Tartışmalı Tanıtım: Sahte Rehine Videolarıyla Afganistan Turizmi
Diz çökmüş, elleri arkadan bağlı ve başlarına siyah plastik torbalar geçirilmiş iki adam… Başlarında duran silahlı kişiler kameraya dönerek tüyler ürpertici bir talepte bulunuyor. Bir videoda, “Çav İtalya. İki vatandaşınızın güvenli bir şekilde İtalya’ya dönmesini istiyorsanız, bize bitcoin ile 5 milyar dolar göndermelisiniz,” deniliyor. Taliban bağlantılı hesaplar tarafından X platformunda hızla yayılan bu video, izleyenleri şoka uğratıyor.
Ancak video, rehin alanların siyah torbaları çıkarıp gülümseyen iki genç adamı göstermesiyle beklenmedik bir şekilde sonlanıyor. Gençler baş parmaklarını kaldırarak neşeyle, “Afganistan’a hoş geldiniz!” diye bağırıyor. Aslında bu, bir turizm acentesi tarafından hazırlanan 30 saniyelik bir tanıtım filmi. Videonun devamında, bu ziyaretçilerin Afgan ev sahipleriyle toplulukları gezdiği, çocuklarla oynadığı, doğa fotoğrafları çektiği, yerel yemekleri tattığı ve pazarlarda kıyafet denediği görülüyor.
Benzer Konsept, Farklı Hedef
Tur acentesi Raza Afghanistan tarafından hazırlanan bir başka video da benzer bir kurguya sahip. Bu videoda ise “Amerika’ya Mesaj” başlığıyla bir tehdit savruluyor, ancak kurbanların ABD’li turistler olduğu ortaya çıkıyor. Montajda, turistlerin ülke turunun keyfini çıkardığı anlar gösteriliyor. Adamlar, ABD yapımı bir saldırı tüfeğini incelerken, tank namlusunda barfiks çeken Afgan ev sahipleriyle gülerken ve büyük karpuzlar yerken görüntüleniyor.
Tepkiler ve Ajansın Savunması
Bu videolar, 2002‘de Pakistan’da öldürülen ABD’li gazeteci Daniel Pearl ve 2014‘te Suriye’de infaz edilen James Foley gibi gerçek rehine infazlarını akıllara getirdiği için büyük tepki çekti. Sosyal medyadaki yorumlar, “harika tanıtım ve benzersiz konsept” gibi övgülerden, kadınların videolarda hiç yer almaması ve kadın haklarının kısıtlandığı bir ülkeye seyahat etme konusundaki eleştirilere kadar uzanıyor.
Kurucudan Açıklama
Tur acentesinin kurucusu Yosaf Aryubi, Instagram’da yaptığı bir paylaşımda klişelere meydan okumak istediğini belirtti ve “hiçbir hükümetle bağlantısı olmadığını” vurguladı. ABD’de büyüyen 28 yaşındaki Aryubi, şu ifadeleri kullandı:
“Medya ve Hollywood’un Afganistan dağlarını ve onları koruyanları acımasız ve kötü olarak resmettiğini fark ediyorsunuz. 20 yıllık işgal dönemi nedeniyle çok seyahat edemediğim bu ülkedeki deneyimlerimi paylaşmak benim için büyük bir nimet.”
Taliban’ın Turizm Hedefleri
Afganistan’ın kontrolünü ele geçirmesinin üzerinden yaklaşık dört yıl geçerken, Taliban yönetimi ülkeye daha fazla turist çekerek bu sektörden gelir elde etme konusunda giderek daha istekli. Kadınlara yönelik kısıtlamalar nedeniyle uluslararası alanda izole olan ve halkının çoğu yoksullukla mücadele eden ülke için turizm, önemli bir gelir kapısı potansiyeli taşıyor.
Turizm Bakan Yardımcısı Qudratullah Jamal, geçen ay verdiği bir röportajda şunları söyledi:
“Afgan halkı sıcak kanlı ve misafirperverdir, diğer ülkelerden gelen turistleri ağırlamaktan ve onlarla iletişim kurmaktan mutluluk duyuyorlar. Turizm bir ülkeye birçok fayda sağlar. Biz de bu faydaları göz önünde bulundurarak, ulusumuzun turizmden tam anlamıyla yararlanmasını hedefliyoruz.”
Turizm bakanlığı verilerine göre, geçen yıl yaklaşık 9 bin yabancı turist Afganistan’ı ziyaret ederken, bu yılın ilk üç ayında bu sayı 3 bin civarında oldu.
Güvenlik Gerçekleri ve Mevcut Riskler
Kırk yıldır süren çatışmalar, ülkenin yüksek dağlarını, derin geçitlerini ve binlerce yıllık tarihini görmek isteyen turistleri uzak tuttu. Taliban’ın Ağustos 2021‘de yönetimi devralmasıyla büyük çaplı bombalama ve intihar saldırıları dursa da, yabancıların kaçırılması gibi münferit olaylar devam ediyor.
Bu risklerin en somut örneği, Mayıs 2024‘te yaşandı. İslam Devleti militanları, ülkenin en önemli turistik merkezlerinden biri olan Bamiyan‘da düzenledikleri saldırıda üç İspanyol turistin de aralarında bulunduğu altı kişiyi öldürdü. Ayrıca, bu yılın Şubat ayında 70’li yaşlarındaki İngiliz çift Peter ve Barbie Reynolds, Taliban tarafından tutuklandı. Mart ayında ise 2022’den beri alıkonulan ABD’li turist George Glezmann serbest bırakıldı.