İngiltere’yi Sarsan Veri Sızıntısı Skandalı
İngiltere hükümeti, Taliban’ın 2021’de Afganistan’da kontrolü ele geçirmesinin ardından yaşanan büyük bir güvenlik ihlalini kamuoyuna açıkladı. Bir İngiliz donanma personelinin, yaklaşık 25.000 Afgan sığınmacı ve ailelerinin kişisel bilgilerini yanlışlıkla sızdırdığı ortaya çıktı. Bu kritik hata, sığınmacıları değerlendirmekle görevli askerin, hassas verileri içeren bir tabloyu e-posta ile güvendiği bir grup Afgan’a göndermesiyle meydana geldi.
Sızıntıyı gerçekleştiren asker, özel kuvvetler karargahında görev yapıyordu ve o dönemde İngiliz Özel Kuvvetleri’ni komuta eden, yeni Birinci Deniz Lordu General Sir Gwyn Jenkins’in emri altındaydı.
İki Kez Paylaşılan Ölümcül Liste
The Telegraph’ın haberine göre, Kraliyet Deniz Piyadesi personeli, bu hayati önem taşıyan tabloyu bir değil, iki kez paylaşarak hatanın boyutunu artırdı. Yetkililer, personelin bu ciddi ihlal nedeniyle herhangi bir yaptırımla karşılaşıp karşılaşmadığı konusunda ise bir açıklama yapmadı. Gönderilen e-postanın asıl amacı, İngiltere’ye yerleşme hakkı kazanan ailelerin kimliklerini doğrulamaktı. Ancak birkaç isim yerine tüm listenin paylaşılması, binlerce masum insanın hayatını doğrudan riske attı.
Skandalın Ortaya Çıkışı ve Örtbas Çabaları
E-posta gönderildiği sırada İngiltere hükümeti, 2001’den 2021’e kadar İngiliz güçleriyle birlikte çalışan Afgan asker ve tercümanlara sığınma hakkı tanıma sürecini yönetiyordu. Bu sızıntı, hükümeti aynı anda hem bir kurtarma operasyonu hem de bir örtbas operasyonu yürütmek zorunda bıraktı. Savunma Bakanlığı (MoD), bu vahim hatadan tam 18 ay boyunca habersiz kaldı.
İhlal, ancak 14 Ağustos 2023’te Facebook’ta yapılan anonim bir paylaşımla fark edildi. Bir vatandaşın milletvekillerine yazdığı uyarı mektubuyla durumdan haberdar olan MoD, büyük bir krizle yüzleşti.
Afgan mültecilerle çalışan bir destek görevlisi, mektubunda şu endişe verici ifadeleri kullandı: “Bu listenin bir kopyası bende var, Taliban’da da var. Peki ARAP (Afgan Yeniden Yerleştirme ve Yardım Politikası) ekibindeki yetkililerde neden yok?”
Bu olayın ardından, Facebook’ta yapılan yeni paylaşımlarla skandal daha da büyüdü. Anonim bir kullanıcı, “33.000 satırlık 25.000 başvuru sahibinin bilgileri bende. Bunları ifşa etmek istiyorum” diyerek tehditte bulundu. Bu kişinin, sığınma talebi reddedilen ve veri tabanının kendisine gönderildiği bir kişi olduğu anlaşıldı.
Hükümetin Acil Müdahalesi ve Sansür Kararı
14 Ağustos öğleden sonra, İslamabad’daki yerleştirme ekibi, Pakistan’daki 1.800 Afgan’a “İletişim bilgilerinizle ilgili olası bir veri ihlali olabileceği konusunda sizi bilgilendirmek istedik” mesajı gönderdi. Kısa süre sonra bazı Afganlar, İran numaralarından aldıkları WhatsApp mesajlarında pasaport bilgilerinin istendiğini bildirerek İngiliz Konsolosluğu’na başvurdu. Bu durum, sızdırılan verilerin ne kadar ciddi bir tehlike oluşturduğunu kanıtladı.
İngiliz yetkililer, Facebook’un sahibi Meta ile iletişime geçerek paylaşımların üç gün içinde silinmesini sağladı. Ancak bu müdahale için çok geçti; veriler çoktan Taliban’ın eline geçmişti. Hükümet, durumu kontrol altına almak için basına yayın yasağı getirdi. 25 Ağustos 2023’te, dönemin Savunma Bakanı Ben Wallace, Yüksek Mahkeme’ye başvurarak sızıntının haber yapılmasını engelleyen, İngiltere tarihindeki en sert sansür kararlarından birini aldırdı.
Siyasi ve Mali Sonuçlar
İngiliz hükümeti, skandalı örtbas etmeye çalışırken Parlamentoyu da bilgilendirmedi. Sadece Lordlar Kamarası ve Avam Kamarası başkanlarına özel brifing verildi. O dönem Gölge Savunma Bakanı olan John Healey, 13 Aralık 2023’te konuyla ilgili bir soru önergesi verdi. Bu süreçte ortaya çıkan bazı maliyetler ve cezalar şunlardır:
- Para Cezası: Bilgi Güvenliği Başkanlığı, Savunma Bakanlığı’na 200’den fazla ARAP başvuru sahibinin bilgilerini sızdırdığı için 350 bin sterlin ceza kesti.
- Operasyon Maliyeti: “Operasyon Rubific” adı altında en riskli durumdaki aileleri kurtarma operasyonunun maliyeti başlangıçta 4 milyar sterlin olarak hesaplanmışken, daha sonra bu rakam 7 milyar sterline yükseldi.
Yeni Hükümet ve Devam Eden Gizlilik
Temmuz 2024 genel seçimleriyle iktidara gelen İşçi Partisi hükümeti de gizlilik politikasını sürdürdü. Skandalı araştıran John Healey, yeni Savunma Bakanı olarak sessizliğini korudu. Yetkililer, sızıntının kamuoyuna açıklanmasının Taliban’ı harekete geçirebileceği ve risk altındaki kişilere zarar verebileceğini savundu. Bu nedenle sansür kararının bir yıl daha uzatılmasına karar verildi. Ocak 2025’te emekli bir istihbarat yetkilisi, risk değerlendirmesi yapmakla görevlendirildi. Bugüne kadar, 2022’deki veri ihlalinden etkilenen 16.156 kişi güvenli bir şekilde İngiltere’ye getirildi. İngiliz basını ise skandalı ancak bu sürecin sonunda kamuoyuna duyurabildi.