II. Dünya Savaşı’nda Çalınan Mozaik Pompeii’ye Döndü
İkinci Dünya Savaşı esnasında bir Nazi Alman yüzbaşısı tarafından çalınan, Roma dönemine ait erotik temalı bir mozaik, yaklaşık 80 yıl sonra Pompeii Arkeoloji Parkı’na iade edildi. Eser, Almanya’dan diplomatik kanallar aracılığıyla geri getirildi ve bu süreç, eserin son sahibinin varisleri tarafından başlatıldı.
Varislerden Gelen Anlamlı İade
Stuttgart’taki İtalyan Konsolosluğu’nun yürüttüğü iade süreci, mozaiğin son sahibi olan merhum bir Alman vatandaşının varislerinin girişimiyle gerçekleşti. Aile, eserin savaş sırasında İtalya’da görevli bir Wehrmacht yüzbaşısından hediye olarak alındığını belirtti. Varisler, Roma’daki kültürel mirası korumakla görevli Carabinieri birimiyle temasa geçerek eseri İtalyan devletine nasıl iade edebileceklerini sordu. Yetkililer, gerekli orijinallik ve kaynak kontrollerini tamamladıktan sonra Eylül 2023’te iade çalışmalarını başlattı.
Tarihi ve Kültürel Değeri
MÖ geçen yüzyılın ortaları ile birinci yüzyıl arasına tarihlenen mozaik, “olağanüstü kültürel ilgiye sahip” bir eser olarak tanımlanıyor. Jandarma, Pompeii Arkeoloji Parkı ile yapılan iş birliğinin, eserin kökeninin Vezüv Yanardağı civarına kadar izini sürmeyi mümkün kıldığını belirtti.
Uzman Görüşü ve “Pompeii Laneti”
Pompeii Arkeoloji Parkı direktörü Gabriel Zuchtriegel, eserin önemini vurguladı.
Bu eser, aile içi aşk temasının sanatsal bir konu hâline geldiği ana işaret ediyor. Helenistik dönem, MÖ 4. yüzyıldan 1. yüzyıla kadar mitolojik ve kahramanlık figürlerinin tutkusunu yüceltirken, artık yeni bir tema ortaya çıkıyor.
Zuchtriegel, “Bugünkü geri dönüş açık bir yarayı iyileştirmek gibi” diyerek, mozaiğin MS birinci yüzyıl Pompeii’sinin hikayesini yeniden inşa etmeye olanak sağladığını ekledi. Direktör ayrıca, varislerin bu iade kararının “zihniyette önemli bir değişimi” yansıttığını belirtti.
(Çalınan sanat eserlerine) sahip olma duygusu artık ağır bir yüke dönüşüyor. Pompeii’den sadece bir taş bile almış olabilecek insanlardan, bu konuda aldığımız sayısız mektupta aynı duyguyu sık sık görüyoruz.
Bu durum, Zuchtriegel tarafından Pompeii’den eser çalanları cezalandırdığına inanılan meşhur “Pompeii laneti” ile ilişkilendirildi.