Küresel Sağlık Finansmanında Alarm Zilleri Çalıyor
Yeni bir analize göre, küresel güçlerin bu yıl düşük gelirli ülkelerdeki sağlık harcamalarını önemli ölçüde azaltmasıyla, sağlık finansmanı son 15 yılın en düşük seviyesine geriledi. ABD merkezli Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü’nün (IHME) raporu, uluslararası sağlık harcamalarının COVID-19 salgınının ardından düşüşe geçtiğini ve 2025’te dip noktasına ulaştığını ortaya koydu.
Finansmanda Rekor Düşüş ve Gelecek Projeksiyonları
Düşük gelirli ülkelere yönelik sağlık yardımları, 2021 yılında zirve yaparak 80,3 milyar dolara (68,6 milyar euro) ulaşmıştı. Ancak bu tarihten sonra istikrarlı bir düşüş yaşandı. Mevcut duruma ilişkin veriler endişe verici boyutlarda:
- Bu yıl küresel sağlık finansmanı, 2009’dan bu yana en düşük seviye olan 38,4 milyar dolara (32,8 milyar euro) düştü.
- Mevcut eğilimlerin devam etmesi halinde, araştırmacılar 2030 yılına kadar yüzde 8’lik ek bir düşüşle bu rakamın yaklaşık 36 milyar dolara (30,8 milyar euro) gerilemesini öngörüyor.
Kesintilerin Yıkıcı Etkileri
Araştırmacılar, bu finansman kesintilerinin HIV/AIDS, sıtma ve tüberküloz gibi ölümcül hastalıklarla mücadelede yıllardır elde edilen ilerlemeyi baltalayabileceği konusunda ciddi uyarılarda bulunuyor. Ayrıca, bu durumun düşük gelirli ülkelerde hamilelik hizmetlerine ve çocuk sağlık hizmetlerine erişimi zorlaştırabileceği, su ve gıda güvenliği gibi temel sorunları daha da derinleştirebileceği belirtiliyor.
En Çok Etkilenen Bölge: Sahra Altı Afrika
Yardım kesintilerinden en ağır şekilde etkilenmesi beklenen bölge Sahra Altı Afrika oldu. Bölgeye yönelik yardımlarda geçen yıla göre yüzde 25’lik bir düşüş yaşanırken, önümüzdeki 5 yıl içinde yüzde 7’lik bir düşüş daha bekleniyor.
Çalışmanın başyazarı ve IHME’de araştırma görevlisi olan Dr. Angela Apeagyei, “[Küresel sağlık yardımlarındaki] ciddi ve ani azalma, sağlık alanında küresel çapta kaydedilen ilerlemeyi tehlikeye atabilir,” dedi.
Düşüşün Arkasındaki Ana Nedenler
Bu dramatik düşüş, büyük ölçüde dünyanın en büyük küresel sağlık finansörü olan ABD başta olmak üzere, büyük bağışçıların bütçe kesintilerinden kaynaklanıyor. Tahminlere göre ABD, 2024 yılına kıyasla bu yıl dış yardımlarını yüzde 67 oranında azaltmayı planlıyor. Bu kesintiler, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID), ABD Başkanı’nın AIDS Yardım Acil Planı (PEPFAR) ve aşı paylaşımı yapan kar amacı gütmeyen kuruluş Gavi‘ye yönelik fonların iptali veya azaltılması gibi planları içeriyor.
Rapora göre, İngiltere ve Almanya da 2025 yılında harcamalarını savunma alanına kaydırarak büyük kesintiler yaparken, Fransa ise paranın etkin kullanımıyla ilgili yerel endişeler nedeniyle küresel sağlık fonlarını azalttı.
Tüm Ülkeler Kesinti Yapmıyor
Ancak tüm zengin ülkeler sağlık yardımlarını kesmiş değil. Bu yıl Avustralya, Japonya ve Güney Kore harcamalarını bir miktar artırırken, Kanada, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) yardımları sabit kaldı. Yine de araştırmacılar, bu artışların büyük bağışçıların yaptığı kesintilerin yarattığı boşluğu doldurmaktan çok uzak olduğunu vurguluyor.