İsrail’de Siyasi Deprem: Şas Partisi Hükümetten Çekildi
İsrail siyaseti, Şas Partisi‘nin koalisyon hükümetinden istifa etme kararıyla yeni bir krize sürüklendi. İsrail basınına göre, partinin dini otoritesi olan Hahamlar Konseyi, Haredi cemaatinin zorunlu askerlikten muaf tutulmasını sağlayacak yasa tasarısındaki anlaşmazlıklar üzerine bu kararı aldı. Mecliste 11 milletvekiline sahip olan Şas Partisi’nin bu adımı, hükümetin geleceği üzerinde ciddi soru işaretleri yarattı.
Netanyahu Hükümeti Azınlığa Düştü
Daha önce başka bir Haredi koalisyon ortağı olan Birleşik Tevrat Yahudiliği ittifakını kaybeden Binyamin Netanyahu liderliğindeki hükümet, Şas’ın çekilmesiyle birlikte 120 sandalyeli Meclis’te (Knesset) sadece 50 milletvekilinin desteğine sahip bir azınlık hükümeti konumuna geriledi. Ancak Şas Partisi, koalisyondan ayrılmasına rağmen muhalefetin hükümeti devirmeye yönelik girişimlerini desteklemeyeceğini açıkladı.
İsrail Meclisi’nin 27 Temmuz‘da tatile girmesi, Netanyahu’ya geçici bir rahatlama sağlasa da, siyasi belirsizlik devam ediyor. Mevcut durumda, koalisyonun azınlıkta olmasına rağmen Meclis’in yeniden toplanacağı Ekim 2025‘e kadar iktidarda kalması öngörülüyor. İsrail yasalarına göre, muhalefet Meclis’in feshi için altı ayda bir teklif sunabiliyor.
Ana Muhalefet Lideri Lapid’den “Seçim” Çağrısı
İsrail ana muhalefet partisi Gelecek Var’ın lideri Yair Lapid, hükümetin meşruiyetini kaybettiğini belirterek erken seçim çağrısında bulundu. Lapid, yayınladığı bir mesajda şu ifadelere yer verdi:
“Netanyahu hükümetinin azınlık hükümeti konumuna düşmesiyle, askerleri savaşa gönderemez, kimin yaşayıp kimin öleceğine karar veremez. Bu hükümet Gazze’nin geleceğini belirleyemez, Suriye veya Suudi Arabistan ile anlaşma imzalayamaz. Netanyahu hükümetinin iktidar hakkı kalmamıştır ve gayrimeşru bir hükümettir. Şimdi seçimlerin vakti geldi.”
Krizin Kaynağı: Haredilerin Askere Alınması Tartışması
İsrail’de 18 yaşını dolduran her vatandaş için zorunlu olan askerlik hizmetinden Haredi (Ultra-Ortodoks) Yahudilerin muaf tutulması, uzun yıllardır ülke gündemini meşgul eden bir konu. 7 Ekim 2023 sonrası artan askeri operasyonlar ve asker ihtiyacı, bu tartışmayı yeniden alevlendirdi.
Yüksek Mahkeme Kararı ve Siyasi Sonuçları
Tartışmaların merkezinde, İsrail Yüksek Mahkemesi‘nin 25 Haziran 2024‘te verdiği karar yer alıyor. Mahkeme, Haredi erkeklerin askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığına ve göreve uygun olanların orduya alınması gerektiğine hükmetti. Bu kararın ardından hükümetin yaklaşık 24 bin Haredi erkeğe askerlik celbi gönderdiği bildirildi.
Haredi partileri, cemaatlerini askerlikten muaf tutacak bir yasa çıkarılması için baskı yaparken, bu taleplerin karşılanmaması siyasi bir krize yol açtı. Daha önce, “Degel HaTorah” ve “Agudat Israel” partilerinden oluşan Birleşik Tevrat Yahudiliği ittifakı, 7 milletvekiliyle hükümetten desteğini çekerek koalisyonu 61 milletvekiline düşürmüştü.