İran-İsrail Geriliminde Karşılıklı Saldırılar ve Ateşkes
İran ile ABD arasındaki nükleer müzakereler devam ederken, 13 Haziran‘da İsrail’in İran’a yönelik başlattığı saldırı bölgedeki tansiyonu zirveye taşıdı. Bu saldırılarda, aralarında Genelkurmay Başkanı’nın da bulunduğu üst düzey askeri yetkililer, nükleer bilim insanları ve çok sayıda sivil yaşamını yitirdi. İran, bu saldırıya 21 dalga halinde yüzlerce balistik füze ile karşılık vererek Tel Aviv ve Hayfa‘daki hedefleri vurdu.
Gerilimin tırmanmasıyla birlikte ABD, 22 Haziran‘da İran’a ait 3 nükleer tesise saldırı düzenledi. İran’ın bu hamleye yanıtı ise 23 Haziran‘da Katar’daki bir ABD üssüne füze saldırısı düzenlemek oldu.
📲 Artık haberler size gelsin. AA’nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün. 🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı 🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı
Bu gelişmelerin ardından 24 Haziran‘da dönemin ABD Başkanı Donald Trump, İsrail ve İran arasında ateşkesin sağlandığını duyurdu. İsrail’in ateşkesi kabul etmesiyle İran da karşı saldırılarını durdurdu. Trump, bu sürecin ardından İran ile nükleer görüşmelere yeniden başlama ve Tahran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen sonlandıracak bir anlaşma arayışında olduklarını belirtti. Ancak İran, saldırılara rağmen düşük düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmayacağını açıkladı.
Tahran’da Müzakere Tartışmaları: Güvensizlik ve Diplomasi Arayışı
Yaşanan saldırılar, İran’da ABD ile müzakerelerin devam edip etmemesi konusunda ciddi bir tartışma başlattı. Ülkedeki hassasiyeti Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi şu sözlerle dile getirdi:
Şu anda kamuoyu o kadar öfkeli ki kimse müzakereden veya diplomasiden bahsetmeye cesaret edemiyor.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Said Hatibzade ise güven sorununa dikkat çekti: “Müzakere için asgari güven gerekir ancak son saldırganlık hiç güven bırakmadı.”
Buna karşın, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan müzakerelerin devamından yana olduğunu ve diplomasiyi güçlendirme çabalarını sürdürdüklerini ifade etti. Benzer şekilde, İran lideri Ali Hamaney’in Başdanışmanı Ali Ekber Velayeti, ABD ile ön şartsız müzakereye açık olduklarını ancak uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin durdurulması şartının süreci engelleyeceğini belirtti.
Uzmanlar Değerlendiriyor: Müzakere Süreci ve Olası Senaryolar
AA muhabirine konuşan uzmanlar, müzakere sürecinin geleceği ve Avrupa ülkelerinin BM yaptırımlarını geri getirebilecek “tetik mekanizması (snapback)” kullanma ihtimalini masaya yatırdı.
Hamid Ruşençeşm: ‘Diplomasi Asla Bitmez’
Tahran İslami Azad Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi Hamid Ruşençeşm, diplomasi ve savaşın aynı sürecin parçaları olduğunu vurguladı.
Diplomasi asla bitmez ve savaşın kendisi de bir tür diplomasidir. Savaş ve barış, kendi özel koşullarında kullanılan aynı madalyonun iki yüzüdür. Herhangi bir şiddet nihayetinde bir anlaşmayla yumuşatılmalıdır.
Ruşençeşm, ABD ve İsrail saldırılarının İran’da müzakerelere karşı büyük bir güvensizlik yarattığını ve konunun “yeni bir aldatmaca” olarak görüldüğünü belirtti. Avrupa’nın tetik mekanizması tehdidinin ciddiye alınması gerektiğini belirten uzman, “Taraflar arasında sınırlı bir savaşın daha yaşanması muhtemel görünüyor. En kötü senaryoda ise İran, uranyum zenginleştirme konusundaki taleplerini azaltabilir.” dedi.
Saman Niyazi: ‘Dış Politikada Görüş Ayrılıklarımız Bulunmuyor’
Uluslararası İlişkiler Uzmanı Saman Niyazi, ülkedeki müzakere karşıtı seslerin Amerikan tarafına duyulan güven eksikliğinden kaynaklandığını söyledi. Buna rağmen İran’ın diyaloğa kapıyı kapatmayacağını belirten Niyazi, şu değerlendirmeyi yaptı:
Dış politikada görüş ayrılıklarımız bulunmuyor… İran son müzakerelerde acı bir deneyim yaşadı ve bu nedenle karşı tarafta köklü değişiklikler olmadan süreci hızlandırmak akıl ve mantığa aykırıdır.
Niyazi, tetik mekanizmasının işletilmesi halinde Avrupalı ülkelerin de zarar göreceğini ve İran’ın bu durumda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nı (NPT) gözden geçirebileceğini ifade etti. İsrail’in ateşkese bağlı kalma ihtimalinin belirsiz olduğunu vurgulayan Niyazi, “Açık olan şu ki ateşkes içindeyiz ancak bu koşullar altında ateşkesin devamı konusunda hiçbir kesinlik yok.” diye ekledi.
Anadolu Ajansı web sitesinde, AA Haber Akış Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yayımlanmaktadır. Abonelik için lütfen iletişime geçiniz.