İsrail’in ‘Dürzileri Koruma’ Söylemi ve Stratejik Hedefleri
15 Temmuz 2025 tarihinde İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yisrael Katz, Suriye’nin güneyindeki Süveyda vilayetine yönelik önemli bir açıklama yaptı. Açıklamada, İsrail ordusuna bölgedeki Suriye güçlerine ve silahlarına saldırı emri verildiği belirtildi. Bu hamle, bölgedeki mevcut “silahsızlandırma” anlaşmasının açık bir ihlali olarak değerlendiriliyor. Ancak bu askeri kararın ardındaki en dikkat çekici gerekçe, İsrail’in Suriye’deki Dürzi toplumuyla olan “kardeşlik ittifakı” ve onları koruma taahhüdü olarak öne sürüldü.
Hem askeri hem de mezhepsel unsurlar barındıran bu mesaj, Süveyda’da yaşananların tek bir operasyondan ibaret olmadığını gösteriyor. Analistler, bu durumu İsrail’in “sınır ötesinde bir nüfuz inşa etmek için Suriye’nin iç bölünmelerine yatırım yapma” politikasının bir parçası olarak yorumluyor.
Etnik ve Mezhepsel Bölünmelere Yatırım
İsrail, uzun süredir Orta Doğu’daki toplumlar arası bölünmeleri körüklemekle suçlanmaktadır. Beşar Esad yönetiminin geçtiğimiz Aralık ayında devrilmesinin ardından, Dürzilerin yoğun olarak yaşadığı Süveyda vilayeti, mezhepsel gerilimlerin artması için uygun bir zemin haline geldi. Şam’da merkezi bir otoritenin zayıflaması, bölgedeki sosyal, ekonomik ve siyasi gerilimleri daha da derinleştirdi.
Bu hassas ortamda İsrail, kendisini “azınlıkların koruyucusu” olarak konumlandırarak, özellikle Dürzi topluluğunun Esad sonrası dönemde zarar görmesine izin vermeyeceğini sıkça dile getirdi. Bu tutum, İsrail’in bölünmeleri teşvik ederek ve yerel ittifaklar kurarak kendine daha derin güvenlik ve siyasi bağlar oluşturma taktiği izlediği yönündeki eleştirileri güçlendiriyor.
Siyasi Boşluk ve Askeri Müdahale
Suriye’nin güneyindeki askeri tansiyonu düşürmek amacıyla geçici Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile İsrail hükümeti arasında dolaylı iletişim kanallarının açıldığına dair söylentiler olsa da, Tel Aviv bu durumu bir yakınlaşma fırsatı olarak görmedi. Aksine, “Dürzileri koruma” gerekçesiyle Süveyda’ya yönelik askeri baskınlar düzenlemekten çekinmedi.
Olağanüstü koşullar altında göreve gelen eş-Şara, İsrail saldırılarına karşı net bir duruş sergileyemediği için ülke içinde egemenlik konusunda artan eleştirilerle yüzleşiyor. Tel Aviv ise bu siyasi boşluğu, Suriye’nin ulusal hassasiyetlerini göz ardı ederek güneydeki nüfuz alanını yeniden şekillendirmek için bir fırsat olarak kullanıyor.
İsrail’in İç Politikasının Sınır Ötesine Taşınması
İsrail’in Süveyda’ya yönelik politikası, ülke içindeki Dürzi ve Bedevi topluluklarıyla kurduğu ve nispeten başarılı olan ilişkiler modelinin bir yansıması olarak görülüyor.
Dürziler ve Bedevilerle Kurulan Özel İlişkiler
1950’lerden bu yana İsrail’de zorunlu askerlik hizmetine tabi olan Dürziler, ülkenin askeri ve güvenlik yapılarının önemli bir parçası haline gelmiştir. Buna karşılık kendilerine eğitim ve istihdam alanında bazı ayrıcalıklar tanınmış, Knesset (İsrail Meclisi) gibi kurumlarda sınırlı da olsa temsil hakkı verilmiştir. Eleştirmenler, bu durumun Dürzi toplumu içinde Arap milliyetçiliği ile İsrail’e sadakat arasında bir ikilem yarattığını belirtmektedir.
Benzer şekilde, Bedevi toplumunun bir kısmı da ekonomik teşvikler ve eğitim fırsatları aracılığıyla gönüllü olarak orduya, özellikle sınır muhafızlığı gibi birimlere dahil edilmiştir. Uluslararası Af Örgütü gibi kuruluşlar, bu entegrasyona rağmen Bedevilere yönelik kurumsal ayrımcılığın devam ettiğini vurgulamaktadır. İsrail şimdi bu “azınlıkları ayrıcalıklar karşılığında sisteme entegre etme” modelini, Suriyeli Dürzilerle ilişkilerini güçlendirmek için Süveyda’ya ihraç etmeye çalışıyor.
Golan Tepeleri ve Meşruiyet Arayışı
Süveyda’ya yönelik müdahaleler ve “Dürzileri savunma” söyleminin bir diğer amacı da İsrail’in işgal altındaki Golan Tepeleri‘ndeki varlığını meşrulaştırmak ve istikrara kavuşturmaktır. İsrailli liderlerin Golan’ın kalıcı olarak İsrail’e ait kalacağı yönündeki açıklamaları bu tezi desteklemektedir. İsrail, Suriye’nin güneyindeki Dürzi toplumuyla yerel bağlar kurarak, hem askeri varlığını meşrulaştırmayı hem de kendisini sınır ötesi tehditlerden koruyacak ortaklıklar yaratmayı hedeflemektedir.
Süveyda: Bölgesel Dengeler İçin Bir Deneme Alanı
Gözlemciler, İsrail’in Süveyda’daki adımlarını, mezhepsel çatışmalar ve güvenlik boşlukları nedeniyle sarsılan bölgedeki güç dengelerini yeniden çizme projesinin bir parçası olarak görüyor. Şam yönetiminin bu krizi yatıştırıp inisiyatifi geri alıp alamayacağı merak konusu. Aksi takdirde, Suriye’nin güneyi, hem ülke birliğini hem de tüm bölgenin istikrarını tehdit eden sürekli bir istikrarsızlık alanı olarak kalabilir.