Beyaz Et Sektöründe Arz Fazlası Krizi: Üretim Arttı, Talep Düştü
Türkiye’de beyaz et sektörü, 2024’ün ilk beş ayında üretimde yaşanan rekor artışa rağmen talepteki durgunluk nedeniyle zor bir dönemden geçiyor. Üreticiler, artan arzı eritemezken, ihracat yasakları ve iç piyasadaki mangal kısıtlamaları gibi etkenler durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Bu durum, tavukların daha düşük fiyatlarla kesime gitmesine ve firmaların zarar açıklamasına neden oluyor.
TÜİK Verileriyle Tavuk Eti Üretimindeki Artış
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan mayıs ayı kümes hayvancılığı üretimi verileri, sektördeki arz artışını net bir şekilde ortaya koyuyor. Verilere göre, üretimde dikkat çekici bir yükseliş gözlemlendi.
- Mayıs Ayı Üretimi: Tavuk eti üretimi, geçen yılın aynı ayına göre %11.7 artarak 241 bin 782 tona ulaştı.
- Ocak-Mayıs Dönemi: Yılın ilk beş aylık döneminde kesilen tavuk sayısı %11, tavuk eti üretimi ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla %14.1 oranında arttı.
Sektör Temsilcileri Değerlendiriyor: Pazar Kaybı ve Mangal Yasağı Etkisi
Sektör temsilcileri, üretimdeki bu artışın ihracat odaklı büyüme stratejisinin bir parçası olduğunu ancak yaşanan gelişmelerin planları bozduğunu belirtiyor.
BESD-BİR Başkanı Naci Kaplan: ‘İhracat Pazarlarını Kaybediyoruz’
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, geçen yıl uygulanan ihracat kısıtlamalarının olumsuz etkilerine dikkat çekti. Kaplan, kırmızı etteki fiyat artışının beyaz ete talebi artıracağı beklentisiyle yapılan düzenlemelerin pazar kaybına yol açtığını vurguladı.
En ufak bir yasak bile pazarları elimizden alıyor. Güven sarsıyor. Yasak yerine politikalarımızı daha uzun dönemli yürütmemiz lazım. İç piyasada bir talep daralması yok… Ancak örneğin orman yangınları nedeniyle pikniklerin, mangalın yasaklanması bizi tedirgin ediyor. Bunlar yaz aylarında sektörü çok daraltıyor.
Bedri Girit: ‘Spotçu Konumuna Düşmemeliyiz’
Ege İhracatçı Birlikleri Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller Başkanı Bedri Girit, piliç kilo fiyatının normalde 70 lira bandında seyrederken kesimhanelerde 50-60 liraya kadar düştüğünü ve birçok işletmenin zarar ettiğini belirtti. İhracatın normale göre %30 geriden geldiğini ifade eden Girit, Türkiye’nin güvenilir bir tedarikçi olarak konumunu koruması gerektiğini söyledi.
Dünyada artık ihracat yasakları uygulamadan yerimizi belirleyip güvenilir bir tedarikçi olarak devam etmeliyiz. İhracatta yasaklarla spotçu konumuna düşeriz. Fiyatlar düşer, kimseye faydası olmaz. Az olduğunda kapat, çok açtığında kapıyı aç gibi bir sistem dünyaya uymaz.
Girit, Türkiye’de kişi başı tavuk eti tüketiminin 25 kilograma ulaşarak Avrupa Birliği ortalaması olan 27 kiloya yaklaştığını da ekledi.
Hükümetin Müdahaleleri: İhracat Sınırlandırması ve Fiyat Denetimleri
Hükümet, piyasadaki dalgalanmalara karşı çeşitli adımlar attı. 2023 Mayıs’ta İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesi’ne alınan tavuk eti için 1 Mayıs 2024’ten itibaren yeni bir düzenleme getirildi. Bu düzenleme ile tavuk eti ihracatı 31 Aralık 2024’e kadar sınırlandırıldı.
- Aylık İhracat Limiti: Azami 10 bin ton
- Yıl Sonu Toplam Limit:80 bin ton
Bu süreçte firmalar önemli alıcılarını kaybettiklerini ve pazarın toparlanmasının 2026 yılını bulabileceğini ifade etti. Aynı dönemde, ‘fahiş fiyat’ şikayetleri üzerine 16 üretici firmaya denetim yapıldı ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından aykırılık tespit edilen 8 firmaya idari para cezası uygulandı.