş, sayıların savaşı. Basit, ucuz ama etkili çözümlerin ne kadar önemli olduğunu gösterdi” diyor Bendett.
Tarım ve Sanayide Dron Kullanımı
Dronlar yalnızca savaşta değil, tarım ve enerji sektörlerinde de vazgeçilmez bir araç haline geldi. Jones‘a göre bu cihazlar sayesinde otoyol kenarlarında tehlikeli ölçüm yapan işçilere ihtiyaç azalıyor. Elektrik şirketleri, hatlardaki enerji sızıntılarını bu araçlarla tespit ediyor. Tarımda ise bitki sağlığını analiz eden sensörlerle ürün kalitesi artırılıyor.
“Dronlar artık insanların ulaşmasının zor olduğu yerlerde iş yapıyor. Köprü altlarını denetliyor, elektrik hatlarında kaçakları tespit ediyor, bitki sağlığını raporluyor. Hatta otoyol kenarındaki ölçüm görevlerini bile artık dronlar üstleniyor” diyor Jones.